عجیب، اما واقعی؛ ۷۰ درصد دارایی‌های صنعت بیمه بدهی است

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، ریسک‌هایی که موسسه بیمه به دلیل عدم‌کفایت دارایی‌های جاری جهت ایفای تعهداتش با آن مواجه است به‌عنوان ریسک نقدینگی شناخته می‌شود. محاسبه این ریسک دارای پیچیدگی‌های خاصی است و تابع عوامل مختلفی بوده که خارج از کنترل شرکت بیمه است.

طبق آیین‌نامه شماره 69 بیمه مرکزی محاسبه ریسک نقدینگی بدین‌صورت است که تفاضل بدهی جاری از دارایی جاری -درصورتی‌که حاصل آن مثبت باشد- در عدد 36.1 که به‌عنوان ضریب ریسک شناخته می‌شود، ضرب خواهد شد. بدین ترتیب اگر میزان دارایی جاری شرکت از میزان بدهی جاری آن بیشتر باشد میزان ریسک نقدینگی صفر خواهد بود. در صورت مدیریت نکردن ریسک نقدینگی مخصوصاً در زمان بحران، شرکت با چالش اساسی روبرو خواهد شد. بنابراین مدیریت ریسک نقدینگی مخصوصاً در بازارهایی که از ثبات لازم برخوردار نیستند و شوک‌هایی خارج از توان بیمه به این صنعت وارد می‌شود، حائز اهمیت است.

پیش ازین میزگرد مبسوطی با حضور مدیر عامل بیمه البرز و مدیر کل حسابها و ذخائز بیمه مرکزی منتشر شد که به زوایای ریسک نقدینگی در صنعت بیمه ایران پرداخته شده که در لینک گرداب نقدینگی ، صنعت بیمه را می بلعد قابل مشاهده است .

در ادامه این گزارش منابع اصلی که بیمه‌گران برای مدیریت ریسک خود استفاده می‌کنند، معرفی می‌شود و نیز وضعیت شرکت‌های بیمه داخل کشور از بعد میزان ریسک نقدینگی با استناد به آمار سال 95 بررسی خواهد شد.
 
منابع نقدینگی
شرکت‌های بیمه با فروش محصولات خود در قالب بیمه‌نامه‌های متنوع، در قبال مدیریت و پوشش ریسک‌های مختلف سایر کسب‌وکارها و حوزه‌های در معرض ریسک، حق بیمه‌ای دریافت می‌کنند. تجمع این ذخایر در شرکت و سرمایه‌گذاری آنها در سایر فعالیت‌ها به‌منظور توانمندسازی بیمه‌گران در راستای ایفای تعهداتشان آنها را در معرض ریسک نقدینگی قرار می‌دهد. طبق مطالعه‌ای که شرکت ارنست اند یانگ (EY) انجام داده است، بیمه‌گران 100درصد پول نقد سپرده‌گذاری شده در بانک‌ها را به‌منظور مقابله با خطرات نقدینگی به کار می‌گیرند. همچنین این شرکت‌ها 94درصد از سرمایه‌گذاری‌هایشان در اوراق بهادار را به‌منظور مدیریت ریسک نقدینگی به کار می‌گیرند. سایر ابزارهای مورداستفاده به ترتیب اهمیت سرمایه‌گذاری در سهام، مانده نقدینگی صندوق‌های مشترک و سرمایه‌گذاری یا پول نقد قابل‌تبدیل اشخاص حقوقی است که هرکدام به ترتیب 65، 59 و 59 درصدشان صرف مدیریت ریسک نقدینگی در زمان موردنیاز می‌شود.


روند ذکر شده برای شرکت‌های داخلی نیز تا حدود زیادی مشابه است. شرکت‌های بیمه داخلی در سه دسته بخشِ دولتی(بیمه ایران)، بخش دولتی خصوصی شده(آسیا، البرز و دانا) و بخش خصوصی(سایر شرکت‌ها) تقسیم‌بندی شده‌اند که به ترتیب ریسک نقدینگی هرکدام را موردبررسی قرار خواهیم داد.
 
بیمه ایران
دارایی‌ها و بدهی‌های جاری دو عامل اصلی در تعیین میزان ریسک نقدینگی هستند. دارایی جاری شامل مجموع موجودی نقد، سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت، مطالبات از بیمه‌گذاران و نمایندگان، مطالبات از بیمه‌گران و بیمه‌گران اتکایی، سایر حساب‌ها و اسناد دریافتنی(اسناد دارای حداکثر دو سال سررسید) و سهم بیمه‌گران اتکایی از ذخایر فنی است. سپرده بانکی و اوراق مشارکت ذیل سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت نیز جز دارایی‌های جاری هستند که در گزارش حاضر کل سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت به دلیل در دسترس نبودن سهم ترکیب آن، در بخش دارایی جاری در نظر گرفته شده است.
بدهی‌های جاری نیز شامل مجموع بدهی به بیمه‌گذاران و نمایندگان، بدهی به بیمه‌گران و بیمه‌گران اتکایی، سایر حساب‌ها و اسناد پرداختنی و همچنین ذخیره خسارت معوق است. دارایی‌های جاری بیمه ایران معادل 102هزار میلیارد ریال و کل دارایی‌ها 147میلیارد ریال گزارش‌شده است. بدهی‌های جاری نیز 60میلیارد ریال و مجموع بدهی‌ها 141میلیارد ریال عنوان‌شده است. بدهی کل بیمه ایران به دارایی کل آن معادل 96درصد، سهم بدهی جاری از کل بدهی‌ها 42.6درصد و سهم دارایی جاری از کل دارایی‌ها معادل 69.3درصد به‌دست‌آمده است. همچنین بدهی جاری به دارایی جاری 59درصد را نشان می‌دهد که تا مرز 100درصد(بالاتر از 100درصد موجب نشان دادن ریسک نقدینگی می‌شود) فاصله زیادی دارد.


لازم به ذکر است که کل دارایی صنعت بیمه معادل 432.3هزار میلیارد ریال، دارایی جاری آن 351.6هزار میلیارد ریال، کل بدهی 374.5هزار میلیارد ریال و بدهی جاری معادل 131.2هزار میلیارد ریال بوده است. 85.2درصد دارایی‌ها، دارایی جاری و 44.6درصد بدهی‌ها، بدهی جاری بوده است. سهم کل بدهی‌های صنعت بیمه به کل دارایی‌های آن معادل 71.7درصد به‌دست‌آمده است. همچنین بدهی جاری به دارایی جاری معادل 35.4درصد است، این نسبت تنها درصورتی‌که بالاتر از 100درصد باشد به‌عنوان ریسک نقدینگی برای صنعت بیمه شناخته می‌شود.
 
ریسک نقدینگی در دولتی‌های خصوصی شده
بیمه آسیا، البرز و دانا که 24.4درصد بازار را در اختیار داشته‌اند، ارزش کل دارایی‌های آنها بیش از 84هزار میلیارد ریال، ارزش دارایی‌های جاری حدود 72هزار میلیارد ریال، بدهی جاری 23هزار میلیارد ریال و مجموع بدهی 75هزار میلیارد ریال بوده است


89درصد دارایی‌ها زیر عنوان بدهی جای گرفته است. 30.8درصد بدهی‌ها در گروه بدهی جاری و 85.1درصد دارایی‌ها در گروه دارایی جاری قرار دارد. بدهی جاری به دارایی جاری بخش دولتی‌های خصوصی شده نیز 32درصد است. بیمه دانا با 96.1درصد بیشترین مقدار و بیمه البرز با 78.4درصد کمترین مقدار بدهی کل به دارایی کل را داراست.
 
ریسک نقدینگی شرکت‌های خصوصی
ارزش کل دارایی‌های 37.6درصد صنعت بیمه یعنی شرکت‌های خصوصی، معادل 200.4هزار میلیارد ریال و دارایی‌های جاری 178هزار میلیارد ریال گزارش‌شده است. کل بدهی‌های این بخش 156.2هزار میلیارد ریال و بدهی‌های جاری نیز 47.7هزار میلیارد ریال بوده است.


77.9درصد حاصل تقسیم کل بدهی‌ها به‌کل دارایی‌های شرکت‌های خصوصی است. سهم دارایی‌های جاری از کل دارایی‌ها معادل 88.8 و سهم بدهی‌های جاری از کل بدهی‌ها 30.5درصد به‌دست‌آمده است. همچنین حاصل تقسیم بدهی جاری به دارایی جاری عدد 27درصد را نشان می‌دهد.
همان‌طور که گفته شد حدود 72درصد دارایی‌های صنعت بیمه به‌صورت بدهی بوده که سهم بدهی‌های جاری از کل بدهی‌ها در مقایسه با سهم دارایی جاری از کل دارایی‌ها حدود یک‌دوم (44.6 در مقابل 87.1 درصد) است. به همین دلیل که بیشتر دارایی‌ها به‌صورت دارایی جاری نگه‌داری می‌شود و از طرف دیگر بدهی‌های کمتری در قالب بدهی جاری قرار دارد،  اما توجه به مطالبات از بیمه‌گذاران و نمایندگان و مدیریت درست آن -که عدد قابل‌توجهی در بخش درآمدهای جاری آنها است- برای شرکت‌های بیمه بسیار اهمیت دارد و تا حد زیادی سنگینی بار ریسک نقدینگی در ایران بر روی این مطالبات قرار دارد.