چرا حمایت از انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران کم رونق است؟ / نه به سوخت‌های فسیلی!

گروه فناوری خبرگزاری دانشجو، حمیده آقاجانی- ایران سومین کشور دارنده ذخایر نفتی در جهان است و همین امر هم موجب شد تا فکر کنیم هرگز از نظر تامین و تولید سوخت مشکلی نخواهیم داشت بدون اینکه بخواهیم به آسیب‌های زیست محیطی و مشکلات انسانی آن توجه داشته باشیم. آن روی سکه، اما به شکل دیگری بوده است و بسیاری از کشور‌های توسعه یافته سال‌هاست از خط قرمز استفاده از سوخت‌های فسیلی عبور کرده و به سوخت‌های زیستی یا پاک رسیده‌اند.

کمبود و یا نبود منابع انرژی و مشکلات زیست محیطی دو عنصر مهم برای تغییر رویه در کشور‌های توسعه یافته بود و باعث شد تا این کشور‌ها به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کنند. البته ناگفته نماند که مسئله تحریم نیز خیلی بی تاثیر نبوده است، زیرا چرخ اقصادی کشور‌ها به دست صنایع می‌چرخد و کلید آن تامین سوخت فسیلی و به صورت خاص نفت است که در روز‌های تحریم نوسانات بسیاری را به چشم می‌بیند و عملا امنیتی برای تامین این سوخت‌ها وجود ندارد و از یک جنبه دیگر این کشور‌ها به این نتیجه رسیده‌اند منابع زیرزمینی روزی به پایان خواهد رسید.

 

سوخت‌های زیستی به چند دسته تقسیم می‌شوند، نسل اول سوخت‌های زیستی از قند ها، نشاسته، روغن، و چربی‌های حیوانی تولید می‌شود و شامل بیو دیزل، بیو الکل، اتانول و بیو گاز ها، مانند متان گرفته شده از تجزیه زباله‌های دفن شده است؛ نسل دوم سوخت‌های زیستی از محصولات غیر غذایی یا ضایعات کشاورزی، مانند بید یا تراشه‌های چوب ساخته شده است؛ نسل سوم سوخت‌های زیستی از جلبک یا دیگر منابع زیست توده ساخته شده است و نهایتا نسل چهارم سوخت‌های زیستی از گیاهان مهندسی شده یا زیست توده تولید می‌شود. البته استفاده از سوخت‌های زیستی موافقان و مخالفانی دارد که هر کدام دلایل خود را دارند، اما باید به این نکته توجه کرد که مزایای این سوخت‌ها آنقدر بالاست که کشور‌های پیشرفته و در حال توسعه به دنبال آن هستند.

در بسیاری از کشور‌های دنیا برای استفاده از سوخت‌های زیستی شرایط و تسهیلات ویژه مثل معافیت مالیاتی در نظر گرفته شده و بالعکس برای مصرف کنندگان سوخت‌های فسیلی هزینه‌های بالا در نظر گرفته می‌شود، اما در کشوری همچون ایران وضعیت حمایت از بخش‌های فعال در دو حوزه سوخت‌های فسیلی و زیستی کاملا معکوس است؛ میثم طباطبایی، رئیس کمیته سوخت‌های زیستی کارگروه بیوتکنولوژی محیط زیست، ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری رئیس جمهور، در گفتگو با خبرنگار فناوری خبرگزاری دانشجو، با اشاره به وضعیت تولید سوخت‌های زیستی در ایران در مقایسه با کشور‌های دیگر اظهار کرد: بسیاری از کشور‌های دنیا از سال‌ها پیش انرژی‌های تجدیدپذیر و سوخت‌های زیستی را جایگزین سوخت‌های فسیلی کرده‌اند و تسهیلات زیادی را برای این منظور در نظر گرفته‌اند.

 

طباطبایی ادامه داد: از دهه‌های پیش این کشور‌ها سعی کردند تولید سوخت‌های زیستی و تجدیدپذیر را اقتصادی کنند و با همین هدف نیز معافیت‌های مالیاتی برای این مجموعه‌ها در نظر گرفتند و هم‌راستا با این حمایت‌ها تلاش کردند تا سوخت‌های فسیلی به قیمت واقعی خودشان که رقم بالایی هم دارند نزدیک شوند؛ به طوری که تقریباً در کشور‌های پیشرفته امروزه نه تنها یارانه‌ای برای سوخت‌های فسیلی در نظر گرفته نمی‌شود بلکه مصرف کننده موظف است هزینه کامل آن را به همراه سود و مالیات پرداخت کند.

رئیس کمیته سوخت‌های زیستی کارگروه بیوتکنولوژی محیط زیست، ستاد توسعه زیست فناوری تصریح کرد: زمانی که برای مصرف یک سوخت یارانه در نظر گرفته می‌شود در واقع به معنای تشویق برای مصرف بیشتر آن است و طبیعتا وقتی برای سوخت‌های فسیلی مثل بنزین یا گازوئیل یارانه اختصاص می‌یابد یعنی مجاز به مصرف بیشتر هستیم و متاسفانه در کشور یارانه و تشویقی برای سوخت‌های زیستی در نظر گرفته نشده است.

وی افزود: اگر چه قوانینی در طی چند سال گذشته تدوین شده که شامل خرید تضمینی حامل‌های انرژی‌های تجدید پذیر بوده، اما در نهایت هیچ اتفاق مطلوبی نیفتاده است، زیرا قرارداد‌های تضمینی متاثر از شرایط اقتصادی رشد نکرده است.

 

طباطبایی تاکید کرد: قیمت‌های تضمینی و بسیاری از سرمایه گذار‌هایی که حتی در زمینه بعضی از انرژی‌های تجدید پذیر مثل انرژی خورشیدی اتفاق افتاد پس از مدتی متوقف شده یا شکست خورد، زیرا قیمت‌های تضمینی با توجه به نرخ تورم بالا نرفت و حتی در برهه‌ای از زمان نیز کاهش پیدا کرد.

رئیس کمیته سوخت‌های زیستی کارگروه بیوتکنولوژی محیط زیست، ستاد توسعه زیست فناوری اظهار کرد: به هر صورت ما از نظر تکنولوژی تولید سوخت‌های زیستی در کشور هیچ مشکلی نداریم، در واقع دانشجو، دانش آموخته و توانایی لازم وجود دارد و می‌توانیم انواع سوخت‌های زیستی را همچون کشور‌های پیشرفته و در حال توسعه تولید کنیم بنابراین از این نظر مشکلی وجود ندارد، اما از نظر این که تا چه میزان می‌توانیم تولید کنیم متاسفانه این رقم بسیار ناچیز است.

وی افزود: ایران در تولید انواع سوخت‌های زیستی نقش بسیار ناچیزی دارد و فکر می‌کنم یکی از دلایل آن کم‌کاری در خرید تضمینی حامل‌های انرژی تجدیدپذیر بوده است و اگر آن خدمات و حداقلی‌هایی که برای سوخت فسیلی در نظر گرفته می‌شود برای سوخت‌های زیستی نیز در نظر گرفته می‌شد روند توسعه آن سرعت بیشتری می‌گرفت که متاسفانه محقق نشده است.

 

طباطبایی با بیان اینکه ما در ایران روزانه ۸۰ میلیون لیتر بنزین مصرف می‌کنیم، گفت: در همین حدود و شاید هم کمی بیشتر در کشور گازوئیل مصرف می‌شود و قطعاً استفاده از سوخت‌های فسیلی در طی چند سال آینده برای صنایع ما مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد.

رئیس کمیته سوخت‌های زیستی کارگروه بیوتکنولوژی محیط زیست، ستاد توسعه زیست فناوری با تاکید بر اینکه متاسفانه سیاست گذاری‌های کلی ما همچنان به نفع حامل‌های انرژی فسیلی است، خاطرنشان کرد: متاسفانه  با وجود اینکه سوخت‌های زیستی جایگزین سوخت‌های فسیلی محسوب می‌شوند، اما جایگاه آن را به درستی در نظر نگرفته‌ایم و بنابراین همچنان با حمایت از حوزه‌های مرتبط با سوخت‌های فسیلی آن‌ها را به سمت بخش‌های دولتی و خصوصی هدایت می‌کنیم.

طی یک دهه گذشته بسیاری از کشور‌هایی که با مشکلات زیست محیطی مواجه بودند تلاش کردند با استفاده از امکانات و منابع انسانی کشورشان به سوخت زیستی دست یابند؛ حمایت از سوخت‌های زیستی و تولید کنندگان این بخش به طور قطع می‌تواند ایران را از وابستگی به اقتصاد نفتی دور کند.