جنبش دانشجویی خراسان شمالی در چه حالیست؟/ از گفتمان‌سازی تا محرومیت‌زدایی

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، حسین اکبری؛ بیشتر دانشگاه‌های خراسان شمالی عمر طولانی‌ای را سپری نکرده اند. در همین راستا تشکل‌های دانشجویی آنها نیز عموما نوپا هستند. البته  این استان در دانشگاه هایش سه تشکل بسیج دانشجویی، انجمن اسلامی و انجمن اسلامی مستقل را فعال می‌بیند. در آستانه‌ی روز دانشجو با دبیران دو تشکل بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد و انجمن اسلامی دانشگاه علوم پزشکی بجنورد گفتگو کرده و از وضعیت جنبش دانشجویی در استان، از آن‌ها سئوال کردیم.

ابتدا امین ریحانی، مسئول بسیج دانشجویی به معرفی تشکل و اقداماتش پرداخت و گفت: بسیج دانشجویی با توجه به سابقه طولانی که دارد نیاز خاصی به معرفی ندارد. اما درخصوص فعالیت‌ها همواره بسیج دانشجویی استان خراسان شمالی در حوزه محرومیت زدایی در تمام دولت‌ها فعال بوده است. بجنورد فقر شدیدی دارد و حاشیه نشینی زیادی را در خود می‌بیند و بسیج دانشجویی توانسته است در این حوزه تا حد توانش فعالیت‌های مفیدی را انجام دهد و امیدواریم این روند ادامه نیز داشته باشد. بسیج دانشجویی به دیگر مشکلات استان نیز ورود کرده که در ادامه به این مباحث خواهیم پرداخت.

نوید یوسف نیا، دبیر انجمن اسلامی دانشگاه علوم پزشکی بجنورد دیگر مهمان خبرگزاری دانشجو بود. او صحبت‌های خود را با بیان سابقه‌ای از انجمن‌های اسلامی شروع کرد و در ادامه گفت: انجمن‌های اسلامی نسبت به دیگر تشکل‌ها دانشجو محور‌تر بوده و سازمانی نیستند. اما در این استان با توجه به نوپایی دانشگاه ها، سابقه‌ی تشکل‌ها به کمتر از یک دهه می‌رسد. در طول این مدت نیز فراز و نشیب‌های زیادی داشته و از آن جا که خط فکری تشکل بسته به موضع گیری خود دانشجویان است، جهت گیریشان نیز تغییر کرده است. در این مدت ما سعی کرده ایم فعالیت تشکل را احیا کنیم و آن را به دانشجویان بشناسانیم. فعالیت‌های ما کمتر خارج از دانشگاهی بوده و در داخل دانشگاه در حوزه‌های فکری فعالیت‌هایی داشته ایم. ما بیشتر بر خود دانشجو‌یان تاکید داریم.

وظیفه‌ی تشکل‌ها چیست؛ خدمت به مردم و یا ایجاد فرهنگ؟
یوسف نیا در ادامه با اشاره به جنبش دانشجویی در استان گفت: فکر می‌کنم جنبش دانشجویی در استان هنوز به ظرفیت واقعی خود نرسیده و حتی نزدیک به آن هم نبوده است و همگرایی بین تشکل‌های استان ضعیف است و تا این هماهنگی‌ها وجود نداشته باشد و به همین دلیل نمی‌تواند تاثیرگذاری مطلوبی را از خود به نمایش بگذارد. علت این نیز از درون است. هنوز تشکل‌ها احساس نیاز به همگرایی نکرده اند. گاهی اوقات که به حد اضطرار می‌رسیدیم مانند انتخابات، این همگرایی اتفاق می‌افتاد، اما پایدار نبود.

دبیر انجمن اسلامی علوم پزشکی بجنورد ادامه داد: با این حال مطالباتی نیز بوده است که جنبش دانشجویی توانسته در آن موفق عمل کند. برخی موضع گیری‌ها در قبال فعالیت‌های استانداری از نمونه‌ی اقداماتی است که باعث تاثیر در تصمیمات استانداری بوده است. در انتخابات‌ها نیز جنبش دانشجویی نقش پررنگی داشته اند. اما در درون دانشگاه‌ها با این که فعالیت تشکل‌ها ایده آل نیست، اما نمره‌ی قابل قبولی توانسته اند اخذ کنند.

وی افزود: رسالت جنبش دانشجویی بیش از آن که عملی باشد، فکری است و ما باید یک فرهنگ سیاسی اجتماعی را تولید کنیم؛ هرچند گاهی فعالیت‌های سیاسی نیز دارند که این فعالیت‌ها باید روی فکر‌ها استوار باشد.

مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد این گفتگو را ادامه داد و در این راستا گفت: ابتدا باید گفت وظیفه‌ی جنبش دانشجویی چیست؟ آیا غیر از این است که باید به درد محرومین بپردازد؟ آیا غیر از این است که به دور از هرگونه جناح بازی به فکر، ولی نعمتان این انقلاب باشد؟ حال باید دید جنبش دانشجویی به این سمت رفته است یا خیر؟ در بسیج دانشجویی این اتفاق افتاده است. ما در سالیان گذشته این پویایی را داشته ایم. ما توانسته ایم چه در سطح کلان و چه در سطح استان این اتفاق را رقم بزنیم. اساس کار جنبش دانشجویی باید اذیت شدن برای مردم و رساندن مطالبات به گوش مسئولین باشد. این امر ممکن است در سطح دانشگاه اتفاق بیفتد و یا در خارج از دانشگاه رقم بخورد.

وی سپس به علل عدم موفقیت جنبش دانشجویی در برخی موارد اشاره کرد و ادامه داد: عللی می‌تواند باعث عدم موفقیت جنبش دانشجویی باشد. یک مورد آن بی رغبتی مسئولانی است که فقط یاد گرفته اند پشت میز بنشینند و سیاسی کاری کنند که اصلا توجهی به جنبش‌های دانشجویی ندارند.

 

ریحانی مطالبه گری را دارای دو روی پیروزی و شکست دانست و با اشاره به این که جنبش دانشجویی گاهی در این راستا موفق و گاهی ناموفق بوده است، گفت: زمانی هم که ما موفق نبوده ایم ریشه اش مسئولان هستند که بعضا گوش شنوا ندارند و حتی سنگ اندازی دارند. اما اگر به صورت کلان استانی بنگریم می‌توانم بگویم جنبش دانشجویی خراسان شمالی در یک سال اخیر موفق عمل نکرده است .البته پیش از آن وضعیت بهتری داشت و نباید فعالیت‌های محرومیت زدایی را نادیده گرفت.

مطالبات تخصصی مورد نیاز جنبش‌های دانشجویی است
مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد سپس به فعالیت‌های تخصصی این تشکل اشاره کرد و بیان داشت: ما باید ابتدا نسبت به مطالبه‌ی خود شناسایی دقیق و علمی را داشته باشیم که اگر این اتفاق بیفتد، جواب نیز خواهیم گرفت. مطالبه نیازمند کار تخصصی قدرتمند دارد. ما در اکثر مواقع با همین تخصص حرکت کرده ایم که یک نمونه‌ی آن طرح cgt بود که کار دقیقی انجام شد و مطالعات به گوش نمایندگان مجلس استان نیز رسید.

 

یوسف نیا ادامه دهنده‌ی میزگرد ما بود. او در خصوص فعالیت‌های تخصصی تشکل خود با اشاره به این موضوع که تمرکز این تشکل بر داخل دانشگاه است ، گفت: ورود به حوزه‌ی زنان، حقوق و سلامت آن‌ها از فعالیت‌های تخصصی ما است. ما فکر می‌کنیم در استان بانوان با یکسری خطرات درگیر هستند؛ لذا از دو سال پیش در این حوزه کمیته بانوان را تاسیس کرده ایم. بنا داریم این موضوع را در قالب یک پروژه وارد سطح جامعه کنیم. دیگر انجمن‌های اسلامی نیز فعالیت‌هایی مانند شناخت اقوام را در دستور کار داشتند.

گفتمان تشکل‌های دانشجویی استان چیست؟
در ادامه دبیر انجمن اسلامی دانشگاه علوم پزشکی بجنورد از گفتمان این تشکل سخن به میان آورد و تصریح کرد: «خردمندی دینی» گفتمانی است که ما به دنبال پیاده کردن آن هستیم. سعی انجمن‌های اسلامی در سطح استان ایجاد یک دید خردمندانه به دین و استفاده‌ی خردمندانه از آن است که البته کار سنگینی است، اما تلاش برای این گزاره همواره وجود داشته. به علاوه‌ این موضوع تلاش در راستای مسائل انسانی کشور از دیگر فعالیت‌ها بوده و این یک پویایی است. در حالی که عده‌ای درخصوص وضعیت اقتصادی نظراتشان را اعلام می‌کنند، ما سعی می‌کنیم بر اساس پایه‌های علمی و با تحقیق به مطالبی برسیم. ما سعی می‌کنیم در کنش‌های اجتماعی کشور موضع خود را اعلام کنیم. فعالیت‌های ما بیشتر دیالوگی است و بسیار نیاز است این سخنان به جامعه منتقل شود. انجمن‌های اسلامی کمتر از بسیج دانشجویی ارتباط مستقیم با مردم داشته اند، اما ما مطالعات بیشتری را داشته ایم.

وی در پاسخ به این نقد که تشکل انجمن اسلامی فقط در آستانه‌ی انتخابات فعال است و سپس تا انتخابات بعدی فعالیتی ندارد، گفت: بستر‌های قانونی و یا همراهی مسئولان باعث شده است این اتفاق بیفتد. زمانی که جامعه در آستانه‌ی انتخاب است، ما ورود می‌کنیم و نظرمان را به مردم می‌رسانیم. حال اگر پس از انتخابات این موج فروکش کند که من فکر می‌کنم اینطور نیست، ناپسند است. پس از انتخابات فضای فعالیت سیاسی مانند قبل باز نیست؛ لذا اگر این فضا در طول مدت باز باشد ممکن است اقدامات بیشتری را از این تشکل‌ها ببینیم. اما حال که اینطور نیست پس از انتخابات فعالیت‌ها بیشتر درونی می‌شود. ما سعی می‌کنیم خودمان را قوی‌تر کنیم و اندیشه‌ی خود را بررسی کنیم و این ما را در انتخاب بعدی کمک می‌کند.

اما ریحانی گفتمان بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد را «ساخت دانشگاه در تراز انقلاب اسلامی» دانست. وی افزود: ما نمی‌گوییم در این حوزه موفق بوده ایم، اما بسیج علمدار این حرکت است. ما باید دانشگاه اسلامی و گفتمان انقلابی را در دانشگاه ترویج دهیم تا باعث رشد افراد و تشکل‌ها شویم. در این چهارچوب گفتمان‌های محرومیت زدایی، مطالبه گری، زنده کردن دانشگاه، عدالت خواهی و ... نیز رشد خواهند کرد.

مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه آزاد بجنورد ورود بسیج به کف جامعه را رضایت بخش دانست و در این زمینه گفت: ما تا حد توان توانسته‌ایم به کف جامعه برویم و ارتباط بگیریم، اما اگر گاهی نیز این اتفاق نیفتاده است به خاطر موانعی بوده که سد راه شده.

چالش‌های اساسی پیش روی جنبش‌های دانشجویی
وی  جنبش دانشجویی را گرفتار سه چالش اصلی دانست. ریحانی اولین چالش را ساختگی بودن دانست و گفت: رشد بی رویه و قارچ گونه‌ تشکل‌ها که از درون دانشگاه جوانه نمی‌زنند یکی از آفات جنبش دانشجویی است. مبدا این تشکل‌ها ، خواست مسئولان است. این تشکل‌ها را تشکل‌های مدیریتی می‌نامم. فقدان مطالعات نظام‌مند و تحقیقی دومین چالش پیش روی جنبش دانشجویی استان است. نبود مطالعات کافی نمی‌تواند ما را به تشکل آرمانی برساند و لذا آن تشکل گرفتار شعارزدگی و رسانه پرستی می‌شود. خود مرجعی سومین آفت است که گریبانگیر تشکل‌های استان است. کار‌های تکراری با شیوه‌ی همیشگی و راضی بودن به آن‌ها توضیح این آفت است.

یوسف نیا ساختگی بودن تشکل‌های دانشجویی را تاحدودی درست دانست و گفت: انجمن‌های اسلامی عموما سازمانی نیستند. شفاف نبودن آرمان‌ها یکی از مشکلات اصلی انجمن‌های اسلامی است. عدم استقلال دانشگاه‌ها از دیگر چالش‌هایی است که تشکل‌ها با آن مواجه اند. متاسفانه دانشگاه‌های استان سلیقه‌ای عمل می‌کنند. قوانین روشن است، اما برخی از مسئولان دانشگاه از جهتی که می‌خواهند میز‌های خود را حفظ کنند رفتار‌های سلیقه‌ای را اعمال می‌کنند که این استقلال دانشگاه را زیر سئوال می‌برد و این خود باعث سردی دانشجویان از ادامه فعالیت می‌شود.

نمره ای در حد قبولی به جنبش دانشجویی!
وی در نتیجه گیری در رابطه با عملکرد جنبش دانشجویی، گفت: جنبش دانشجویی در استان نمره‌ خوبی نمی‌گیرد و هنوز جای کار زیادی دارد. هنوز فاصله‌ی زیادی با حالت ایده آل داریم. جای کار در استان بسیار زیاد است.

ریحانی در پایان سخنانش گفت: من در نهایت به جنبش دانشجویی استان فقط نمره‌ی پاسی می‌دهم. جنبش دانشجویی اگر بتواند به ظرفیت بالقوه‌ی خود پی ببرد و از سوی دیگر به افکار خود عمق ببخشد و خود را بازطراحی، بازیابی و نوآوری کند می‌تواند به عنوان یک مرجع در جامعه شناخته شود.