سایه روشن بازسازی سوریه و نقش ایران

گروه بین‌الملل خبرگزاری دانشجو؛ در روز‌های اخیر، شصت و یکمین نمایشگاه بین‌المللی صنایع دمشق با مشارکت ۳۸ کشور و افزایش ۵۰۰ شرکت نسبت به دوره پیش، آغاز به کار کرد. به بهانه برگزاری این نمایشگاه توجه به چند نکته حائز اهمیت به نظر می‌رسد:

منازعه سوریه، ویرانی‌های بسیاری را بر این کشور تحمیل کرده است. براساس برخی آمارها، بازسازی سوریه به سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیارد دلاری و صرف زمان ۱۰ تا ۱۵ سال نیاز دارد. این درحالی است که حدود ۶۰ درصد از خاک سوریه هم‌اکنون در اختیار دولت مرکزی است و ۴۰ درصد باقیمانده در تصرف کردها، معارضان و تروریست‌ها قرار دارد. به این محدودیت‌ها باید تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا علیه سوریه را نیز اضافه کرد.

با این وجود، یکی از نکات حائز اهمیت نمایشگاه سال جاری، حضور ۱۵ شرکت اماراتی در قالب هیئتی متشکل از ۴۰ فعال اقتصادی و در غرفه‌ای به مساحت ۵۰۰ مترمربع و حضور ۳۵ فعال اقتصادی عمان در این نمایشگاه بود. این اتفاق با وجود هشدار آمریکا نسبت به مشارکت کشور‌ها در این نمایشگاه روی داد.

سوریه دیر یا زود به صورت جدی وارد فرآیند بازسازی می‌شود و تهران به عنوان یکی از متحدان دمشق، قاعدتاً باید نقش مهمی در منافع اقتصادی آن داشته باشد. اما برخی عوامل مانند تحریم‌های غرب علیه سوریه، توان ناکافی اقتصاد ایران برای حضور فعال در بازار‌های سوریه و رقابت با روسیه، بخشی از موانع ایران برای نقش‌آفرینی مؤثر در دوره بازسازی است.

به نظر می‌رسد فارغ از همه تهدیدات و ارزیابی‌ها، مهم‌ترین چالش جمهوری اسلامی ایران در این عرصه، ناتوانی -یا حداقل کاستی- داخلی در تبدیل قدرت سخت به قدرت اقتصادی است. موضوعی که حتی بازار اقتصادی ایران در عراق را نیز در معرض تهدید قرار داده است. در فضای پسامنازعاتی سوریه، دیپلماسی اقتصادی، جایگاه مهمی خواهد داشت. این اصل باید مورد توجه تهران باشد که سیاست خارجی، پیشرانی برای گسترش مراودات اقتصادی و بهبود اقتصاد داخلی است.

بازسازی سوریه را می‌توان در قالب سناریو‌های مختلفی ازجمله لغو/عدم لغو تحریم‌های سوریه یا توافق/عدم توافق آمریکا و روسیه، ارزیابی کرد. ایران، اما باید خود را برای هر سناریویی ازجمله نقش‌آفرینی اقتصادی برخی کشور‌های عربی در بازسازی سوریه آماده کند و برای حراست از منافع خود، «نقشه راه» مشخصی داشته باشد.