عروسک‌بازی خانم کارگردان در «جاده قدیم»/ نسخه‌پیچی به‌ سبک منیژه حکمت

گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو-محمدصالح سلطانی؛ یک فیلم متوسط دیگر از خانم همیشه در سایه‌ی سینمای ایران! منیژه حکمت دیر به دیر روی صحنه می‌آید و کارگردانی می‌کند، اما این فاصله انداختن‌های تعمدی هم کمکی به فیلم‌هایش نمی‌کنند. همچنان متوسط و همچنان شبه‌فمینیستی. با تابوشکنی‌هایی شبیه آخرین اثر اصغر فرهادی.

فیلمنامه‌ی جاده قدیم، به ادعای کارگردانش پیش از فروشنده نوشته شده اما خواه‌ناخواه با آن مقایسه خواهدشد. پرداخت بی‌پرده به موضوع "تجاوز" در جاده قدیم شبیه فروشنده است اما یک‌دهم آن فیلم هم جذاب نیست و قلاب نمی‌اندازد. همه چیز معمولی است و اگر ریتم خوب نیم ساعت اول فیلم و چند لحظه درخشان بازی مهتاب کرامتی را ندید بگیریم، فیلم هیچ چیز بیشتری ندارد.

خانم کارگردان، هرقدر هم که در نشست‌های خبری ادعا کند فیلم فمنیستی نساخته، نمی‌تواند نشانه‌های آشکار و پنهان فیلمش را کتمان کند. زنِ قصه‌ی او، یک قهرمان بلندبالای مدیرِ کاربلد است که در داخل خانه هوای بچه‌هایش را دارد و خارج از خانه دست مفسدین اقتصادی را قطع می‌کند. اگرچه در مقابل بحران، شکسته شده اما همچنان هیمنه‌ی باشکوهش را حفظ کرده و می‌تواند بدون نیاز به پدرشوهرِ سنتیِ واپس‌گرا، زندگی‌اش را جمع و جور کند.

مینوی این فیلم، قربانی "جاده قدیم" است و با سبک زندگی مدرن و ولنگارش، به فراموشی آن "جاده‌ی قدیم" کمک می‌کند. خانم حکمت، تقریبا هیچ نشانه‌ی بی حکمتی در فیلمش ندارد. و برآیند حکمت‌های خانم حکمت، نسخه‌پیچِ زنان ایرانی در جهان مدرن و مطلوب خالقان اثر است.

خرده‌داستان‌های جاده قدیم، زیادند اما کمکی به روند فیلم نمی‌کنند. مینوی فیلم همان‌قدر که رئیس بانک است می‌توانست گارسونِ رستوران باشد. خرده‌قصه‌ی بانک تاثیری در قصه ندارد. ایضاً خرده‌قصه‌ی خسرو و نامزدش، که انگار صرفاً برای پر شدن کارنامه‌ی پر حماسه‌ی مینو وارد سناریو شده. شخصیت‌های زائد فیلم، از جمله کاراکتری که محمدرضا هدایتی آن را بازی می‌کند و حتی کاراکتر ویشکا آسایش، کم نیستند و همه اینها یعنی "متوسط" برای جاده قدیم بهترین و شاید گشاده‌دستانه‌ترین صفت ممکن باشد.

جاده قدیم، ساخته شده تا حرمت‌ها و حریم‌های سینمای ایران را زخمی کند. باید قبل از فروشنده ساخته می‌شد تا عنوان پرطمطراق ِ اولین فیلم با پی‌رنگ "تجاوز" در سینمای ایران را دریافت می‌کرد. همین حالا هم اما برای خط‌شکنی چیزهای زیادی دارد. ترلان پروانه در این فیلم، درست بر خلاف نقش‌آفرینی درخشانش در "فراری"، یک عروسک است. عروسکی که لباس‌ها و رفتارهای مطلوب خانم کارگردان برای نسل دهه هشتادی را سر چوب کرده و نمایش می‌دهد‌. با همه این اوصاف اما منتظر مثبت‌نویسی‌های یک جریان سیاسی خاص برای جاده قدیم باشید، خانم همیشه در سایه، برای کار مهمی روی صحنه آمده.