پیشنهاد علی مطهری برای افزایش قیمت بنزین/۸ پیشنهاد نمایندگان برای اصلاح تبصره ۱۴ بودجه

 به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، یکی از مهمترین و جنجالی ترین موضوعات مرتبط با لایحه بودجه ۹۸ تصمیم گیری درباره قیمت و نحوه توزیع بنزین در سال آینده است.

از دیدگاه مراکز پژوهشی معتبر مانند مرکز پژوهش های مجلس، اندیشکده حکمرانی شریف، شبکه تحلیلگران اقتصاد مقاومتی و موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی، ضرورت دارد شیوه قیمت گذاری و نحوه توزیع بنزین در سال آینده اصلاح شود زیرا مضرات تداوم وضعیت فعلی عبارتست از: الف-قاچاق گسترده، ب-توزیع ناعادلانه یارانه پنهان، ج-فقدان زیرساخت مورد نیاز برای توزیع فرآورده‌ها و د-نیازهای بودجه ای.

علی رغم تاکید مراکز پژوهشی و همچنین اجماع گسترده بین مسئولین دولتی، نمایندگان مجلس درباره تبعات فراوان و مهم تداوم روند فعلی قیمت گذاری بنزین و ضرورت اصلاح آن، نه دولت و نه کمیسیون تلفیق مجلس بخاطر نگرانی درباره آثار تورمی این امر، نتوانستند در این زمینه تصمیم خاصی بگیرند و هیچکدام از پیشنهادهای مطرح شده به تصویب نرسید.  با این وجود، نمایندگان پیشنهادهای مختلفی درباره اصلاح شیوه قیمت گذاری و نحوه توزیع بنزین در قالب اصلاح تبصره ۱۴ لایحه بودجه ۹۸ مطرح کرده اند که به زودی و در حین بررسی این لایحه در صحن علنی مجلس، برخی از این پیشنهادها مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

براساس این گزارش، هشت پیشنهاد مهم درباره بنزین توسط علی مطهری نایب رئیس مجلس، کاظم جلالی رئیس مرکز پژوهش های مجلس (دو پیشنهاد)، احمد امیرآبادی فراهانی (دو پیشنهاد)، محمدحسین حسین زاده بحرینی، شهروز برزگرکلشانی و نصراله پژمانفر (همگی از اعضای کمیسیون تلفیق مجلس) مطرح شده است که در صورت تصویب هر کدام از این پیشنهادها، قیمت و نحوه توزیع بنزین در سال ۹۸ تغییر پیدا خواهد کرد.

*پیشنهادهای مطهری، جلالی و حسین زاده بحرینی برای اختصاص سهمیه بنزین به خودرو

مطهری، جلالی و حسین زاده بحرینی سه پیشنهاد متفاوت با محوریت اختصاص سهمیه بنزین به خودرو مطرح کرده اند.

1- تا مصرف ماهانه 80 لیتر به نرخ هر لیتر هزار تومانمتن پیشنهاد علی مطهری عبارتست از: «از تاریخ 1398/3/1 بنزین با کارت سوخت و برای خودروهای شخصی به شرح زیر عرضه می‌شود:

2- از مصرف ماهانه 80 لیتر به بالا به نرخ هر لیتر سه هزار تومان

درآمد حاصل از این بند برای اشتغال و تولید  و کمک به اقشار کم درآمد اختصاص می یابد».

متن پیشنهاد کاظم جلالی درباره توزیع بنزین با اختصاص سهمیه به خودروها عبارتست از: «۱-قیمت پایه بنزین در سال 1398 همان قیمت پایان سال 1397 خواهد بود. عرضه بنزین به خودروها و موتورسیکلتهای شخصی با کارت سوخت صورت گرفته و در صورت استفاده از کارت جایگاه دار بالاترین نرخ سوختگیری اعمال می شود.

2-مصرف بنزین بالاتر از 60 لیتر در ماه برای هر خودرو شخصی تا 100 لیتر و برای موتورسیکلت بالاتر از 20 لیتر تا 40 لیتر در ماه، مشمول 70 درصد مالیات بر ارزش افزوده و 50 درصد عوارض آلودگی نسبت به قیمت پایه خواهد شد.

3-مصرف بنزین بالاتر از 100 لیتر برای هر خودرو شخصی و بالاتر از 40 لیتر برای موتور سیکلتها مشمول 150 درصد مالیات بر ارزش افزوده و 150 درصد عوارض آلودگی نست به قیمت پایه خواهد شد.

4-دولت موظف است برای حمایت ازخودروهای خدمات عمومی مانند: تاکسی ها (اعم سنتی و اینترنتی)، وانت ها و آمبولانس در سه ماه اول سال سهمیه مکفی متناسب با پیمایش آنها اختصاص دهد. در فاصله زمانی این سه ماه، خودروهای خدمات عمومی باید با استفاده از تسهیلات بند 6 این تبصره نسبت به دوگانه سوز کردن خودروی خود اقدام نمایند. بعد از این تاریخ سهمیه خودروهای عمومی حذف خواهد شد.

5-منابع حاصل از افزایش نرخ عوارض موضوع این تبصره در ردیف درآمدی ... صرفاً بابت گسترش حمل و نقل عمومی با اولویت توسعه مترو در اختیار سازمان همیاری شهرداریها و دهیاریها با نظرات و تایید سازمان محیط زیست قرار خواهد گرفت و سازمان برنامه و بودجه موظف است گزارش عملکرد این بند را هر سه ماه به مجلس شورای اسلامی و مردم ارائه دهد.

6-منابع حاصل از افزایش نرخ مالیات بر ارزش افزوده موضوع این تبصره در ردیف درآمدی ... صرفاً بابت دوگانه سوز کردن خودروها، حکایت از خودروهای پایه گاز سوز با ظرفیت باک بنزین محدود و اشتغال اختصاص می یابد.

7-آیین نامه این تبصره توسط سازمان برنامه و بودجه تهیه و به تصویب هیئت وزیران می رسد. سازمان برنامه و بودجه موظف است گزارش عملکرد این تبصره را هر سه ماه به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد».

متن پیشنهاد محمدحسین حسین زاده بحرینی درباره بنزین هم عبارتست از: «تبصره- به منظور مدیریت مصرف سوخت، دولت موظف است از اول فروردین سال 1398 اقدامات زیر را انجام دهد: 

1- عرضه بنزین فقط با کارت سوخت خودرو صورت می گیرد و هرگونه توزیع سوخت بدون کارت سوخت برای کلیه خودروها غیرقانونی بوده و مشمول قاچاق سوخت خواهد بود.

2- به ازای هر خودروی شخصی ماهانه 60 لیتر بنزین (برای خودروی سبک) سهمیه به قیمت پایان سال 1397 (10 هزار ریال) اختصاص می یابد. هر شخص صرفا میتواند برای یک خودرو سهمیه دریافت نماید. قیمت مازاد بر سهمیه طبق جدول ذیل محاسبه و دریافت میشود:

برای مصرف ماهانه بین ۶۰ تا ۱۲۰ لیتر، قیمت ۱۵۰۰۰ ریال به ازای هر لیتر

برای مصرف ماهانه بین ۱۲۰ تا ۲۰۰ لیتر، قیمت ۲۰۰۰۰ ریال به ازای هر لیتر

برای مصرف ماهانه بیش از 200 لیتر، قیمت ۵ درصد کمتر از نرخ فوب خلیج فارس با نرخ ارز سامانه سنا که ماهانه اعلام می‌شود

3- سهمیه وسایل نقلیه عمومی اعم از تاکسی‌ (سنتی و اینترنتی)، وانت، ون و غیره متناسب با پیمایش آنها توسط دولت تعیین خواهد شد. برای خودروهای دوگانه سوز سهمیه سوخت بر اساس سوخت بنزینی و CNG محاسبه و توسط دولت تعیین خواهد گردید. 

4- دولت می تواند برای مصرف بنزین کمتر از 60 لیتر در ماه برای هر خودرو مکانیزم‌های تشویقی قرار دهد.

 5- منابع حاصل از افزایش قیمت بنزین، براساس قانون هدفمندی یارانه ها، تخصیص می یابد. تا سقف 20 درصد منابع مزبور برای یارانه اعطای تسهیلات بانکی به منظور دوگانه سوزکردن خودروهای عمومی و برقی کردن موتورسیکلت ها تخصیص می یابد. تسهیلات پرداختی بابت دوگانه‌سوز کردن خودروها صرفاً با هر بار سوخت‌گیری در جایگاه‌های سی ان جی مستهلک شده و در صورت عدم استفاده از سی ان جی، سود تسهیلات ارائه شده با حداکثر سود شبکه بانکی محاسبه خواهد شد.

6- دولت مکلف است حداکثر ظرف مدت 2 ماه پس از تصویب این قانون با انجام اقداماتی نظیر سهمیه بندی، نظارت بر مصرف و اعمال قیمتهای پلکانی به مدیریت مصرف سوخت گازوئیل در کشور اقدام نماید».

براساس این گزارش، در صورت تصویب پیشنهاد مطهری، بنزین دونرخی و در صورت تصویب پیشنهاد جلالی، بنزین سه نرخی می شود. در صورتی که پیشنهاد حسین زاده بحرینی هم به تصویب برسد، بنزین چهار نرخی خواهد شد.

*پیشنهادهای جلالی، امیرآبادی، برزگر و پژمانفر برای اختصاص سهمیه بنزین به افراد

جلالی، امیرآبادی (دو پیشنهاد)، برزگر و پژمانفر پنج پیشنهاد متفاوت با محوریت اختصاص سهمیه بنزین به افراد را مطرح کرده اند.

پیشنهاد کاظم جلالی درباره توزیع بنزین با اختصاص سهمیه به افراد عبارتست از: «۱- دولت موظف است به هر ایرانی دارای کد ملی به جز ساکنین خارج کشور معادل 20 لیتر بنزین به قیمت سال 1397 برای استفاده از بنزین به طور ماهانه به کارت سوخت سرپرست خانوار اختصاص داده شود.

2-قیمت بنزین خارج از این سهمیه بر مبنای 90 درصد قیمت فوب خلیج فارس (با نرخ تسعیر سامانه نیما) محاسبه خواهد شد.

3-در صورت عدم مصرف سهمیه سوخت، افراد می توانند اعتبار خود را از طریق سامانه و دستگاههای شتاب ATM  به افراد دیگر واگذار نمایند و در غیر این صورت درانتهای هر ماه اعتبار باقیمانده در کارت به شکرت ملی پالایش و پخش واگذار و معادل ریالی آن (مطابق نرخ متوسطه ماهانه بنزین آزاد – قیمت پایه بنزین) در کارت های بانکی واریز و قابل برداشت خواهد بود.

4-دولت موظف است برای حمایت از خودروهای خدمات عمومی بنزینی مانند: تاکسی ها (اعم سنتی و اینترنتی)، وانت ها و آمبولانس در سه ماه اول سال سهمیه مکفی متناسب با پیمایش آنها اختصاص دهد. در فاصله زمانی این سه ماه، خودروهای خدمات عمومی باید با استفاده از تسهیلات بند (6) این تبصره نسبت به دوگانه سوز کردن خودروی خود اقدام نمایند. بعد از این تاریخ سهمیه خودروهای عمومی حذف خواهد شد.

5-مابه التفاوت درآمد حاصل از فروش بنزین تولید شده در داخل و بنزین صادراتی به ردیف ... واریز شده و صرفاً جهت کمک به حمل و نقل عمومی، دوگانه سوز کردن خودروها و اشتغال اختصاص می یابد. آیین نامه این تبصره توسط سازمان برنامه و بودجه تهیه و به تصویب هیئت وزیران می رسد. سازمان برنامه و بودجه موظف است گزارش عملکرد این تبصره را هر سه ماه به مجلس شورای اسلامی ارائه دهد».

 2-قیمت بنزین خارج از این سهمیه بر مبنای 90 درصد قیمت فوب خلیج فارس(با نرخ آزاد محاسبه خواهد شد).پیشنهاد احمد امیرآبادی که در حین بررسی لایحه بودجه ۹۸ در کمیسیون تلفیق مجلس هم رسانه ای شد، عبارتست از: «۱- دولت موظف است به ازاء هر ایرانی دارای کد ملی به جز ساکنین خارج کشور به قیمت سال 1397 برای استفاده از بنزین به طور ماهانه ۲۴ لیتر به کارت سوخت سرپرست خانوار اختصاص دهد.

3-در صورت عدم مصرف سهمیه سوخت افراد می توانند اعتبار خود را از طریق سامانه و دستگاههای شتاب ATM به افراد دیگر واگذار نمایند و در غیر این صورت در انتهای هر ماه اعتبار باقیمانده در کات به شرکت ملی پالایش و پخش واگذار و معادل ریالی آن (مطابق نرخ متوسط ماهانه بنزین آزاد-قیمت پایه بنزین)در کارت های بانکی واریز و قابل برداشت خواهد بود.

۴-دولت موظف است برای حمایت ازخودروهای خدمات عمومی بنزینی مانند تاکسی ها (اعم از سنتی و اینترنتی)،وانت‌ها و آمبولانسها در سه ماهه اول سال سهمیه مکفی متناسب با پیمایش آنها اختصاص دهد.در فاصله زمانی این سه ماهه،خودروهای خدمات عمومی باید با استفاده از تسهیلات بند 6 این تبصره نسبت به دو گانه سوز کردن خودروی خود اقدام نمایند. بعد از این تاریخ سهمیه خودروهای عمومی حذف خواهد شد.

5-مابه التفاوت درآمد حاصل از فروش بنزین تولید شده در داخل و بنزین صادراتی به ردیف.....واریز شده و صرفا جهت کمک به حمل و نقل عمومی، دوگانه سوز کردن خودروها و اشتغال اختصاص می یابد.عملکرد این بند هر سه ماه به مجلس شورای اسلامی و مردم ارائه می شود.منابع حاصل صرفا بابت امر زیر اختصاص می یابد:

-20% از منابع حاصل از این بخش به پرداخت تسهیلات با سود 4% با اولویت وانت بارها و تاکسی ها(اعم از اینترنتی و سنتی)به مالکان خودروهایی که طی سال 1398،خودروی خود را دوگانه سوز نمایند،اختصاص می یابدتسهیلات پرداختی بابت دوگانه سوز نمودن خودروها صرفا با هر بار سوختگیری در جایگاه های CNG مستهلک شده و در صورت عدم استفاده از CNG سود تسهیلات ارائه شده با حداکثر سود شبکه بانکی محاسبه خواهد شد.

-10% از منابع حاصل از این بخش به پرداخت تسهیلات با سود 4% برای خریداری خودروهای پایه گاز سوز و دوگانه سوزبا ظرفیت باک بنزین محدود(کمتر از 15 لیتر)از خودرو سازهای داخلی اختصاص می یابد.

-10%منابع حاصل از این بخش به پرداخت تسهیلات با سود 4% برای احداث ،تجهیز،ایمن سازی و به روزرسانی جایگاههای سوخت  CNG اختصاص می یابد.

- 4% از منابع حاصل از این بخش به پرداخت تسهیلات با سود 4% به شهرداری ها بابت خرید اتوبوس های حمل ونقل عمومی کم مصرف (با اولویت برقی و گاز سوز) و توسعه ناوگان مترو و اشتغال اختصاص می یابد.

-20% بابت یارانه بلیط اتوبوس شهری و مترو

6- وزارت صنعت ، معدن و تجارت مکلف است به گونه ای برنامه ریزی نماید که میزان تولید خودروهای داخلی با موتور پایه  CNG توسط تولید کنندگان داخلی در طی سال 1398 ،35% باشد.

 7-افزایش قیمت هزینه حمل و نقل مسافر درون شهری ناشی از افزایش حامل های انرژی در راستای اجرای این حکم توسط دولت ،شورای اسلامی شهر و روستا و شوراهای فرادستی و شهرداریها و سازمان های وابسته ممنوع می باشد.

 8-نرخ CNG و LPG در سال 1398 افزایش نمی یابد.

 9-تعیین نرخ نفت سفید ، گازوییل و نفت کوره به عهده دولت می باشد. آیین نامه این تبصره توسط سازمان برنامه و بودجه تهیه و به تصویب هیات وزیران می رسد سازمان برنامه و بودجه موظف است گزارش عملکرداین تبصره را هر سه ماه به مجلس شورای اسلامی ارائه نماید».

امیرآبادی پیشنهاد مشابه دیگری هم در این زمینه ارائه کرده است که تنها تفاوت آن میزان اختصاص بنزین سهمیه ای به هر فرد است. براساس این پیشنهاد، به ازای هر ایرانی به طور ماهانه ۳۰ لیتر به کارت سوخت سرپرست خانوار اختصاص خواهد یافت.

پیشنهاد شهروز برزگرکلشانی درباره شیوه قیمت گذاری بنزین در سال آینده عبارتست از: «­برای ایجاد اشتغال پایدار و مصرف بهینه بنزین ، این ثروت خدادادی:

1- ارائه سوخت فقط از طریق کارت هوشمند در جایگاههای عرضه سوخت گازوئیل و بنزین مجاز است

2- برای هر ایرانی ساکن در کشور که دارای کد ملی می باشد روزانه یک لیتر بنزین به مبلغ 10 هزار ریال معادل هزار تومان عرضه می شود.

3-  وزارت نفت به نمایندگی از دولت موظف است در اول هر ماه میزان یا مقدار پس انداز بنزین از شهروندان کشور را ب مبلغ 50 هزار ریال معادل پنج هزار تومان خریداری و مبلغ آن را به حساب شهروندان واریز نماید.

4- قیمت بنزین خارج از سهمیه ماهانه برای شهروندان به نرخ فوب خلیج فارس عرضه خواهد شد.

5- برای وسایل نقلیه همگانی از 15 فروردین تا 15 تیر ماه سال 98(سه ماه) و با تشخیص سازمان حمل و نقل  درون شهری و برون شهری میزان بنزین مصرفی بر اساس کلیومتر و کارکرد عرضه شود تا فرصت تمامی ناوگان حمل و نقل عمومی جهت تجهیز خودروی خود به دستگاه CNG اقدام کنند.

6- کلیه درآمد حاصل از هدفمندی یارانه های مصرف سوخت فقط برای اشتغال پایدار هزینه خواهد شد.

7- عوارض واردات خودروهای هیبرید(برقی) 50 درصد کاهش می یابد.

8- دولت مکلف است به صورت عملیاتی جهت افزایش جایگاههای سوخت گاز(CNG) در طی سه ماهه اول سال 98 اقدام کند.

9- ارائه گازوئیل (نفت گاز) به وسایل حمل و نقل درون شهری و برون شهری بر اساس کارکرد و مسافت طی شده عرضه خواهد شد.

10- دولت مکلف است در طول سال 1398 جهت فراهم نمودن بستر مناسب برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی در خصوص تولید وسایل نقلیه برقی(هیبرید) در اقصی نقاط کشور جمهوری اسلمی اقدام کند.

11- وزارت نیرو مکلف است برای ایجاد اشتغال در اقصی نقاط کشور جهت  تولید برق از انرژی خورشیدی اقدام کند و برق تولیدی را از تولیدکنندگان خریداری نماید».

آخرین پیشنهاد مطرح شده در این زمینه توسط نصراله پژمان‌فر است که در ادامه آمده است: «در راستای مدیریت مصرف بنزین و کاهش قاچاق، دولت مکلف است به همۀ سرپرستان خانواده، به ازای هر عضو خانوار، ماهانه 30 لیتر بنزین 10000 ریالی تخصیص دهد به نحوی که هر خانوار بتواند در صورت عدم مصرف بنزین، سهمیۀ خود را به دولت و یا سایر متقاضیان به قیمت روز بنزین آزاد به فروش برساند. مکانیزم تعیین و اعلام قیمت روز بنزین آزاد توسط هیات دولت و با درنظر گرفتن ملاحظات مختلف اجتماعی و اقتصادی به تصویب می رسد. درآمدهای حاصل از فروش یا صادرات بنزین مازاد بر سهمیه، به سرجمع سهم سازمان هدفمندسازی یارانه ها اضافه شده و صرفا در راستای اجرای احکام ماده یک قانون توسعه حمل و نقل عمومی و مدیریت مصرف سوخت مصوب 1/10/1386 به ویژه تسهیل استفاده از سوخت های جایگزین و نوسازی راه های روستایی صرف می شود. عوارض حاصل از این بند در هر استان صرفا در همان استان هزینه می شود. دولت مکلف است هزینه کرد این بند را به تفکیک هر استان ماهانه در قالب گزارشی به اطلاع عموم برساند».

براساس این گزارش، هرچند اکثر پیشنهادهای مطرح شده با محوریت اختصاص سهمیه ۱ لیتر بنزین به هر ایرانی (۳۰ لیتر در ماه) است ولی جلالی پیشنهاد اختصاص سهمیه ۲۰ لیتر در ماه و امیرآبادی پیشنهاد اختصاص ۲۴ لیتر در ماه را مطرح کرده اند.

حال باید دید که نمایندگان مجلس با تصویب یکی از پیشنهادهای مذکور در صحن علنی حاضر به اصلاح روند قیمت گذاری و شیوه توزیع بنزین در سال ۹۸ خواهند شد یا آنها هم مانند دولت و کمیسیون تلفیق مجلس ترجیح می دهند در این زمینه محافظه کارانه عمل کنند و بر تداوم شرایط نامطلوب فعلی در سال آینده مهر تایید بزند و هزینه سنگینی را به کشور تحمیل کنند؟