سند ملی گسترش زبان فارسی هنوز برای تصویب و ابلاغ نهایی نشده است

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، به نقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی، جلسه صیانت از زبان فارسی به ریاست سعید رضا عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی و با حضور ابراهیمی ترکمان رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، نوید ادهم دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش و سایر اعضا در محل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی برگزار شد.

عاملی در ابتدای این جلسه با اشاره به گسترش ادبیات فارسی در فضای مجازی خاطرنشان کرد: گسترش ادبیات فضای مجازی، حضور سایر فرهنگ‌ها در جامعه ما از طریق فن‌آوری‌های اطلاعات و ارتباطات و تلویزیون‌های ماهواره‌ای و همچنین عدم کنترل فضای شهری موجب شده که زبان فارسی دچار لطمات زیادی شود ضمن آنکه در حال حاضر اساساً در فضای مجازی زبان جدیدی با علائم و حروف جدید در حال شکل‌گیری است.

با از بین رفتن بسیاری از گویش‌ها در سطح محلی و قومی مواجه هستیم
وی افزود: گزارش‌های موجود نشان‌دهنده این است که با از بین رفتن بسیاری از گویش‌ها در سطح محلی و قومی مواجه هستیم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: نگاه رهبر معظم انقلاب اسلامی (مدظله‌العالی) به زبان فارسی این است که زبان فارسی باید تبدیل به زبان جهانی و زبان علم شود به طوری که اگر کسی خواست علمی را دریافت کند مجبور باشد زبان فارسی را بیاموزد.

وی تأکید کرد: فرهنگستان زبان و ادب فارسی تلاش گسترده‌ای را برای صیانت از زبان فارسی کرده است.

سند ملی گسترش زبان فارسی هنوز برای تصویب و ابلاغ نهایی نشده است
عاملی با اشاره به روند تصویب سند ملی گسترش زبان فارسی در جلسات شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: این سند در جلسات شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی بررسی شده است، اما فرآیند تصویب و ابلاغ آن نهایی نشده است.

وی افزود: به جهت حساسیت مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) برای صیانت از زبان و ادبیات فارسی و با توجه به نامه‌ای که پیرامون این موضوع به دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ارسال شده است این جلسه تشکیل شد تا برای نهایی‌سازی تدوین سند مربوط به صیانت از زبان فارسی هم‌فکری لازم صورت گیرد.

زبان فارسی به منزله ظرف معارف شیعی است
ابوذر ابراهیمی ترکمان رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گفت: بحث زبان فارسی از همان ابتدای امر، آغاز ناقصی را تجربه کرده است چرا که به جای توجه توأمان به زبان فارسی از یک طرف و ادبیات فارسی از طرف دیگر، صرفاً به موضوع زبان فارسی توجه شده است و این کافی نیست.

وی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) پیرامون اهمیت زبان و ادبیات فارسی در کشور گفت: زبان فارسی به منزله ظرف معارف شیعی محسوب می‌شود و اگر زبان عربی را به عنوان زبان اسلامی تلقی کنیم، زبان فارسی به منزله زبان تشیع است.

برای گسترش ادبیات فارسی می‌توان از ترجمه کتب ادبیات کلاسیک استفاده کرد
رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی خاطرنشان کرد: برای گسترش ادبیات فارسی می‌توان از ترجمه کتب ادبیات کلاسیک استفاده کرد و بایستی خود زبان فارسی را درون چارچوب زبان فارسی حمایت و صیانت کرد.

وی افزود: برخی از واژگان فارسی برای ما فارس‌زبانان تغییر هویت داده است و معنای یک کلمه فارسی در میان اقوام مختلف متفاوت شده است.

ابراهیمی ترکمان ادامه داد: باید سرعت ابداع زبان فارسی را در مقابله با تحول زبان در فضای مجازی افزایش دهیم و با خلق واژگان بنیان‌مند در این زمینه با تحول همراه شویم.

تشکیل کنسرسیومی برای صیانت از زبان و ادبیات فارسی
رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تأکید کرد: در رابطه با صیانت از زبان و ادبیات فارسی باید کنسرسیومی بین ایران، افغانستان و تاجیکستان برقرار کنیم و نه تنها نسبت به ترویج زبان فارسی در ایران که به ترویج زبان فارسی در کشور‌های فارسی زبان نیز اهتمام داشته باشیم.

وی یادآور شد: این سازمان آمادگی دارد تا در رابطه با تشکیل کنسرسیوم مذکور همکاری‌های لازم را انجام دهد.

هجوم فعلی به زبان فارسی بسیار شدید است
مجتبی رحماندوست عضو فرهنگستان هنر گفت: هجوم فعلی به زبان فارسی بسیار شدید است و اولویت ما جلوگیری از افزایش این هجوم فرهنگی است.

وی افزود: تقویت خودباوری در میان افراد جامعه و تأکید بر استفاده از زبان غنی مادری باید همراه با نوعی احساس غرور و افتخار در میان اعضای جامعه گسترش یابد.

رحماندوست ادامه داد: باید با جوایز ملی در جهت تشویق فعالیت‌های تخصصی و همچنین مشاغل در جهت ترویج زبان فارسی کمک کرد.

وی تأکید کرد: استفاده از ظرفیت‌های مردمی و دانشگاهی در توسعه زبان فارسی از جمله موراد مهمی است که باید مورد توجه باشد.

در کاربرد زبان فارسی در فضای مجازی دچار مشکلاتی هستیم
امیر خوراکیان معاون فرهنگی اجتماعی و امور محتوایی مرکز ملی فضای مجازی گفت: ما در ارتباط با زبان فارسی در فضای مجازی با محدودیت‌های فنی در فضای مجازی مواجهیم که باعث آسیب‌رساندن به زبان فارسی شده است.

وی افزود: در کاربرد زبان فارسی در فضای مجازی دچار مشکلاتی هستیم که در این رابطه باید چاره‌اندیشی شود.

معاون فرهنگی اجتماعی مرکز ملی فضای مجازی ادامه داد: زبان فارسی نیز به نوبه خود نیازمند اصلاحات و به-روزآوری است که با توجه به ظرفیت‌های فضای مجازی این به‌روزآوری بایستی به صورت مستمر و دائم مورد توجه باشد.

وی با تأکید بر لزوم توجه بر تقویت محتوا در زبان فارسی و فرهنگ سازی برای کاربران فضای مجازی افزود: با توسعه فن‌آوری‌های مختلف در عرصه فضای مجازی و توجه به مقولاتی همچون ایجاد هوش مصنوعی و... مسئله تولید محتوای ماشینی مورد توجه قرار گرفته است و براساس آمار موجود حدود ۲۰ درصد از محتوای تولید شده در اینترنت توسط ماشین‌ها تولید شده است و با نگاه به این مسئله توجه به نقش ماشین‌ها در تولید محتوا و نحوه به کارگیری خط فارسی لازم به توجه است که ابعاد گسترده فنی نیز پیدا می‌کند.

خوراکیان ادامه داد: در مرکز ملی فضای مجازی طی جلسات متعددی اقدام به تدوین سند برنامه ملی خط و زبان فارسی در فضای مجازی شده که محور‌های اصلی آن در حوزه راه‌کار‌های کلان چهار حوزه را مورد توجه قرار داده است.

وی افزود: زمینه‌سازی نهضت ملی صیانت و ترویج خط و زبان فارسی در فضای مجازی، تولید و نشر انبوه و گسترده انواع محتوای گسترده و فاخر، توسعه زیرساخت‌های فنی و انسانی و همچنین توسعه خط و زبان فارسی و حاکم‌سازی مصوبات خط و زبان فارسی معیار از محور‌های اصلی مطرح شده در این سند بوده است که امیدواریم محتوای این‌چنین اسنادی برای نهایی‌سازی سند مذکور در شورای عالی انقلاب فرهنگی مورد استفاده قرار بگیرد.

حسین رضی، معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و نظارت سازمان صداو سیما گفت: در بحث صیانت از زبان فارسی و تلاش برای حفظ این میراث فرهنگی نیازمند تدوین یک رأی واحد هستیم.

وی افزود: شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان قرارگاه فرهنگی کشور لازم است تا نقش دستگاه‌های مختلف در حیطه وظایف ذاتی آن‌ها را تعیین کند.

رضی ادامه داد: فضای مجازی نیز نیازمند نوعی مدیریت برای صیانت از زبان فارسی است که در این زمینه توجه به ایجاد شبکه ملی اطلاعات حائز اهمیت است.

وی افزود: در حوزه ترجمه نیز بایستی که با همکاری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و نیز با استفاده از ظرفیت دانشگاه‌ها نسبت به مدیریت این مسئله اقدام کنیم.

معاون پژوهش، برنامه‌ریزی و نظارت سازمان صداو سیما تأکید کرد: در حوزه واژه‌گزینی مقداری انفعالی عمل شده است، حال آنکه باید به شکلی فعالانه و زمانی که یک واژه بیگانه هنوز وارد زبان فارسی نشده است نسبت به تعیین معادل آن اقدام کنیم.

وی با اشاره به استقبال ۷۹ درصدی مردمان کشور از رادیو و تلویزیون جمهوری اسلامی ایران گفت: در سازمان صداوسیما واژه‌های پرکاربرد را احصا کرده‌ایم و به دنبال آن به مجموعه واژه نامه‌ای در حدود ۸۰۰ واژه دست پیدا کرده‌ایم که معادل فارسی آن را با همکاری فرهنگستان به تمامی همکاران سازمان صدا و سیما ارائه داده‌ایم.

سالار آملی قائم مقام وزیر علوم در امور بین‌الملل گفت: به نظر می‌رسد احساس مسؤولیت مردمی برای پرداختن به زبان و ادبیات فارسی کاهش پیدا کرده است و کلیدی‌ترین بحث کنونی ترویج احساس مسؤولیت نسبت به زبان و ادبیات فارسی در میان مردم است.

وی افزود: وزارت علوم، تحقیقات و فن‌آوری با حدود ۱۲۰ هزار نفر دانشجو در رشته‌های زبان و ادب فارسی و همچنین ۲۰۰۰ نفر هیأت علمی در کشور باید به تقویت حس مسؤولیت در جراستای حفظ و صیانت از زبان و ادبیات فارسی توجه و اهتمام داشته باشند.

سالارآملی ادامه داد: ممکن است روش متمرکز به تنهایی برای توسعه زبان فارسی کارایی لازم را نداشته باشد بلکه با روش‌های غیرمتمرکز از قبیل: واگذاری امور به افراد دغدغه‌مند و متخصصین این حوزه در دانشگاه‌ها می‌توان به ترویج و حراست از زبان و ادبیات فارسی اهتمام داشت.

وی افزود: در زمینه صیانت از زبان فارسی باید به صورت مدون به احصاء چالش‌های موجود، بررسی ظرفیت‌ها و همچنین تدوین راه‌حل‌ها اقدام کرد.

دبیری مقدم از فرهنگستان زبان و ادب فارسی گفت: دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۹۴ مکاتبه‌ای با فرهنگستان صورت داد که به دنبال آن تدوین سند ملی گسترش زبان فارسی به فرهنگستان زبان و ادب فارسی داده شد و فرهنگستان با تهیه برنامه‌ای با نمایندگان سازمان‌ها و وزارتخانه‌های مربوط به تدوین سند مربوطه اقدام کرد که در جلسه ۳۲۱ شورای معین شورای عالی انقلاب فرهنگی مراحل تصویب این سند گذرانده شده است.

وی افزود: فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ۴۴ جلسه مربوط به تدوین سند برنامه ملی خط و زبان شرکت داشته است که این سند نیز مراحل نهایی خود را گذرانده است.

دبیری مقدم پیشنهاد کرد: شورای عالی انقلاب فرهنگی اقدام به تصویب و ابلاغ دو سند گسترش زبان فارسی و سند برنامه ملی خط و زبان کند تا بتوان در تسهیل فرآیند ترویج و صیانت از زبان فارسی گام مؤثری را برداشت.

نوید ادهم دبیر کل شورای عالی آموزش و پرورش گفت: در رابطه با پدیده عدم گرایش به زبان فارسی و همچنین رایج شدن سایر ادبیات دیگر بایستی از منظر جامعه شناسی و روانشناسی نیز به موضوع توجه داشت.

وی افزود: شورای عالی آموزش و پرورش حداکثر همکاری را با فرهنگستان زبان و ادب فارسی دارد و آمادگی افزایش و ادامه همکاری در زمینه ترویج و صیانت از زبان فارسی را نیز دارد.

عاملی در پایان خاطر نشان کرد: سند ملی گسترش زبان فارسی که در ۵ فصل تدوین شده است، در برخی موارد و بند‌ها نیازمند اصلاحات است که امیدواریم با همکاری اعضا این سند برای طرح در صحن شورای عالی انقلاب فرهنگی نهایی‌سازی شود.

وی همچنین خاطرنشان کرد: مسؤولیت نظارت و ارزیابی اجرای سند مذکور بایستی بر عهده نهادی ذی‌نفع باشد تا گزارشات عملکردی سالیانه خود را به ستاد هماهنگی و راهبری مهندسی فرهنگی کشور ارائه دهد.