اندر عواقب فرار مالیاتی/ اجتناب یا فرار قانونی از مالیات!

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو_ سیده زهرا حسینی؛ به هر گونه تلاش قانونی یا غیرقانونی یک کسب و کار با هدف خودداری از پرداخت مالیات قانونی یا کمتر پرداخت نمودن آن، به هر شیوه که انجام شود، فرار مالیاتی می‌گویند. فرار مالیاتی یک اصطلاح رایج در رابطه با کار‌هایی غیر قانونی است که برای عدم پرداخت بدهی مالیاتی در نظر گرفته می‌شود و به این معنا است که مؤدی کمتر از میزانی که قانوناً موظف است پرداخت کند.


مالیات چیست؟

مالیات به قسمتی از درآمد و ثروت افراد گفته می‌شود که توسط دولت برای افراد تعیین می‌شود و افراد موظف به پرداخت آن هستند. این پول برای حفظ منافع اجتماعی و اقتصادی و سیاسی کشور و همچنین پرداخت بخشی از هزینه‌های عمومی صرف می‌شود. در پرداخت مالیات، دولت هر یک از افراد جامعه را با توجه به میزان درآمد و ثروتشان موظف به پرداخت هزینه‌ای می‌کند.

به طور کلی مالیات به دو نوع مستقیم و غیر مستقیم تقسیم می‌شود. مالیات مستقیم هزینه‌ای است که توسط افراد پرداخت می‌شود و پرداخت کننده آن برای اداره مالیات مشخص است مانند مالیات بر درآمد حقوق. ولی در مالیات غیر مستقیم، پرداخت کننده مالیات مشخص نیست و هزینه‌ای است که به صورت غیر مستقیم بر قیمت کالا‌های مصرفی افزوده می‌شود.


فرار مالیاتی چیست؟

به هر گونه تلاش قانونی یا غیرقانونی کسب و کاری با هدف خودداری از پرداخت مالیات قانونی یا کمتر پرداخت نمودن آن، به هر شیوه که انجام شود، فرار مالیاتی می‌گویند. فرار مالیاتی یک اصطلاح رایج در رابطه با کار‌هایی غیر قانونی است که برای عدم پرداخت بدهی مالیاتی در نظر گرفته می‌شود و به این معنا است که مؤدی کمتر از میزانی که قانوناً موظف است پرداخت کند؛ معنای ساده‌تر آنکه وقتی شخص یا شرکتی گزارش درستی از میزان درآمد یا سرمایه خود ندهد در واقع یک نوع فرار مالیاتی انجام می‌دهد. یکی از مهم‌ترین دلایل این فرار‌ها جا نیفتادن فرهنگ مربوط به این کار در جامعه است که ضربه بزرگی به اقتصاد کشور می‌زند.


اجتناب مالیاتی چیست؟

به تلاش یک شخص، شرکت یا مؤسسه در جهت کاهش مالیات‌های پرداختی، اجتناب مالیاتی می‌گویند. در واقع اجتناب از مالیات، نوعی استفاده از خلاء‌های قانونی در قوانین مالیاتی برای کاهش مالیات، بدون شکستن خطوط قوانین و درون چارچوب قوانین مالیات است؛ این اصطلاح به فعالیت‌هایی نیز نسبت داده می‌شود که شخص بخواهد از اشتغال به یک کار یا استفاده از امتیاز که مشمول مالیات است صرف‌نظر کند تا مالیات ندهد مانند جلوگیری از واردکردن یک شغل، برای فرار از عوارض.


اجتناب مالیاتی؛ فرار قانونی

فرار مالیاتی اقدامی غیر قانونی است که در طی آن مودی از ارائه گزارش درست و جامع در مورد عواید حاصل شده از کسب و کار خود پرهیز می‌نماید، اما اجتناب مالیاتی را می‌توان عملی قانونی گفت که در آن مودی گزارش را کامل و با جزئیات دقیق، اما غیر واقعی به سازمان امور مالیاتی تحویل می‌دهد و به صورت کاملا قانونی، از همان مواد قانون مالیاتی و یا خلا‌های قانونی برای گریز از پرداخت مالیات سو استفاده می‌نماید؛ در واقع تفاوت بین این دو عبارت در وجه قانونی و غیر قانونی انجام شدن این دو عمل است.

دلایل منجر به فرار مالیاتی
۱) عدم ترویج فرهنگ مالیاتی در جامعه
۲) وجود معافیت‌های وسیع و متنوع که منجر به باز شدن راه فرار از مالیات می‌شود
۳) نبود سیستم نظارت و پیگیری برای اخذ مالیات از افراد
۴) عدم شناخت مودیان و مستند نبودن میزان درآمد آن‌ها

تبعات فرار از مالیات
اولین نتیجه از نتایج زیانبار فرار مالیاتی در اقتصاد کشور، ناتوانی دولت در تأمین هزینه‌های عمومی است. هزینه‌های عمومی شامل هزینه‌های عمومی اداری و اجرائی، هزینه‌های عمومی اقتصادی، حقوق و دستمزد افراد و … است. در صورتی که افراد از پرداخت مالیات سرباز زنند، بودجه دولت کاهش می‌یابد و در ادامه از پرداخت هزینه‌های مربوط به دستمزد کارمندان و مواردی از این قبیل، عاجز می‌ماند که می‌تواند باعث افزایش فشار به جامعه و مردم شود.

شکاف بین گروه‌های درآمدی دیگر اثر زیانباری است که به دلیل پرداخت نشدن مالیات به وجود می‌آید. فرار مالیاتی سبب می‌شود که توان رقابتی عوامل اقتصادی به نفع افرادی که مالیات پرداخت نکرده اند، تغییر کند و شکافی بین گروه‌های مختلف درآمدی به وجود آید. ادامه این روند، شکاف درآمدی را بیشتر و بیشتر می‌کند و این موضوع سبب ایجاد تنش در کشور می‌شود.

پرداخت نشدن مالیات باعث کاهش بودجه و درآمد دولت می‌شود و دولت از سرمایه گذاری در بخش‌های مختلف جامعه عاجز می‌ماند. این موضوع در ادامه باعث کاهش اشتغال و کاهش سرعت پیشرفت در جامعه می‌شود و در ادامه نارضایتی مردم و فشار به دولت را افزایش می‌دهد.

عکس این موضوع نیز صادق خواهد بود و پرداخت مالیات باعث افزایش سرمایه گذاری در بخش‌های مختلف می‌شود و در ادامه باعث تولید اشتغال و رشد اقتصادی کشور می‌شود.

پرداخت نشدن مالیات و فرار مالیاتی توسط افراد خاص سبب می‌شود این افراد توان اقتصادی بیشتری داشته باشند و ادامه این موضوع باعث می‌شود این افراد گوی سبقت را از رقبای خود به ربایند و درآمد بیشتری کسب و ذخیره کنند. در این صورت این افراد فاصله زیادی از افرادی که مالیات پرداخت می‌کنند، می‌گیرند و باعث به وجود آمدن مشکلات مختلفی در این زمینه می‌شوند.

یکی از مهم‌ترین اثراتی که فرار مالیاتی به دنبال دارد، ایجاد تنش‌های سیاسی و اجتماعی است. با به وجود آمدن اختلاف طبقاتی در جامعه و انباشت ثروت برای گروه‌های خاص، افراد جامعه نسبت به این موضوع اعتراض می‌کنند و درخواست رسیدگی به این موضوع را دارند. با توجه به نبود زیرساخت مناسب برای رسیدگی به فرار مالیاتی، دولت از این کار عاجز می‌ماند و ادامه اعتراض مردم باعث به وجود آمدن تنش‌های سیاسی و اجتماعی در جامعه می‌شود.

اندر عواقب حقوقی فرار مالیاتی

۱) افرادی که از تحویل اظهار نامه مالیاتی و مدارک و گزارش‌های مالی مربوطه به سازمان امور مالیاتی سر باز می‌زنند.
۲) افرادی که طی سه سال پشت سر هم از رد اظهارنامه مالیاتی شانه خالی می‌کنند.
۳) افرادی که از کارت امور بازرگانی اشخاص دیگر به منظور فرار از مالیات استفاده می‌نمایند.
۴) افرادی که مدارک و اسناد ارسالی به سازمان امور مالیاتی را با اطلاعات مالی غیر واقعی و دروغین تکمیل می‌کنند.
۵) افرادی که با هدف فرار از پرداخت مالیات٬ به صورت آگاهانه و از روی عمد قرار داد‌ها را با نام دیگران تنطیم می‌نمایند.
۶) افرادی که قرارداد‌های مودیان دیگر را به نام خود تنظیم می‌کنند و از این جهت در فرار مالیاتی به آن‌ها کمک می‌رساند.
۷) افرادی که از دسترسی بازرسین مالیاتی یا شخص ثالث به اطلاعات و گزارش‌های مالی کسب و کار خود جلوگیری می‌نمایند.
۸) افرادی که از ارسال و ایفاد اطلاعات مالی (مربوط به ماده قانونی شماره ۱۶۹) به سازمان امور مالیاتی امتناع می‌کنند.
۹) افرادی که مکلف به انجام وظایف قانونی مربوط به مالیات بر ارزش افزوده و مالیات‌های مستقیم هستند، اما آن را در موعد مقرر انجام نمی‌دهند.