«دریاچه ماهی» و فرار از حصار فرم و قصه تکراری سینمای دفاع مقدس

پانزدهمین دوره جشنواره بین المللی فیلم مقاومت این روزها در سراسر کشور در حال برگزاری است و گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجوبه همین بهانه با انتشار گزارش‌های اختصاصی به معرفی آثار پخش شده در سینماهای جشنواره بین‌المللی فیلم مقاومت پرداخته است که در ادامه از نظرتان میگذرد:

«دریاچه ماهی» به کارگردانی مریم دوستی

خیلی دور از تصویرسازی دفاع مقدس

در این سال‌ها سینمای دفاع مقدس خوشبختانه در حلقه صرف جبهه و جنگ نمانده؛ بدین معنا که سینمای حداقلی این ژانر، قصه‎ها را به امروز می‌کشاند تا جنگ را از نگاه دو سه دهه بعدتر از فاجعه ببیند. هرچند که ترسیم آن فضا، امکانات و ادوات هم می‌خواهد ولی به هرحال روایتگر کاربلد، باید فضایی ملتهب و مهیج بسازد و این در ابتدا نقیصه آثاری است که خودش را دیگر وامدار آن فضا نمی‌کند.

پس دم زدن از جنگ و قصه‌های دفاع مقدسی به سبک امروزی، یک نقطه عطف را ازدست می‌دهد که باید با قصه و کارگردانی انحصاری، آن خلأ را جبران سازد؛ به هرحال مخاطب در سینما به دنبال دیدن سکوت و زندگی روزمره نیست، قصه می‌خواهد که به راحتی هم یافتنی است اما با پرداخت جذاب.

حضور طیف جدید از فیلمسازان بخصوص زنان کارگردان، با آثاری جدید در ژانر دفاع مقدس به ظاهر، نوید خوشی است. اما باید پذیرفت که آثاریاین‌چنین همانند «دریاچه ماهیِ» مریم دوستی که سر وشکل لوکیشن‌ها و طراحی قصه‌اش را امروزی می‌کند؛ باید باری دوبرابر در تهییج مخاطب به دوش بکشد. اما واقعا می‌کشد؟

امثال این فیلم‌ها در ایده‌پردازی، البته یک قدم هم جلوتر می‌روند یعنی هم قصه مثلا به‌روزتری را برمی‌گزینند و هم به اصطلاح تکیه‌گاه ارزشی فیلمساز، غلیظ می‌شود و به مرز معناگرایی نیز می‌کشد. البته اینها تماما ادعاست وگرنه این ایده و ادعا لااقل در مورد «دریاچه ماهی» در نطفه ساکت می‌شود؛ چون داستان، کشش لازم و نیز ایده‌پردازی و ساختار درام و شخصیت‌ها قدرت ندارند. چنانکه عمدتا هم مبدّل به شعارهایی سطحی می‎شود که دردی از سینمای دفاع مقدس دوا نمی‌کند.

ساخت سینمای جنگ در درجه اول سخت است، حال اگر در آن دم از تصویرسازی معناگرازده شود، باید به دنبال فرم جدید از سینما باشد که از پسش برآید. فیلمساز مدعی شاعرانگی بایددست روی متر و معیار جدید بگذارد.هرچند داستانک‌های امروز دفاع مقدس نیازی به نمایش اسلحه و سنگر و اینها ندارد اما صرف قصه‌پردازی خیالی و نوآوری در قهرمان‌های فانتزی، هم جوابگو نیست.

سینمای جنگ امروز ما قطعا نمی‌تواند و نباید خود را در حصار چند دهه قبل، زندانی کند پس لازمه فرم و قصه‌های تازه‌ای را ندا می‌دهد اما به شرطی که ترکیب درستی را کنار هم بچیند؛ فیلم بدون فیلمنامه گیرا در سینما، جذب مخاطب نمی‌کند، همانطور هم که نبوغ در کارگردانی را نیز به قدر کفایت می‌طلبد.