«گام دوم انقلاب» زیر ذره‌بین دانشجویان/ راهی جز اعتماد به جوانان نداریم

گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ جنبش دانشجویی در گذشته چه عملکردی داشته؟ جنبش دانشجویی در آینده چه عملکردی باید داشته باشد؟ این دو سوال را بارها از خودمان می‌پرسیدیم و به دنبال پاسخی کامل و همه‌جانبه برایشان بودیم. برای رسیدن به پاسخ سوال اول، مجموعه گفتگوهای «خط‌‌ کش» را آغاز کردیم. گفتگوهایی صریح با ادوار جنبش دانشجویی درباره کارنامه عملکرد تشکل‌ها و گروه‌های دانشجویی در سال‌های پس از پیروزی انقلاب.  سوال دوم اما هنوز پاسخی نداشت. «راهبرد» پاسخ ما به سوال دوم است.  اگر در «خط‌کش» به گذشته نگاه می‌کردیم، در «راهبرد» نیم‌نگاهی به آینده داریم. مسائل کلان کشور را روی میز می‎‌گذاریم و از فعالین جنبش دانشجویی می‌خواهیم درباره‌شان تبادل نظر کنند تا «راهبرد»ی برای کنش‌گری جنبش دانشجویی در آن مساله خاص، پیدا کنیم.

مهم ترین مطالب بیانیه گام دوم از نظر شما چه بوده؟

علی دهقان: درباره بیانیه مقام معظم رهبری چند نکته حائز اهمیت است، این بیانیه با بیانیه 20 سالگی انقلاب اسلامی تفاوت هایی دارد از جمله اینکه مخاطب بیانیه 40 سالگی انقلاب اسلامی در تک تک بندهای آن جوانان هستند ولی در بیانیه 20 سالگی مخاطب آن، مسئولین، احزاب سیاسی، مردم و عمده اقشار جامعه می‌باشند.

این مسئله که رهبری جوانان را مورد خطاب قرار می‌دهند می‌تواند بر این دلیل باشد که رهبری 20 سال پیش یک خط مشی و برنامه راهبردی را مشخص می‌کنند و از مسئولین و احزاب سیاسی می‌خواهند که برای محقق شدن آن فعالیت کنند ولی با عدم اجرایی و استحقاق آن خط مشی و فضای راهبردی رو به می‌شوند به همین دلیل از جوانان می‌خواهند که کار را در دست بگیرند و ادامه دهنده راه باشند و برای تحقق سیاست‌های راهبردی تلاش کنند.

نقطه عطف دیگر این بیانیه در روح امیدوارکننده به آینده آن است که در بند به بندش توسط رهبری اشاره شده‌است و با حس امید به آینده از راه پیش رو حرف می‌زنند و از بارزترین نکات بیانیه رهبری اتکای به داخل کشور در عین ارتباط موثر با با خارج از کشور می‌باشد. رهبری در مجموع با تکیه به نیروی جوان و فضای داخلی کشور خط مشی را برای آینده و پیشبرد اهداف انقلاب متصور می‌شوند.

در این بیانیه رهبری تحلیل جالب و قابل تاملی را هم ذکر می‌کنند به این عنوان که ما با پشت سر گذاشتن سختی‌ها، جنگ، تحریم و مشکلات اقتصادی و سیاسی که در کشور داشته‌ایم و بعضا نیز دچار آنها هستیم ولی در ادامه با تکیه بر تجربیات گذشته و پختگی در عمل و نیروی جوانان راه به نسبت آسان‌تری را در پیش رو خواهیم داشت و این شاید برخلاف برداشت عمده تحلیل‌گران باشد که با پشت سر گذاشتن و روبه رو شدن با عمده مشکلات در چهل سال اول به طور قطع وضعیت سخت‌تری را پیش روی خود خواهیم دید ولی رهبر انقلاب تحلیل متفاوتی دارند که ناشی از امید به آینده و راه به تبع آسان تر در ادامه وجود خواهد داشت و این تحلیل از جانب رهبری اهمیت بالای تجربیات چهل سال گذشته را برای ادامه راه می‌رساند.

سجاد اسدی: در خصوص تحلیل بیانیه چهل سالگی رهبر انقلاب نکته قابل توجه و کاملا مشهود این است که رهبری با ارائه فضای راهبردی در کنار عقلانیت و آرمان خواهی، روح امید به آینده را القا می‌کند.

در قسمتی از بیانیه رهبر انقلاب به این نکته نیز اشاره می‌کنند که این بیانیه با واقعیت فاصله‌ای ندارد و از محتواهایی که به امید کاذب و غیر عقلانی منجر می‌شود دور است.

این مسئله که رهبری به صورت واقع‌گرایانه و البته امیدوارکننده از آینده حرف می‌زنند را می‌توان در آن قسمت از بیانیه رهبری دید که از مشکلات و ایرادات انقلاب اسلامی و ضعف‌های فاحش این چهار دهه صحبت می‌کنند، شاهد باشید که در عین اشاره به ایرادات و نواقص از راه حل‌ها و آینده روشن سخن می‌گویند.

نکته دیگری که رهبری صراحتا بیان کردن نقد دو دیدگاه در جریانات سیاسی است که یکی با رویکرد رادیکالی که نگاه تجدید نظر طلب درباره انقلاب اسلامی دارند و دیدگاه دیگر نیز جریاناتی که در آرمان‌های خود، میل به اصلاح را ارائه ‌می‌کنند که رهبری در آنجا کنایه می‌زنند به محافظه کارانی که در جمهوری اسلامی مسئولیت دارند و فعالیت ‌می‌کنند و تن به انتقاد پذیری نمی‌دهند.

محمدامین مهدی‌پور: در چهلمین سال از انقلاب اسلامی اذهان عمومی و فضای رسانه‌ای در داخل و خارج کشور عمدتا به این سمت سوق پیدا کرده ‌بود که با گذشت چهل سال از انقلاب و گذراندن تمام مشکلات و سختی‌های مختلف در زمینه‌هایی نظیر اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و دیگر موضوعات که بعضا هنوز هم دچار مشکلات اساسی می‌باشد؛ آینده این انقلاب به چه صورت خواهد بود.

برای پاسخ به این سوال و اینکه روند و سیاست آینده انقلاب به چه صورت خواهد بود، گاهی در موضوعات موردی از جانب مسئولین ارشد نظام و رهبری بیان شده است ولی یک پاسخ جامع و کامل که تمام ابهامات را در هر موضوعی در بر بگیرد بصورت مدون و منطقی اراائه نشده بود.

رهبری در بیانیه گام دوم به جای اعلام موضع درخصوص ابهامات به بازگویی ایرادات و نحوه حل مشکلات پرداختند و برای ادامه راه یک سیاست کلی و راهبردی را ارائه دادند؛ رهبری در مقدمه بیانیه خود به این اشاره دارند که انقلاب اسلامی ایران یک انقلاب ساده مانند دیگر انقلاب‌های تاریخ نبوده‌است بلکه انقلابی بدیع و تازه بوده است که حاصلش یک گفتمان و سیاست جدید در چهارجوب گفتمان بین الملل بوده‌است و رهبری در این بخش از بیانیه به مرور تاریخ انقلاب و علت وجوب این انقلاب را می‌پردازند.

رهبرانقلاب در قسمت دوم به بررسی چالش‌های گذشته و حال حاضر که می‌تواند در ادامه نیز مشکل ساز باشد می پردازند و این چالش‌ها را یک مرحله گذرا می‌دانند که به خوبی پشت سر خواهیم گذاشت و با تجربیات آنها از سد مشکلات آینده نیز به مراتب آسان‌تر روبه رو خواهیم شد.

در قسمت دیگر نیز رهبری به مرور پتانسیل‌های موجود در کشور در تمامی ابعاد پرداختند و از منابع دست نخورده مختلف در کشور، نیروی جوان و مستعد و تجربیات بسیار زیادی که در این چهل سال در قسمت‌های مختلف کشور کسب کرده‌ایم اشاره کردند که با وجود اینها آینده بسیار روشنی را برای انقلاب اسلامی در آینده متصور شدند.

نظر شما درباره چگونگی جوانگرایی در چهل سال دوم چست؟

علی دهقان: جوانگرایی دو بعد را شامل می‌شود، یک بعد، بعد وظیفه جوانان در این مسئله است که از دیدگاه من جوانان مخاطب بیانیه رهبری، جوانانی انقلابی، متعهد و متخصص هستند که ثمره چهل سال اول انقلاب اسلامی می‌باشند و در این وضعیت اگر جوانان خود را با عیار و مقیاس سخنان رهبری که انتظاراتی از جوانان دارند مطابقت نداده باشند این جوانگرایی به نحو صحیح صورت نخواهد گرفت و این حالت وظیفه جوانان را به نسبت مسئله جوانگرایی می‌رساند.

بعد دوم در خصوص جوانگرایی مشمول وظیفه مسئولین می‌شود که باید به حضور جوانان در مسئولیت‌های مختلف مانند دهه اول انقلاب نگاه کنند و آن نگاه شامل حس اعتماد به جوانان بود و باید در دهه پنجم انقلاب نیز بار دیگر به جوانان اعتماد شود. به این صورت که مسئولین به جوانان با وجود تجربه کم باید اعتماد کنند و به آنها میدان دهند.

قابل ذکر است که جوانگرایی و حضور جوانان در مسئولیت‌های مختلف نباید به یک باره و به صورت یک انقلاب صورت پذیرد بلکه باید به تدریج با تصویب و اجرایی شدن قوانین مربوطه به وضعیت مطلوب رسید و در گام اول باید قانون منع به کارگیری بازنشستگان توسط مسئولین و نهادها لحاظ شود و در گام دوم بنا بر شایستگی جوانان در مسئولیت‌های مختلف شرکت داده شوند.

اگر بخواهیم در سه مرحله روند شکل گیری جوان گرایی را خلاصه کنیم، در مرحله نخست باید اذهان عمومی را به سمت جوان گرایی سوق داد که رهبر انقلاب در چندین سال گذشته این اتمسفر فکری را در دیدارهای مختلفشان با دانشجویان، مسئولین و مردم غالب کرده‌اند و در بیانیه آخر نیز به صورت تمام و کمال نظریات و دغدغه‌های خود را بیان کردند.

مرحله دوم نیز بستر سازی قانونی این مسئله می‌باشد که منع به کار گیری بازنشستگان یکی از نمودهای این بسترسازی می‌باشد و در مرحله آخر نیز ساختاری و سازمانی است که با توجه به هنجارهای موجود در این قبال باید ساختارها و سازمان‌ها تغییر پیدا کند که این جوانگرایی نیز قابل پذیرش باشد.

محمدامین مهدی‌پور: یکی از تمایزهای اساسی بیانیه رهبر انقلاب در مخاطب آن است. رهبری در تمامی موارد بیانیه جوانان را مورد خطاب قرار داده‌است و این خطاب منحصرا به جوانان انقلابی نیست و به تمامی اقشار جامعه جوانان بازمی‌گردد و نشان دهنده این است که برای ساخت ایران موفق به نیروی تمام جوانان نیاز داریم و اینکه ایران اسلامی را هم نمی‌توان منحصر بر یک قشر انقلابی دانست بلکه ایران و آینده‌اش برای تک تک مردم این کشور می‌باشد.

به نظر بنده جوانان مورد خطاب رهبری به هیچ عنوان در جوانانی که معتقد به نظام و انقلاب اسلامی هستند باز نمی‌گردد. بلکه مخاطب تمام جوانانی هستند که دل در گروی ایران، پیشرفت و رشد آن دارند حتی با این که اعتقادی به نظام اسلامی نداشته باشند و ما برای تحقق این آرمان باید از تک تک پتانسیل‌های موجود در کشور استفاده کنیم تا هرچه زودتر به رفاه و پیشرفت در ایران برسیم.

در صحبت‌های رهبر انقلاب در 20 سالگی انقلاب اسلامی خطاب خود را به مسئولین، احزاب سیاسی، نخبگان، جریانات مختلف کشور، علما و مردم قرار می‌دهند ولی در بیانیه چهلمین سال انقلاب اسلامی مخاطب خود را همان طور که گفته بودیم جوانان قرار می‌دهند و به هیچ عنوان به یک قشر خاص از جوانان اشاره‌ای نداشته‌اند.

مسئله‌ای که در خصوص جوانگرایی وجود دارد عدم اعتماد مسئولین و نهادهای مختلف در سطح کشور به جوانان است که مانع ورود جوانان به عرصه مدیریتی کشور می‌باشد و راه حل آن نیز جز اعتماد به آنها نیست؛ همانطور که در اول انقلاب به مسئولین کنونی کشور که در اول مسئولیت خود از قشر جوان جامعه بوده‌اند.

سجاد اسدی: برای بررسی و رسیدگی به عمده مشکلات و ایجاد فضاهای جدید، باید مسئولین محافظه‌کاری را کنار بگذارند و دست به تغییر بزنند. برای جوانگریی نیز همین مسئله وجود دارد که مسئولین باید شرایط را با تصویب قوانین مانند قانون منع به کارگیری بازنشستگان و ایجاد فضا و ساختار مناسب برای حضور و فعالیت جوانان مستعد برای احقاق این مسئله تلاش بکنند و این نکته بیان کننده این مسئله است که باوجود مورد خطاب قرار گرفتن جوانان در بیانات رهبری، شاید مخاطبان اصلی این صحبت‌‌ها مورد توجه مسئولین نیز قرار بگیرد و می‌توان به این شکل نیز بیان کرد که مخاطب اصلی این بیانیه مسئولین هستند و جوانان به عنوان یک عنصر مستعد و فعال توسط رهبری به مسئولین معرفی شده است.

اما درخصوص اینکه رهبری چه قشری از جوانان را مورد خطاب قرار می‌دهند باید گفت که بنا بر صحبت‌های رهبری مخاطب خاص جوانان نیز متفاوت می‌شود مانند اینکه؛ در فرازهایی رهبری به پیشرفت علمی اشاره می‌کنند که مخاطب خود را با قید جوانان بیان می‌کنند ولی در فراز دیگری برای حضور در فضای مدیریتی و مبارزه با فساد و بی‌عدالتی مخاطب خود را با قید جوان مومن و انقلابی مطرح می‌کنند.

به نظر بنده باتوجه به صراحت بیان رهبری می‌‌توان گفت که در گذاره‌هایی رهبری مخاطب خود را عام جوانان قرار می‌دهند و در بخش‌هایی که تخصصی‌تر است جوانان مومن و انقلابی را مورد اتکا می‌دانند.

راهکار و نحوه تزریق امید به اجتماع را چگونه بررسی می‌کنید؟

علی دهقان: مقوله امید در بدنه اجتماع به موارد مختلفی بازمی‌گردد از جمله فضای رسانه‌ایی که به صورت مستقیم به اذهان عمومی تاثیر می‌گذارد و مسئله دیگر عملکرد مسئولان است که به صورت عمده توسط مردم بازهم از طریق رسانه‌ها بررسی می‌شود.

رهبر انقلاب با توجه به مطرح کردن تمام ضعف‌ها و قوت‌ها این چهل سال را تحت عنوان چله پرافتخار بیان می‌کنند و در این جایگاه این نیاز دیده‌ می‌شود که رسانه‌ها و هنرمندان در عرصه‌های مختلف به تبیین و شفاف سازی درخصوص عملکرد چهل ساله انقلاب به صورت واقع گرایانه بپردازند و ایرادات را در کنار موفقیت‌ها بیان کنند تا مردم دید مناسب‌تری به وضع موجود داشته ‌باشند و آینده پیش رو را با دید بازتری مشاهده کنند.

مسئله دیگر در مورد نحوه ایجاد امید در بین آحاد جامعه به نوع رفتارهای مسئولین برمی‌گردد؛ زمانی که فاصله طبقاتی بین مردم و مسئولین زیاد است و این مسئله ناظر بر تبعیض گسترده در کشور می‌باشد؛ راه ایجاد روح امید در جامعه جلوگیری از این تبعیض و اجرای عدالت در فضای کلی کشور است تا مردم با مشاهده این تغییر روند به آینده کشور امید بیشتری داشته باشند و این تغییر و تحول با روی کار آمدن جوانان انقلابی و خارج شدن یک تعدادی از مسئولین از بدنه مدیریتی کشور میسر خواهد شد.

رسانه‌ها نیز باید وجود این تبعیض را بیان کنند و روشنگر بی‌عدالتی‌هایی که توسط مسئولان بی‌کفایت صورت می‌گیرد باشند ولی باید توجه کنند که با روشنگری‌های افراطی خود روحیه امید به‌ آینده را با راهبرد حذف افراد ناکارآمد از فضای مدیریتی کشور ایجاد کنند و به ایجاد روحیه یاس و ناامیدی ناظر بر بی‌عدالتی و تبعیض گسترده در کشور دامن نزنند.

محمدامین مهدی‌پور: از اصلی ترین وجوه بیانیه رهبری ایجاد روحیه امید در بین جامعه و خصوصا جوانان می‌باشد.

برای اینکه روحیه امید حاصل شود باید قله و هدف مشخص شود، در همین خصوص باید آرمان‌ها و اهداف انقلاب اسلامی باردیگر به صورت صحیح به جامعه و مردم بازگو شود و به صورت کاملا شفاف از راه پیش رو و هدف‌ها سخن گفته شود.

ما ارزش‌ها و آرمان‌های والایی داریم اما متفکری نداریم که این ارزش‌ها و آرمان‌ها را در یک سیر اجرایی و عملیاتی قرار دهد و اذهان عمومی را به سمت راهبرد و تلاش برای پیشرفت جامعه سوق دهد و عدم این رویکرد باعث شده که ارزش‌ها و آرمان‌ها از کف جامعه فاصله بگیرد.

سجاد اسدی: دو نکته در مورد بحث امید وجود دارد؛ یکی اینکه اگر می‌‌خواهیم امیدی به جامعه تزریق شود باید ضعف‌ها به صورت کامل بررسی و رسیدگی شود.

اگر هفت بندی که رهبری برشمردند را بررسی کنیم، می‌بینیم که رهبری در حوزه اخلاق و معنویت و اقتدار ملی بر این عقیده هستند که ما در جایگاه مطلوبی هستیم؛ در خصوص مسئله عزت ملی نیز باتوجه به موقعیت ما در منطقه و ناظر بر همان اقتدار وضعیت مناسبی را متصور می‌شوند.

در زمینه‌های علمی رهبری بر موفقیت‌های حاصل شده واقف هستند ولی معتقدند که از بایدها دور هستیم و نیاز به تلاش بیشتر داریم و این عقب ماندگی را هم ناظر بر عقبه سیاه و تهی علمی در دوره شاهنشاهی می‌دانند اما یک سری از مباحث مانند اقتصاد، عدالت، تبعیض و مبارزه با فساد می‌باشد که هیچ ربطی به گذشته ندارد و کاملا به عملکرد حال حاضر مسئولان در کشور بازمی‌گردد و تمامی این ضعف‌ها باید از داخل خود کشور حل شود و بنابر گفته رهبری که نظامی مانند نظام اسلامی که به مشروعیتی دوچندان پراهمیت تر از مقبولیت نیاز دارد و این موارد باید از جانب جوانان مطالبه و محقق گردد و نگاه مبارزه با فساد و بی‌عدالتی نیز باید توسط جوانان شکل بگیرد و درصدد تحقق این آرمان تلاش کنند.