برخورد جالب امام سجاد (ع) با فردی که به ایشان ناسزا گفت

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، یکی از خصلت‌های زیبای مردان الهی موضوع مدارا و تحمل دیگران است. این خصلت در گروی ویژگی صبر است. یعنی هر اندازه صبر انسان افزایش یابد میزان مدارای او نسبت به بدخلقی و بدرفتاری اطرافیان بیشتر می‌شود؛ از این جهت مدارا در لغت به معنای ملاطفت، نرمی و ملایمت آمده است.

اهمیت مدارا تا جایی است که رسول گرامی اسلام (ص) در حدیثی فرمودند: «پروردگارم همان گونه که مرا به انجام واجبات فرمان داده، به مدارا کردن با مردم نیز فرمان داده است؛ أَمَرَنى رَبّى بِمُداراةِ النّاسِ کَما أَمَرَنى بِأَداءِ الفَرائِضِ» (کافی (ط-الاسلامیه) ج. ۲، ص. ۱۱۷) شاید کلیدواژه قرآنی عفو و زیبا سخن گفتن در آیات قرآن ناظر بر مسئله مدارا باشد. خداوند در آیه ۱۹۹ سوره اعراف می‌فرماید: «خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلِین‏؛ عفو و گذشت را پیشه کن و به کار پسندیده فرمان بده و از نادانان روى بگردان».

امام رضا (ع) ضمن تفسیر آیاتی از قرآن و با اشاره به آیه ۱۹۹ سوره اعراف، یکی از خصلت‌های مؤمنان را مدارای با مردم معرفی کرده و فرمود: «تا سه خصلت در مؤمن نباشد مؤمن واقعى نشود. یک راه و روش از پروردگارش و یک روش از پیغمبرش و یک روش از امامش». تا آنجا که فرمود: «و، اما روشى که از پیغمبرش باید داشته باشد مدارا کردن با مردم است که خداوند عز و جل پیغمبر خود را به مدارا با مردم مأمور کرد و فرمود: «خُذِ الْعَفْوَ وَ أْمُرْ بِالْعُرْفِ وَ أَعْرِضْ عَنِ الْجاهِلِین؛ گذشت داشته باش و مردم را به نیکى وادار و از نادانان روى بگردان» (الخصال، ج‏۱، ص. ۸۲)

یکی دیگر از آیاتی که حاکی از مدارا نسبت به مردم است، آیه ۱۳۴ سوره آل‌عمران است. خداوند در این آیه وقتی از ویژگی متقین سخن به میان می‌آورد، می‌فرماید: «الَّذینَ یُنْفِقُونَ فِی السَّرَّاءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ الْکاظِمینَ الْغَیْظَ وَ الْعافینَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنین‏؛ آنان که در گشایش و تنگ دستى انفاق مى‏‌کنند و خشم خود را فرو مى‏‌برند و از [ خطاهاىِ]مردم مى‏‌گذرند؛ و خدا نیکوکاران را دوست دارد.»

نقل است مردى از اقوام امام سجاد علیه‌السلام در برابر آن حضرت ایستاد و سخنان تندى به ایشان گفته و دشنامش داد. حضرت پاسخش نگفت تا آن مرد رفت؛ و، چون از نزد آن حضرت رفت، امام علیه‌السلام به همنشینان خود فرمود: آنچه این مرد گفت: شما شنیدید؟ اکنون دوست دارم همراه من بیایید تا نزد او برویم و پاسخ مرا به او بشنوید؟ گفتند مى‏‌آییم و ما دوست داریم تو هم پاسخ او را بگویى و ما هم (آنچه می‌توانیم) باو بگوییم. پس آن جناب به راه افتاد در حالی که این قسمت از آیه ۱۳۴ سوره آل‌عمران را می‌خواند: «وَ الْکاظِمینَ الْغَیْظَ وَ الْعافینَ عَنِ النَّاسِ وَ اللَّهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنین».

پس ما (از خواندن این آیه) دانستیم چیزى به نخواهد گفت: (راوى) ادامه می‌دهد آن حضرت بیرون آمد تا به خانه آن مرد رسید؛ پس صدا زده فرمود: به او بگویید على بن الحسین است. پس آن مرد در حالى که آماده شرارت بود از خانه بیرون آمد و شک نداشت که آن جناب براى تلافى آنچه از او سر زده آمده است. پس على بن الحسین به فرمود: اى برادر تو اندک زمانى پیش از این نزد من آمدى و آنچه خواستى به من گفتى. پس اگر آنچه گفتى در من هست، هم اکنون من از خداوند براى آن چیز‌ها آمرزش می‌خواهم و اگر چیزى به من گفتى که در من نیست، پس خدا ترا بیامرزد. راوى می‌گوید آن مرد (که چنین دید) میان دیدگان آن حضرت را بوسید و گفت: بله من چیزى که در تو نبود به تو گفتم و من بدان چه گفتم سزاوارترم. راوى حدیث گوید آن مرد حسن بن حسن بود. (الإرشاد فی معرفة حجج الله على العباد، ج‏۲، ص. ۱۴۵)

بنابراین مدارا نقش بسیار سازنده‌ای در زندگی خانوادگی و اجتماعی انسان دارد. در امان ماندن دین و دنیا، سرازیر شدن خیر و برکت، پایداری دوستی و صمیمیت، پوشیده ماندن عیوب، از بین رفتن کینه و دشمنی و... از آثار و برکات رفق و مدارا است.