چرا برنامۀ «برنده باش» موقعیتی غیر انسانی است؟

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، چراغ‌ها روشن می‌شوند. وسط کادر مردی چهار شانه می‌بینید که تصویرش آهسته آهسته روشن می‌شود. او چهرۀ آشنایی است؛ محمد رضا گلزار. با اینکه بازیگر است، وقتی شروع به حرف زدن می‌کند به سرعت بیان ضعیف او توجه را جلب می‌کند. اما همین مرد یکی از گران‌ترین بازیگران ایران و سوپر استاری است که از بیشترین محبوبیت در شبکه‌های اجتماعی برخوردار است. او حالا برای اولین بار به عنوان مجری در یک برنامه تلویزیونی ظاهر شده است. وقتی گلزار شروع به حرف زدن می‌کند، همه جای حرف‌های خود برای مردم بسته‌های اخلاقی، اجتماعی، مدنی، تربیتی ارائه می‌کند. او از این می‌گوید که برنامه در جهت بالا بردن مطالعه است.

شرکت‌کننده وارد می‌شود و سوألات شروع می‌شوند؛ «سوال یک از پانزده، سوال یک میلیون تومانی ما.» ۱۵ سوال برای ۱۰۰ میلیون تومان پول. کمتر کسی به مراحل بالا راه می‌یابد، چرا که سوألات سخت‌تر و سخت‌تر می‌شوند. آنقدر سخت که تنها کسی که اطلاعات تخصصی در حوزه‌های پزشکی، زمین شناسی، جغرافیا، پول کشورها، پایتخت کشور‌ها دارد، می‌تواند به آن‌ها پاسخ دهد. به زودی معلوم می‌شود سوألات مربوط به مطالعه نمی‌شوند، بلکه بیشتر اطلاعات عمومی حفظی هستند که در نهایت ارتباطی با یکدیگر نیز ندارند و فایده‌ای نیز نمی‌توان برای آن‌ها پیدا کرد؛ «غذا‌های تایلندی آمیزه‌ای از غذا‌های کدام کشور‌های همسایه می‌باشد؟»، «پرچم کدام کشور مستطیل نیست؟»، «نام قدیم توکیو پایتخت ژاپن چیست؟»، «طول رگ‌های بدن انسان چقدر است؟»، «چند دقیقه طول می‌کشد نور خورشید به زمین برسد؟»

سوالاتی شبیه به این با اجرای یک مجری مدعی سواد که مدام نصیحت می‌کند، قرار است ما را به مطالعه، خرد و دانایی برساند. مجری گاهی اوقات با توضیحی پس از طرح سوأل و جواب آن را کامل می‌کند. در این جا او به نحوی رفتار می‌کند که انگار کاملا به آن موضوع مسلط است. او، چون یک سلبریتی محبوب است این حق را یافته است از موضع دانایی روبروی شرکت کننده بنشیند و طوری حرف بزند که انگار او بیشتر مطالعه دارد و بیشتر می‌فهمد. گاهی شرکت کننده‌ها با اقرار‌هایی اعلامی می‌کنند؛ این برنامه ربطی به مطالعه ندارد. مثلا می‌گویند پیش از اینکه به اینجا بیایند، واحد پول کشورها، پایتخت کشور‌ها و اینکه غذا‌های آن‌ها چیست را حفظ کرده‌اند. تهیه‌کننده برنامه البته اعلام کرده است؛ از آنجا که متاسفانه سطح مطالعه مردم ایران بالا نیست، دستشان در دشوار کردن سوأالات زیاد باز نیست!

شبکه سه، و صدا و سیمای ما به یک مجری سلبرتی قدرتی داده تا طوری روبروی شرکت‌کننده‌ها بنشیند و به آن‌ها کمک کند که گویا قدرتی فرا انسانی دارد. این وضعیت اساسا موضعی تحقیر آمیز است. واضح است که او نه مطالعه‌ای دارد و نه سوادی. او بی‌آنکه کسی باشد که ادعا می‌کند این فرصت را یافته است، به انسانی دیگر فخر دانایی و سواد بفروشد.

شایعاتی در باره رقم دستمزد گلزار برای اجرای برنده باش در فضای مجازی پخش شده است، برخی درخواست افشای این ارقام را دارند. مثل همیشه مسئولین شبکه از گفتن ارقام واقعی سرباز زده‌اند و این موضوع را مسکوت گذاشته‌اند. برخی ممکن است گمان کنند اگر رقم دستمزد مجری سلبریتی «برنده باش» افشا شود، همه چیز شفاف‌تر شده و می‌توان بهتر درباره این برنامه سخن گفت، اما تحقیر و ریاکاری در این برنامه ضربه‌ای سخت‌تر به جامعه ایرانی خواهد زد. ضربه‌ای که برنده باش را آغاز یک دوران تازه در صدا و سیما و درک انسان ایرانی از دانایی و موفقیت کرده است. توفیق در «برنده باش» ارتباطی با تفکر، تحلیل، دانایی و پشتکار ندارد، بلکه با سطحی بودن و شانس ممکن خواهد بود. این موضوع برای کم‌تر کسی پوشیده است، اما آیا برای ما تاب فکر کردن و پرسیدن از آن وجود دارد؟