افزایش اعتبار چک با اصلاح قانون صدور چک

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، کاربردی‌ترین ابزار خرید در اقتصاد کشور، چک است که به دلیل کارکرد منحصر به فردش در تسهیل معاملات مدت¬دار چک، جایگاهی ویژه در مبادلات اقتصادی پیدا کرده است. طبق آمار رسمی کشور، حدود ۴۲ درصد حجم منابع مالی کشور، توسط چک جابجا می‌شود.
در حال حاضر، چک تنها ابزار خریدی است که این امکان را برای مردم فراهم می‏کند که هزینه خرید حال خود را در زمان آینده و با درآمد ناشی از فعالیت‏های آینده خود پرداخت کنند.
علی¬رغم نقش کلیدی چک در تسهیل مبادلات اقتصادی، متأسفانه در حال حاضر اطلاعات مندرج در هر برگه چک در جایی ثبت نمی‏شود و به همین دلیل در صورت آسیب دیدن لاشه چک، اطلاعات آن قابل بازیابی نیست. همین امر به تضعیف حقوق دارنده چک منجر شده است. صرفاً کاغذی بودن چک باعث شده است تا اطلاعات مندرج در چک در هیچ سیستمی به طور متمرکز ثبت نشود و در نتیجه اطلاعاتی نظیر صادرکننده، گیرنده چک، مبلغ چک و ... غیرقابل بازیابی خواهد بود و احتمال سوءاستفاده از چک از طرقی مانند جعل، سرقت، مفقود و مخدوش کردن برگه چک بالا می‌رود. یکی از نمونه آسیب‌های ناشی از کاغذی بودن چک، خسارات مالی و جانی ناشی از حادثه آتش¬سوزی ساختمان پلاسکو در سال ۹۵ است. از آنجا که اعتبار چک وابسته به وجود لاشه چک است، کسبه به منظور برداشتن اسناد تجاری و چک‏ها مشتریان به درون آتش رفته و باعث افزایش تلفات ناشی از آتش سوزی شدند. نمونه دیگری از آسیب‌های ناشی از کاغذی بودن چک، افزایش دعاوی حقوقی و کیفری نشأت گرفته از جرائمی نظیر جعل و سرقت چک است.
سامانه الکترونیک صدور چک، راه‌حل مشکلات چک کاغذی
حل مسائل چک نیازمند ایجاد زیرساخت از طریق اصلاح قوانین است. در راستای برطرف شدن مشکلات چک، طرح اصلاح قانون چک در فروردین امسال به تصویب کمیسیون حقوقی قضایی مجلس رسید و اخیراً در صحن علنی مجلس در حال بررسی است. ماده ۸ این طرح سازوکار ایجاد سامانه الکترونیک صدور چک را پیش¬بینی کرده که به موجب آن بانک مرکزی مکلف می‏شود، صدور هر برگه چک را به ثبت مشخصات هویتی صادرکننده، مبلغ و تاریخ سررسید چک از سوی صادرکننده در سامانه مذکور منوط کند. ثبت اطلاعات مندرج مزایای زیر را در پی خواهد داشت:
۱. صدور چک، با دادن کد توسط سامانه تأیید شود و به گیرنده چک این امکان را می‌دهد تا از طریق سامانه کد رهگیری را استعلام کرده و از اعتبار چک اطمینان حاصل کند. از جمله اطلاعاتی که گیرنده می‌تواند از آن¬ها اطلاع یابد عبارت‌اند از:
• تعداد برگه‌های چک صادر شده توسط صادرکننده (شاخصی برای بررسی و ارزیابی سابقه فعالیت مالی صادرکننده)
• تعداد چک‌های برگشتی صادرکننده (شاخص سنجش اهلیت صادرکننده)
• میزان تعهدات جاری صادرکننده (شاخص سنجش مطالبات آینده از صادرکننده)
۲. از مزیت‌های مهم ثبت چک در سامانه این است که نسخه دیگری از چک موجود می‌شود و در صورت سرقت، مفقود و مخدوش¬شدن لاشه کاغذی چک، اطلاعات آن از بین نمی‌رود.
۳. زمینه ارتکاب جرائمی نظیر جعل، سرقت و مخدوش¬کردن قسمتی از چک که به دلیل اتکا به کاغذی¬بودن چک است از بین می‌رود.
۴. قدرت بانک مرکزی از طریق نظارت برصدور دسته چک و هم¬چنین صدور هر برگ چک افزایش می‌یابد و به این صورت از صدور چک توسط افراد با سابقه چک برگشتی و بدهی بانکی جلوگیری می‌شود.
در مجموع می‌توان گفت: ایجاد این سامانه و الزام به ثبت الکترونیکی اطلاعات چک، منجر به افزایش اعتبار چک خواهد شد و اعتبار چک لزوماً به وجود خارجی لاشه کاغذی چک نخواهد بود. امید است به¬زودی مجلس با تصویب طرح اصلاح قانون چک، گامی بلند درجهت بهبود مشکلات ناشی از چک بردارد.

 

*مرضیه عشرتی