گزارش نشست تخصصی عرضه نفت در بورس:
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری دانشجو نشست تخصصی انحصارشکنی در تجارت نفت با محوریت عرضه نفت در بورس انرژی در محل مرکز همایش‌های بین المللی صدا و سیما روز شنبه برگزار شد در این نشست کارشناسان به بررسی مزایا و معایب، الزامات و باید‌های عرضه نفت به بخش خصوصی در بورس انرژی پرداختند.
خاورمیانه یکی از مهمترین چشمه‌های نفت جهان است ایران حدود ۵ درصد تجارت نفت خام را در دنیا انجام می‌دهد. قیمت گذاری نفت خام در یک ساز و کار کارشناسی و در یک فرآیند یک ماه مشخص می‌شود، مساله عرضه نفت خام در بورس از سال ۸۴ مطرح بود تا بتواند یک انحصارشکنی در فروش نفت خام به وسیله شرکت‌های دولتی ایجاد کرده و عرصه رقابت را برای بخش خصوصی باز نماید.
در سال ۸۶ بورس کالا تشکیل شد سال ۱۳۹۰ نفت خام هم در رینگ صادراتی بورس عرضه گردید در سال ۹۳ حدود ۲ ماه نفت خام در بورس انرژی عرضه شد در برنامه ششم توسعه نیز در اسفند ۹۵ به نوعی به لزوم ارایه نفت خام در بورس تاکید شد بعد از آنکه در ۱۸ اردیبهشت ۹۷ آمریکا از برجام خارج شد در ۶ آبان ماه یک میلیون بشکه نفت از طریق بورس عرضه و معامله شد. در یکم بهمن ماه سال جاری نیز یک میلیون بشکه نفت در بورس عرضه شد، اما به دلیل عدم توافق قیمت معامله صورت نگرفت.
عرضه نفت در بورس موافقان بسیار و مخالفان اندکی دارد بعضی نیز معتقدند که با تعدد فروشندگان نفت در کشور و به بیان دیگر فروشندگان بخش خصوصی می‌توان با تحریم‌های نفتی مقابله کرد. در نشست تخصصی عرضه نفت در بورس انرژی چند سوال اساسی به شرح ذیل مطرح شد:
۱- آیا عرضه نفت در بورس می‌تواند به فروش در تحریم‌ها کمک کند؟
۲- آیا عرضه نفت در بورس می‌تواند بستری برای توانمندسازی تجار نفتی ایران باشد؟
۳- الزامات اثربخشی عرضه نفت خام در بورس چیست؟
۴- چه مزیت‌هایی دیگری دارد؟
۵- عرضه نفت در بورس چه معایبی می‌تواند داشته باشد؟
امیرحسین تبیانیان نماینده شرکت ملی نفت ایران برای عرضه نفت در بورس انرژی بیان کرد: عرضه نفت برای ما به عنوان شرکت نفت اهمیت زیادی دارد و خریداران مختلفی به ما مراجعه می‌کنند.
وی افزود: در ۱۵ بهمن ماه چهارمین مرحله عرضه نفت خام سبک را انجام می‌دهیم سعی داریم تا عرضه نفت خام در بورس به طور مستمر انجام شود چرا که بازار باید روی آن حساب کند.
نماینده شرکت نفت ایران افزود: دلیل انتخاب نفت خام این بود که تا به حال شرایط عرضه این چنینی را نداشتیم و از طرفی بازاریابی نفت سبک برای بخش خصوصی راحت‌تر است، اما محدود به نفت سبک نبوده و سایر محصولات را در دستور کار قرار داده است.
وی گفت: به زودی اطلاعات عرضه میعانات گازی نیز در رینگ بورس انرژی منتشر خواهد شد.
نماینده شرکت نفت ایران در پاسخ به سوال اول نشست بیان کرد: ما به لحاظ تحریمی شرایط سختی را پشت سر می‌گذاریم به خصوص در فروش نفت خام، اما باید دانست که فروش نفت در بورس انرژی هم همان شرایط را دارد و لذا نباید انتظار زیادی از ارایه نفت در بورس در دور زدن تحریم‌ها داشته باشیم. ولی هرآنچه که برای کشور به صورت زیرساختی انجام دهیم ماندگار است.
وی تصریح کرد: صنعت نفت ارزش افزوده زیادی دارد که بهتر است این ارزش افزوده به بخش خصوصی منتقل شده و شرکت‌ها توانمند شوند.
محمد اسکندری معاون سابق بورس کالا با تشکر از پیگیری رسانه‌ها به ویژه رسانه‌های دانشجویی جهت مطالبه گری ارایه نفت در بورس انرژی بیان کرد: استمرار این حرکت بسیار حائز اهمیت است و مطالبه گری رسانه‌ها و افکار عمومی به توفیق این موضوع کمک شایانی می‌کند.
وی با بیان اینکه وزارت نفت با بازار سرمایه به نظرات مشابهی در عرضه نفت از طریق بورس رسیده است بیان کرد: ممکن است این حرکت به تحریم‌ها کمک کند و یا نکند، اما خیلی مهم نیست و نباید انتظار بالایی داشت باید کار درست را انجام داد این یک کار زیرساختی است و باید تقویت شود.
وی افزود: استمرار عرضه محصولات نفتی در بورس می‌تواند تجارت نفت کشور را رشد دهد. از طرف دیگر کشور‌های اروپایی نیز تمایل به خرید نفت ایران به صورت خصوصی دارند که این بستر می‌تواند به این موضوع کمک کند. البته باید توجه داشت این حرکت کوتاه مدت و مرحله‌ای نیست و استمرار آن عامل موفقیت می‌باشد. بهترین راه برای استمرار مطالبه رسانه‌ها و قانونگذاران است.
وی با بیان اینکه رقابت در هر بازاری به بهبود عملکرد کمک می‌کند افزود: فروش نفت در بورس علاوه بر کمک به توانمندسازی تجار نفتی کشور می‌تواند در افزایش قیمت نیز اثرگذار باشد.
اسکندری تاکید کرد: تجربه نشان داده تحریم‌ها فشار‌های نقطه‌ای و کوتاه مدت است که اگر مقاومت یک ملت وجود داشته باشد ادامه پیدا نخواهد کرد.
معاون سابق بورس کالا با بیان الزامات اثربخشی عرضه نفت در بورس عنوان کرد: اگر نظارت صحیح و کافی و استمرار به الزامات قانونی وجود نداشته باشد در این حرکت هم به مشکل برمی خوریم. اگر مجری دولت که همان دولت است به این نتیجه برسد که نباید کار را انجام دهد تنها راه الزام قانون مطالبه گری رسانه‌ها و نمایندگان مجلس است.
وی با بیان اینکه بورس شفافیت ایجاد می‌کند گفت: این شفافیت از جهتی خوب و از جهتی بد است اگر نام همه تجار خود را فاش کنیم در شرایط تحریم می‌تواند خطرناک باشد، اما تاکنون فرآیند بورس به نحوی بوده که به گمنامی تجار کمک کرده از طرف دیگر شفافیت به رقابت سالم و جلوگیری از رانت کمک می‌کند. نکته دیگری که می‌تواند حائز اهمیت باشد خراب کردن قیمت بازار توسط صادرکنندگان خرد است اگر انسجام در تجار داخلی نباشد قیمت صادراتی نفت خراب می‌شود و باید برای آن تدبیری اندیشید.
اسکندری با گلایه از دولت گفت: چه معنی دارد که تمام کارمزد خرید و فروش نفت در بورس را خریدار بدهد و بدتر از آن اینکه برای دولت نیز به عنوان یک طرف معامله کارمزد لحاظ می‌شود که آن را هم باید خریدار بدهد. برای آینده نیز باید سرمایه گذاری کنیم و یک بازار ثانویه در اوراق نفت راه اندازی نماییم. روش کنونی خیلی در سیستم‌های جهانی عرف نیست و می‌توان همانند سایر کشور‌ها بازار اوراق نفتی ایجاد کرد.
در ادامه بختیار عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بورس نفت مخالفان و موافقانی دارد گفت: بنده کاملا با عرضه نفت در بورس موافق هستم.
نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه به چه شکلی می‌توان اثربخش عمل کرد ادامه داد: لازم است همه بخش‌های مسئول با یک باور جمعی در جهت تقویت این حرکت اقدام کند.
وی افزود: دوره‌های گذشته امور بین الملل شرکت نفت مدلی ارایه نمی‌داد و فروشندگان با یک قیمت نازل می‌فروختند و لذا در کار خلل ایجاد می‌شد اگر در بورس انرژی هم به همین صورت عمل شود قطعا متوقف خواهد شد.
بختیار با بیان اینکه توزیع نفت در بورس یک پرستیژ ملی برای کشور است گفت: اگر قرار باشد شرکت نفت به جای اینکه مشتری‌ها را به سمت بورس سوق دهد نیازمشتری‌ها را خودش تامین کند کار پیش نخواهد رفت. در واقع اگر شرکت نفت رقیب بورس شود کار متوقف می‌شود.
در ادامه از تبیانیان نماینده شرکت نفت برنامه‌های این سازمان برای توسعه راهبرد عرضه بورس در نفت پرسیده شد که در پاسخ گفت: ما دو وظیفه اصلی داریم یکی نظم در عرضه و دوم تنوع در محصولات در نظم بخشی به عرضه نفت در بورس زمان بندی یک هفته لحاظ شده که خریداران می‌دانند که چه موقع عرضه می‌شود. در خصوص تنوع در محصولات نیز همانگونه که عرض کردم در نظر داریم علاوه بر فروش نفت خام سایر محصولات نفتی را در بورس ارایه کنیم.
وی افزود: از سازمان بورس انتظار داریم که نیاز‌های جاری را پیگیری کند ما نباید به عنوان شرکت نفت برای گرفتن همه مجوز‌ها به تنهایی عمل کنیم؛ لذا برای تسهیل و سرعت گرفتن این حرکت سازمان بورس می‌تواند بهتر عمل کند.
در پایان محمدصادق کریمی کارشناس و پژوهشگر شبکه کانون‌های تفکر ایران (ایتان) به جمع بندی نشست تخصصی پرداخت و گفت: همه کارشناسان مدعو در این نشست به اینکه اصل ساز و کار در نفت بورس لازم است اتفاق نظر داشتند و تاکید کردند این حرکت محدود به شرایط تحریمی نمی‌شود و باید استمرار داشته باشد، اما نکته این است که این ساز و کار نمی‌تواند در کوتاه مدت به نتیجه مطلوب برسد و همه فروش نفت و سایر محصولات نفتی و گازی را دربربگیرد لذا بایستی انتظارات خود را با واقعیات تنظیم کنیم.
وی افزود: از مهمترین الزامات عرضه نفت در بورس از نظر کارشناسان استمرار و نظم در روند این حرکت است.
کریمی اضافه کرد: برجسته بودن روند عرضه نفت در بورس در افکار عمومی و نظارت توسط اصحاب رسانه مجلس شورای اسلامی و سایر دستگاه‌های مرتبط از دیگر الزامات اثربخشی به عملکرد عرضه نفت در بورس انرژی است.
کارشناس ایتان افزود: همکاری‌های بیشتر با مشتری‌های بزرگ به ویژه شرکت‌های چینی که می‌تواند به ما در فروش نفت و دریافت پول آن کمک کند باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد و از سایر ابزار‌های مالی مثل ارز‌های غیر از دلار بهره گرفته شود.
خاورمیانه یکی از مهمترین چشمه‌های نفت جهان است ایران حدود ۵ درصد تجارت نفت خام را در دنیا انجام می‌دهد. قیمت گذاری نفت خام در یک ساز و کار کارشناسی و در یک فرآیند یک ماه مشخص می‌شود، مساله عرضه نفت خام در بورس از سال ۸۴ مطرح بود تا بتواند یک انحصارشکنی در فروش نفت خام به وسیله شرکت‌های دولتی ایجاد کرده و عرصه رقابت را برای بخش خصوصی باز نماید.
در سال ۸۶ بورس کالا تشکیل شد سال ۱۳۹۰ نفت خام هم در رینگ صادراتی بورس عرضه گردید در سال ۹۳ حدود ۲ ماه نفت خام در بورس انرژی عرضه شد در برنامه ششم توسعه نیز در اسفند ۹۵ به نوعی به لزوم ارایه نفت خام در بورس تاکید شد بعد از آنکه در ۱۸ اردیبهشت ۹۷ آمریکا از برجام خارج شد در ۶ آبان ماه یک میلیون بشکه نفت از طریق بورس عرضه و معامله شد. در یکم بهمن ماه سال جاری نیز یک میلیون بشکه نفت در بورس عرضه شد، اما به دلیل عدم توافق قیمت معامله صورت نگرفت.
عرضه نفت در بورس موافقان بسیار و مخالفان اندکی دارد بعضی نیز معتقدند که با تعدد فروشندگان نفت در کشور و به بیان دیگر فروشندگان بخش خصوصی می‌توان با تحریم‌های نفتی مقابله کرد. در نشست تخصصی عرضه نفت در بورس انرژی چند سوال اساسی به شرح ذیل مطرح شد:
۱- آیا عرضه نفت در بورس می‌تواند به فروش در تحریم‌ها کمک کند؟
۲- آیا عرضه نفت در بورس می‌تواند بستری برای توانمندسازی تجار نفتی ایران باشد؟
۳- الزامات اثربخشی عرضه نفت خام در بورس چیست؟
۴- چه مزیت‌هایی دیگری دارد؟
۵- عرضه نفت در بورس چه معایبی می‌تواند داشته باشد؟
امیرحسین تبیانیان نماینده شرکت ملی نفت ایران برای عرضه نفت در بورس انرژی بیان کرد: عرضه نفت برای ما به عنوان شرکت نفت اهمیت زیادی دارد و خریداران مختلفی به ما مراجعه می‌کنند.
وی افزود: در ۱۵ بهمن ماه چهارمین مرحله عرضه نفت خام سبک را انجام می‌دهیم سعی داریم تا عرضه نفت خام در بورس به طور مستمر انجام شود چرا که بازار باید روی آن حساب کند.
نماینده شرکت نفت ایران افزود: دلیل انتخاب نفت خام این بود که تا به حال شرایط عرضه این چنینی را نداشتیم و از طرفی بازاریابی نفت سبک برای بخش خصوصی راحت‌تر است، اما محدود به نفت سبک نبوده و سایر محصولات را در دستور کار قرار داده است.
وی گفت: به زودی اطلاعات عرضه میعانات گازی نیز در رینگ بورس انرژی منتشر خواهد شد.
نماینده شرکت نفت ایران در پاسخ به سوال اول نشست بیان کرد: ما به لحاظ تحریمی شرایط سختی را پشت سر می‌گذاریم به خصوص در فروش نفت خام، اما باید دانست که فروش نفت در بورس انرژی هم همان شرایط را دارد و لذا نباید انتظار زیادی از ارایه نفت در بورس در دور زدن تحریم‌ها داشته باشیم. ولی هرآنچه که برای کشور به صورت زیرساختی انجام دهیم ماندگار است.
وی تصریح کرد: صنعت نفت ارزش افزوده زیادی دارد که بهتر است این ارزش افزوده به بخش خصوصی منتقل شده و شرکت‌ها توانمند شوند.
محمد اسکندری معاون سابق بورس کالا با تشکر از پیگیری رسانه‌ها به ویژه رسانه‌های دانشجویی جهت مطالبه گری ارایه نفت در بورس انرژی بیان کرد: استمرار این حرکت بسیار حائز اهمیت است و مطالبه گری رسانه‌ها و افکار عمومی به توفیق این موضوع کمک شایانی می‌کند.
وی با بیان اینکه وزارت نفت با بازار سرمایه به نظرات مشابهی در عرضه نفت از طریق بورس رسیده است بیان کرد: ممکن است این حرکت به تحریم‌ها کمک کند و یا نکند، اما خیلی مهم نیست و نباید انتظار بالایی داشت باید کار درست را انجام داد این یک کار زیرساختی است و باید تقویت شود.
وی افزود: استمرار عرضه محصولات نفتی در بورس می‌تواند تجارت نفت کشور را رشد دهد. از طرف دیگر کشور‌های اروپایی نیز تمایل به خرید نفت ایران به صورت خصوصی دارند که این بستر می‌تواند به این موضوع کمک کند. البته باید توجه داشت این حرکت کوتاه مدت و مرحله‌ای نیست و استمرار آن عامل موفقیت می‌باشد. بهترین راه برای استمرار مطالبه رسانه‌ها و قانونگذاران است.
وی با بیان اینکه رقابت در هر بازاری به بهبود عملکرد کمک می‌کند افزود: فروش نفت در بورس علاوه بر کمک به توانمندسازی تجار نفتی کشور می‌تواند در افزایش قیمت نیز اثرگذار باشد.
اسکندری تاکید کرد: تجربه نشان داده تحریم‌ها فشار‌های نقطه‌ای و کوتاه مدت است که اگر مقاومت یک ملت وجود داشته باشد ادامه پیدا نخواهد کرد.
معاون سابق بورس کالا با بیان الزامات اثربخشی عرضه نفت در بورس عنوان کرد: اگر نظارت صحیح و کافی و استمرار به الزامات قانونی وجود نداشته باشد در این حرکت هم به مشکل برمی خوریم. اگر مجری دولت که همان دولت است به این نتیجه برسد که نباید کار را انجام دهد تنها راه الزام قانون مطالبه گری رسانه‌ها و نمایندگان مجلس است.
وی با بیان اینکه بورس شفافیت ایجاد می‌کند گفت: این شفافیت از جهتی خوب و از جهتی بد است اگر نام همه تجار خود را فاش کنیم در شرایط تحریم می‌تواند خطرناک باشد، اما تاکنون فرآیند بورس به نحوی بوده که به گمنامی تجار کمک کرده از طرف دیگر شفافیت به رقابت سالم و جلوگیری از رانت کمک می‌کند. نکته دیگری که می‌تواند حائز اهمیت باشد خراب کردن قیمت بازار توسط صادرکنندگان خرد است اگر انسجام در تجار داخلی نباشد قیمت صادراتی نفت خراب می‌شود و باید برای آن تدبیری اندیشید.
اسکندری با گلایه از دولت گفت: چه معنی دارد که تمام کارمزد خرید و فروش نفت در بورس را خریدار بدهد و بدتر از آن اینکه برای دولت نیز به عنوان یک طرف معامله کارمزد لحاظ می‌شود که آن را هم باید خریدار بدهد. برای آینده نیز باید سرمایه گذاری کنیم و یک بازار ثانویه در اوراق نفت راه اندازی نماییم. روش کنونی خیلی در سیستم‌های جهانی عرف نیست و می‌توان همانند سایر کشور‌ها بازار اوراق نفتی ایجاد کرد.
در ادامه بختیار عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه بورس نفت مخالفان و موافقانی دارد گفت: بنده کاملا با عرضه نفت در بورس موافق هستم.
نماینده مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه به چه شکلی می‌توان اثربخش عمل کرد ادامه داد: لازم است همه بخش‌های مسئول با یک باور جمعی در جهت تقویت این حرکت اقدام کند.
وی افزود: دوره‌های گذشته امور بین الملل شرکت نفت مدلی ارایه نمی‌داد و فروشندگان با یک قیمت نازل می‌فروختند و لذا در کار خلل ایجاد می‌شد اگر در بورس انرژی هم به همین صورت عمل شود قطعا متوقف خواهد شد.
بختیار با بیان اینکه توزیع نفت در بورس یک پرستیژ ملی برای کشور است گفت: اگر قرار باشد شرکت نفت به جای اینکه مشتری‌ها را به سمت بورس سوق دهد نیازمشتری‌ها را خودش تامین کند کار پیش نخواهد رفت. در واقع اگر شرکت نفت رقیب بورس شود کار متوقف می‌شود.
در ادامه از تبیانیان نماینده شرکت نفت برنامه‌های این سازمان برای توسعه راهبرد عرضه بورس در نفت پرسیده شد که در پاسخ گفت: ما دو وظیفه اصلی داریم یکی نظم در عرضه و دوم تنوع در محصولات در نظم بخشی به عرضه نفت در بورس زمان بندی یک هفته لحاظ شده که خریداران می‌دانند که چه موقع عرضه می‌شود. در خصوص تنوع در محصولات نیز همانگونه که عرض کردم در نظر داریم علاوه بر فروش نفت خام سایر محصولات نفتی را در بورس ارایه کنیم.
وی افزود: از سازمان بورس انتظار داریم که نیاز‌های جاری را پیگیری کند ما نباید به عنوان شرکت نفت برای گرفتن همه مجوز‌ها به تنهایی عمل کنیم؛ لذا برای تسهیل و سرعت گرفتن این حرکت سازمان بورس می‌تواند بهتر عمل کند.
در پایان محمدصادق کریمی کارشناس و پژوهشگر شبکه کانون‌های تفکر ایران (ایتان) به جمع بندی نشست تخصصی پرداخت و گفت: همه کارشناسان مدعو در این نشست به اینکه اصل ساز و کار در نفت بورس لازم است اتفاق نظر داشتند و تاکید کردند این حرکت محدود به شرایط تحریمی نمی‌شود و باید استمرار داشته باشد، اما نکته این است که این ساز و کار نمی‌تواند در کوتاه مدت به نتیجه مطلوب برسد و همه فروش نفت و سایر محصولات نفتی و گازی را دربربگیرد لذا بایستی انتظارات خود را با واقعیات تنظیم کنیم.
وی افزود: از مهمترین الزامات عرضه نفت در بورس از نظر کارشناسان استمرار و نظم در روند این حرکت است.
کریمی اضافه کرد: برجسته بودن روند عرضه نفت در بورس در افکار عمومی و نظارت توسط اصحاب رسانه مجلس شورای اسلامی و سایر دستگاه‌های مرتبط از دیگر الزامات اثربخشی به عملکرد عرضه نفت در بورس انرژی است.
کارشناس ایتان افزود: همکاری‌های بیشتر با مشتری‌های بزرگ به ویژه شرکت‌های چینی که می‌تواند به ما در فروش نفت و دریافت پول آن کمک کند باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد و از سایر ابزار‌های مالی مثل ارز‌های غیر از دلار بهره گرفته شود.
ارسال نظرات