استانی شدن انتخابات مجلس؛ بایدها و نبایدها؛ معایب و مزایا/ این طرح مشکلات بزرگتری را به وجود می‌آورد

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، تجربیــات گذشــته نشــان می‌دهــد اســتانی شــدن انتخابــات مجلــس، باعـث تشـدید دوقطبی‌هـای مختلـف سیاسـی، مذهبــی و نــژادی در جامعــه می‌شــود؛ دوقطبی‌هایی کــه می‌توانــد شــروع‌کننده تخریب‌هــا، تهدیدهــا و فریب‌هــا بــاشد.

بررسی طرح استانی شدن انتخابات مجلس سـابقه تلاش بـرای تغییـر در نظـام انتخابـات، در مجالـس ششـم، هشـتم و نهـم وجـود داشـته کـه هـر بـار بـه دلیـل ایـرادات وارده از سـوی نماینـدگان و یـا اعضـای شـورای نگهبـان بـه ثمـر نرسـیده اسـت.

از گفتگــو بــا کارشناســان و صاحبنظــران ایــن موضــوع دریافتیــم کــه ایــن طــرح بخــش کوچکــی از طرحــی جامع‌تــر جهــت بهبــود نظــام انتخاباتــی و تغییــر رویکــرد نماینـدگان از سـطوح محلـی بـه سـطوح ملـی اسـت کـه سـایر بخشهـای آن نظیـر طـرح جامـع مدیریـت شـهری بنـا بـه دلایلی از سـوی نماینـدگان نادیـده گرفتـه شـده اسـت.

هـدف اصلـی ایـن طـرح تغییـر رویکـرد و نـگاه نماینـدگان از سـطوح جزئـی و محلـی بــه ســطوح ملــی و کالن اســت کــه به وســیله حــذف دغدغه‌هــای شهرســتانی و محلــی محقــق می‌شــود.

در ایــن نوشــته ســعی داریــم بــه ایــن موضــوع بپردازیــم کــه طــرح جدیــد اســتانی شهرسـتانی شـدن انتخابـات تـا چـه میـزان می‌توانـد بـه تحقـق هـدف فـوق کمـک کــرده و نظــام انتخاباتــی را پیشــرفت دهــد.

ابتدا به صـورت مـوردی ابعـاد مثبـت و منفـی طـرح مذکـور آورده می‌شـود و در ادامـه بـه تشـریح کلـی ایـن مـوارد می‌پردازیـم.

جنبه‌های مثبت:

۱ -پرداختـن نماینـدگان بـه بررسـی امـور ملـی و پرهیـز از صـرف اوقـات نمایندگـی بــرای امــور جزئــی و جایگزیــن کــردن برنامــه محــوری به جــای شــخص محــوری.

۲ -تقویت فرهنگ تحزب

۳ -ارتقـای سـطح کیفـی و افزایـش کارایـی مجلـس از طریـق ایجـاد امـکان انتخـاب داوطلبــان شــاخصتر بــا صالحیتهــای برتــر

۴ -کاهش تخلفات و برخی بی‌اخلاقی‌های انتخاباتی

تشریح جنبه‌های مثبت:

- بـا توجـه بـه ضعـف سـاختاری و نبـود قـدرت کافـی بـرای نماینـدگان شـورای شـهر، نماینـدگان مجبـور شـدهاند کـه عـاوه بـر وظایـف قانونـی و نظارتـی خـود، بـه انجـام کارهــای اجرایــی در ســطح حــوزه انتخابیــه خــود بپردازنــد کــه همیــن امــر ســبب می‌شــود گاهــا از وظایــف نظارتــی خــود بــاز بماننــد و یــا نتواننــد نســبت بــه مســائل مختلـف نـگاه ملـی داشـته باشـند.

- بـا توجـه بـه اینکـه هزینه‌هـای تبلیغاتـی بـه علـت گسـترش حـوزه انتخابیـه افزایـش می‌یابـد، گرایـش بـه احـزاب جهـت مدیریـت هزینه‌هـا و ایجـاد سـاختاری بـرای معرفـی بهتــر خــود افزایــش می‌یابــد. در ایــن قضیــه، معرفــی افــراد مســتقل بهصــورت تکــی، در ســطح کل اســتان غیرممکــن اســت. لــذا افــراد هم نظــر مجبــور می‌شــوند تجمیــع شـوند تـا بتواننـد بهتـر خـود را تبلیـغ کننـد.

- بــا اجرایــی شــدن طــرح و اتــکای نماینــدگان بــه لیســتها و اینکــه حوزههــای انتخابیـه گسـترش یافته‌انـد، دیگـر جابه‌جایـی افـراد جهـت رأی دادن بـه یـک نامـزد در یـک شـهر تأثیـری نخواهـد داشـت. همچنیـن کارهـای غیراخالقـی نظیـر شـام دادن و... بــرای یــک نماینــده خــاص نمی‌توانــد تأثیــری بــر نتیجــه بگــذارد.

جنبه‌های منفی:

۱ -جدا شدن بدنه مردم از لایه‌های بالای حاکمیت.

۲ -کاهش اتکای رأی نمایندگان به شهرستان‌های کوچک و روستا‌ها

۳ -کاهش مشارکت مردم

۴ -پررنــگ کــردن دعواهــای قومیتــی و ایجــاد دوقطبی‌هــای سیاســی، مذهبــی و قومیتــی در ســطح اســتان بــه علــت حیثیتی‌تــر شــدن انتخابــات.

۵ -کاهـش قـدرت تحلیـل مـردم و عـدم شـناخت نمایندهه‌ـا بـه دلیـل گسـترده شـدن حوزه‌هـای انتخابیـه و افزایـش تعـداد کاندیداهـا

۶ -افزایش چشمگیر نقش تبلیغات به دلیل کاهش قدرت تحلیل مردم

۷ -افزایش هزینهی انتخابات برای کاندیدا‌های مستقل

۸ -تحمیل هزینه بالا در صورت ابطال انتخابات

۹ -کاهش امکان ورود نخبگان نوظهور

۱۰ -افزایش قدرت لیست‌ها و بالا رفتن احتمال فساد در انتخاب افراد لیست

۱۱ -نرسیدن به هدف نهایی طرح

۱۲-کاهش پشتوانه مردمی مجلس و درجه نمایندگی تشریح جنبه‌های منفی

- محـدود بـودن دیـد نماینـدگان، یـک مشـکل واقعـی اسـت ولـی طـرح مطرح‌شـده کــه در واقــع حــذف دسترســی مــردم بــه لایه‌های بالای حکومتــی بــدون ارائــه جایگزینــی بــرای ایــن مهــم اســت تنهــا پــاک کــردن صورت مســئله می‌باشــد.

بـه دلیـل افزایـش دغدغـه ً. نماینـدگان بـه سـطوح ملـی عمـا سـاختاری که واسـطه‌ای ۴ بررسی طرح استانی شدن انتخابات مجلس بیـن مـردم و مسـئولین بالادستی باشـد وجـود نداشـته کـه در نتیجـه باعـث جـدا شـدن بدنـهی مـردم از لایه‌های بالای حاکمیـت می‌شـود.

متمرکـز و محـدود بـودن قـدرت در شـهر تهـران خـود بـه افزایـش ایـن فاصلـه دامـن می‌زنـد.

بند یک سیاست‌های کلی انتخابات مطرح شده از سوی مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی)

تعییــن حوزههــای انتخاباتــی مجلــس شــورای اسلامی و شــورا‌های اسلامی بــر مبنـای جمعیـت و مقتضیـات اجتناب ناپذیـر به گونـه‌ای کـه حداکثـر عدالـت انتخاباتـی و همچنیــن شــناخت مــردم از نامزدهــا فراهــم گــردد.

- بـا اسـتانی شـدن انتخابـات بـه دلیـل گسـترش حوزه هـای انتخابیـه تعـداد نامزدهـا به طــور چشــمگیری افزایــش می‌یابــد. ایــن افزایــش تعــداد نامزدهــا فرآینــد شــناخت را بــرای مــردم بســیار زمان‌بــر و پرهزینــه کــرده و درنتیجــه کمتــر کســی بــه ســراغ ایـن موضـوع مـی رود.

از طرفـی ازآنجاکـه امـکان شـناخت کاندیداهـا بـه علـت تعـدد زیـاد در سـطح اسـتان غیرممکــن اســت افــراد جــوان نخبــه و کارآمــد کــه به تازگــی پــا بــه ایــن عرصــه گذاشـته اند به صـورت مسـتقل تـوان رقابـت بـا سـایر کاندیدهـا را ندارنـد و بـه حاشـیه رانــده می‌شــوند.

- ایــن طــرح به طــور فاحشــی باعــث کمرنــگ شــدن نقــش آراء شهرســتان‌ها نســبت بــه مراکــز اســتان می‌شــود. آمارهــا نشــان می‌دهــد در ۲۲ اســتان، دومیــن شــهر پرجمعیـت اسـتان کمتـر از ۱۰ درصـد جمعیـت کل اسـتان را شـامل می‌شـود همچنیـن در ۱۲ اســتان، مرکــز اســتان بیــش از ۵ برابــر شــهر دوم اســتان جمعیــت دارد.

ایــن دو آمــار بهخوبــی نشــان می‌دهــد ســایر شــهر‌های اســتان نمی‌تواننــد نقــش مؤثــری در نتیجــه انتخابــات داشــته باشــند؛ درواقــع حــق تصمیم‌گیــری مــردم شــهر دربــاره خودشــان از آنهــا ســلب می‌شــود. به عنوان مثــال اگــر دو کاندیــدا در یــک حــوزه انتخابیـه یکـی ۳۰ درصـد آرا و دیگـری ۱۵ درصـد آراء را کسـب کـرده باشـد، کاندیدایـی به عنــوان نماینــده انتخــاب می‌شــود کــه رأی بیشــتری در اســتان آورده باشــد و عمــلا رأی بخــش اعظمــی از مــردم حــوزهی انتخابیــه مذکــور، نادیــده گرفتــه می‌شــود.

تحــت ایــن شــرایط تعــداد زیــادی از افــراد شــرکت کننده رأی خــود را بی اثــر دیــده کـه در نتیجـه موجـب سـرخوردگی ایـن افـراد و عـدم شـرکت در دور بعـدی انتخابـات می‌شــود.

- در جمهـوری اسلامی ایـران تنـوع قومیتـی زیـادی در اسـتان‌ها وجـود دارد و اغلـب ۵ در هـر اسـتان جمعیـت یـک قومیـت بـر سـایر قومیت‌هـا غلبـه دارد. بـا اسـتانی برگـزار شـدن انتخابـات، قومیـت غالـب پیـروز نهایـی انتخابـات اسـت کـه ایـن مسـئله موجـب تشــدید اختلافات و دعواهــای قومــی قبیلــه‌ای شــده و ازآنجاکــه نســبت جمعیتــی در شــهر‌ها ثابــت اســت، جمعیــت مغلــوب ســرخورده می‌شــود.

همچنیــن در اســتان‌هایی کـه نسـبت جمعیتـی بـرادران شـیعه و سـنی قابل توجـه اسـت ایـن مشـکل وجـود دارد کـه یکـی از ایـن مذاهـب نماینـده‌ای در سـطح اسـتان نداشـته باشـد و ایـن مصـداق بی‌عدالتــی در حــق ایــن افــراد اســت.

به وضـوح سـه مسـئله بالا مغایـر بـا بنـد یـک سیاسـتهای کلـی «انتخابـات» کـه از سـوی مقـام معظـم رهبـری اعلام شـده اسـت می‌باشـد.

در جـدول زیـر نقـش تأثیرگـذار مراکـز اسـتان در نتایـج انتخابـات قابل مشـاهده اسـت. (توجـه شـما را بـه سـه سـتون آخـر ایـن جـدول جلـب می‌کنیـم!)