عسل، شهد و ماده مترشحه محتوی قند گیاهان و گلها است که توسط زنبورعسل تولید میشود. در قالب تحقیقی کارایی عسل در برابر عفونت استرپتوکوک موتانس، پلاک دندان و پوسیدگی، التهاب لثه، بوی بد دهان و سرطان دهان مورد بررسی قرار گرفته است.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، در این پژوهش که در خصوص عسل و نقش آن در سلامت دهان و دندان، توسط سامان ملکی (گروه جنگل شناسی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه لرستان) انجام شده، آمده است: «یک زنبور کارگر از صدها گل شکم خود را پر از شهد میکند. پس از برداشت شهد بلافاصله توسط آنزیمهای گوارشی ساکارز را به مخلوط گلوکز و فروکتوز تبدیل میکند. زنبورها، عسل را به داخل کندو میبرند و آن را درون حفرهها و دیوارههای هر شبکه ذخیره میکنند. ارتعاشی که از بال زدنهای آنها ایجاد میشود موجب میشود رطوبت بیش از اندازه آن از بین رفته و با موم پلمب میکنند.»
در این پژوهش آمده است: «عسل تاثیرات دارویی فراوانی دارد و باعث میشود در برابر آسیبها و بیماریهای مختلف مفید واقع شود. این تاثیرات شامل خواص آنتی اکسیدان، ضد التهاب، ضد باکتری، ضد حساسیت، بهبود زخم، اثرات ضد دیابتی، ضد ویروسی، ضد قارچی و ضد توموری است.»
در ادامه این پژوهش در خصوص تاثیر عسل در سلامت دهان و دندان آمده است: «بعضی از شایعترین بیماریهای دندانپزشکی جرم دندانی، پلاک دندانی باکتریایی، پوسیدگیهای دندانی، بوی دهان، عفونت لثه و سرطان است. حدود ۵۰۰ تا ۷۰۰ گونه میکروبی مختلف در سطوح مختلف حفره دهانی وجود دارد. دهانهای سالم دارای باکتریهای گرم_مثبت و کلنیهای سادهتر هستند؛ دهانهای ناسالم بیشتر حاوی بیهوازی، باکتریهای گرم_منفی و کلونیهای متنوع هستند. عسل در برابر ۶۰ گونه از باکتریهای گرم مثبت، گرم منفی، بی هوازی و هوازی موثر است.»
در این بررسی در خصوص تاثیر عسل در کاهش بوی بد دهان آمده است: «بدبویی دهان یا هالیتوز به وجود بوی بد در هنگام تنفس یا حرف زدن با بازدم گفته میشود. گاهی بوی بد دهان میتواند نشانه بیماری باشد. بوی بد دهان میتواند در فرد مبتلا ایجاد اضطراب کند و همچنین ممکن است با افسردگی و اختلال وسواس فکری همراه باشد. بوی بد دهان دلایل متفاوتی دارد و علاوه بر بیماریهای لثه و دندان، دیابت و نارسایی کلیه و عوامل دیگری نیز تاثیر گذار هستند. گاهی بوی دهان به علت یک موضوع پیش پا افتاده مانند عدم رعایت بهداشت دهان پس از صرف غذاست. علاوه بر این، خشکی دهان ناشی از کاهش موقت جریان بزاق نیز نقش مهمی در ارتقاء این وضعیت دارد؛ عسل میتواند با ناراحتی کار سینومهای سلول سنگفرشی دهان مقابله کند و به جای تولید گازهای بدبو اسیدلاکتیک تولید کند.»
پژوهشگران در ارتباط با فواید عسل و تاثیر آن در سرطان دهان، گفته اند: «سرطان یکی از شدیدترین و خطرناکترین بیماریهایی است که در حفره دهان تاثیر میگذارد. گزارش شده سرطان دهان ششمین سرطان شایع در جهان بوده و در مردان دو تا چهار برابر بیشتر از زنان اتفاق میافتد. بیش از ۹۰ درصد از سرطانهای دهان ناشی از کار سینوم سلول سنگفرشی است. عسل دارای خواص ضد التهابی و ضد عفونی خاصی است که احتمال ابتلا به عفونتها را کاهش میدهد و از عارضه خشکی دهان که به دنبال شیمی درمانی ایجاد میشود جلوگیری میکند.»
در این پژوهش یافتهها نشان میدهد: «در طول تاریخ عسل به عنوان یکی از موثرترین مواد در درمان زخم شناخته شده است و در درمان زخمهای باز، زخمهای دیابتی و سوختگی موثر است. عسل در افزایش درمان زخمهای بعد عمل جراحی، موثر بوده است و در بهبودی عمل لوزهبرداری در کودکان موثر است. بنابر این عسل به عنوان یک عامل بهبود زخم در طول و پس از شیمی درمانی موثر است.»
در نتایج این تحقیق آمده است: «قرآن کریم بیش از ۱۴۰۰ سال قبل عسل را به عنوان یک ماده شفابخش توصیف کرده است. اکنون این ماده با ارزش پزشکی بالایی شناخته شده است و جای خود را در پزشکی مدرن پیدا کرده است. اگرچه تحقیقات در استفاده از عسل در سرطانهای سر و گردن که با شیمی درمانی مورد درمان قرار گرفته است، صورت گرفته، اما شواهد هنوز به اندازه کافی برای کاربرد عسل قطعی نیست که در درمان این بیماران به یک روش استاندارد تبدیل شود.»
این پژوهش در شماره هجدهم فصلنامه علمی ترویجی علوم و فنون زنبور عسل به چاپ رسیده است.