نظر مرکز پژوهش‌های مجلس درباره معافیت مالیاتی هنرمندان و سلبریتی ها

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی با انتشار گزارشی با عنوان «بررسی تجارب کشور‌ها در زمینه معافیت‌های مالیاتی ۲. درباره معافیت مالیات بر درآمد فعالیت‌های هنری» اعلام کرد:

در بخش «چکیده» گزارش بازوی کارشناسی مجلس آمده است: «کاهش وابستگی به درآمد‌های نفتی که یکی از راهبرد‌های ایجاد توسعه و رشد اقتصادی پایدار محسوب می‌شود، مستلزم انجام برخی اصلاحات در ساختار غیرکارآمد نظام مالیاتی کنونی است. وجود پایه‌های مالیاتی محدود و فهرست بلندبالای معافیت‌های مالیاتی در کشور ضمن اینکه عدالت مالیاتی را خدشه دار می‌کند باعث شده است در عمل نظام مالیاتی کشور یکی از کارکرد‌های اصلی خود یعنی بازتوزیع درآمد را به درستی انجام ندهد.

در ایران معافیت‌های مالیاتی زیادی وجود دارد که از جمله‌ی آن‌ها می‌توان به درآمد‌های فعالان اقتصادی مناطق آزاد تجاری-صنعتی و مناطق ویژه اقتصادی، سود سپرده‌های بانکی، صادرات برخی از مواد خام، فعالیت‌های انتشاراتی و مطبوعاتی، مدارس غیرانتفاعی و فعالیت‌های فرهنگی و هنری اشاره کرد. وِیژگی مشترک قریب به اتفاق معافیت‌های اعطایی در قانون مالیات‌ها در ایران این است که عموما غیرهدفمند، غیرمشروط و دائمی هستند. در حالی‌که معافیت مالیاتی لازم است در چارچوب مبانی نظری و تجربی تصویب و اجرایی شود.

بررسی تجارب کشور‌های مختلف در زمینه معافیت‌های مالیاتی که در بیشتر موارد بادقت و وسواس زیاد طراحی می‌شود، می‌تواند در اعمال معافیت‌های هدفمند و بالتبع پرهیز از معافیت‌های غیرهدفمند راهگشا باشد.

در این گزارش ضمن بیان چرایی اعمال معافیت بر درآمد در نظام‌های مالیاتی، به بررسی تجربه سایر کشور‌ها در اعطای معافیت به فعالیت‌های هنری پرداخته شده است. بررسی دلایل نظری وضع معافیت مالیاتی در سایر کشور‌ها در کنار واکاوی تجربه سایر کشور‌ها در حوزه اعطای معافیت به فعالیت‌های هنری نشان می‌دهد معافیت‌های قانونی اعطا شده به فعالیت‌های هنری در کشور با منطق اعطای معافیت‌های مالیاتی سازگار نبوده و سه ویژگی هدفمند بودن، مشروط بودن و غیردائمی بودن را ندارد. بر این اساس پیشنهاد می‌شود ضمن در نظر گرفتن یک حداقلی از درآمد و اعطای معافیت مالیاتی تا آن سقف (مانند سایر مشاغل و حقوق‌بگیران)، درآمد حاصل از فعالیت‌های هنری نیز همانند درآمد سایر مشاغل، مشمول پرداخت مالیات قرار گیرد. شایسته ذکر است براساس مبانی نظری و تجارب سایر کشورها، حمایت از فعالیت‌های گوناگون به ندرت از مسیر اعطای معافیت‌های مالیاتی آن‌ها می‌گذرد بنابراین حمایت از فعالیت‌های هنری نیز می‌تواند از مسیر‌های دیگری غیر از معافیت مالیاتی انجام شود؛ به‌طور‌مثال می‌توان با افزایش منابع «صندوق اعتباری هنر» به حمایت (توسعه‌ای، معیشتی، بیمه‌ای و ...) از فعالان عرصه هنر در کشور پرداخت».

*معافیت مالیاتی فعالیت‌های هنری از لحاظ عدالت اجتماعی قابل توجیه نیست

در بخش «جمع بندی و نتیجه گیری» گزارش این مرکز پژوهشی آمده است: «طی سالیان متمادی بیماری وابستگی بودجه به درآمد‌های نفتی موجب شده است که اقتصاد کشور و در نتیجه آن رفاه عمومی جامعه از نوسانات درآمد‌های نفتی که به تورم و نوسانات شدید نرخ ارز منجر می‌شود، آسیب ببیند. اصلی‌ترین راه برای جلوگیری از این نوسانات و ایجاد رشد پایدار که به افزایش درآمد سرانه و رفاه عمومی منجر می‌شود، تأمین درآمد پایدار مالیاتی است. قطعاً یکی از راهکار‌های افزایش درآمد‌های مالیاتی مشارکت عمومی اقشار مختلف در کاهش معافیت‌های مالیاتی است که به نظر می‌رسد معافیت درآمد حاصل از فعالیت‌های هنری از این دسته باشد.

براساس مبانی نظری و تجارب سایر کشورها، حمایت از فعالیت‌های گوناگون به ندرت از مسیر اعطای معافیت مالیاتی آن فعالیت‌ها می‌گذرد و یکی از مهم‌ترین دلایل این مهم آن است که وجود چنین معافیت‌های غیرهدفمندی موجب کاهش شفافیت در هر نوع فعالیتی می‌شود، مساله‌ای که هم اکنون به دلیل دامنه گسترده معافیت‌ها در قانون مالیاتی ایران شاهد آن هستیم. با توجه به آسیب‌های فراوان معافیت‌های مالیاتی، کشور‌ها تلاش کرده اند از مسیر‌های دیگری به بخش‌هایی که لازم است از آن‌ها حمایت شود، اقدام نمایند. به‌طور‌مثال می‌توان با افزایش منابع «صندوق اعتباری هنر» به حمایت (توسعه‌ای، معیشتی، بیمه‌ای و ...) از فعالان عرصه هنر در کشور پرداخت.

اگرچه اعطای معافیت بدون هیچ قیدی به فعالیت‌های هنری از منظر عدالت اقتصادی چندان قابل توجیه به نظر نمی‌رسد، اما اگر به هر دلیل قرار است از برخی فعالیت‌های هنری در کشور حمایت‌هایی از جنس حمایت‌های مالیاتی صورت پذیرد، با توجه به اصول مالیاتی این حمایت‌ها باید محدود، مشروط و موقتی باشد که معافیت‌های کنونی حوزه هنر هیچ‌کدام از این شرایط را دارا نمی‌باشد.

همان‌طور که بیان شد در بسیاری از کشورها، نه‌تن‌ها فعالیت‌های هنری از پرداخت مالیات معاف نیستند بلکه با توجه به جایگاه و مقبولیت اجتماعی هنرمندان، از ظرفیت هنرمندان برای تشویق مردم برای پرداخت مالیات استفاده می‌شود. متأسفانه در ایران از این ظرفیت هنرمندان به دلیل معافیت بی‌قید و شرط فعالیت‌های هنری استفاده بهینه انجام نگرفته است.

ابزار مالیاتی به عنوان یکی از ارکان ایجاد شفافیت اقتصادی در کشور‌های مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد عدم‌شفافیت مالی در حوزه فعالیت‌های هنری که بخشی از آن نشات گرفته از معافیت مالیاتی این حوزه است مورد انتقاد اصحاب فرهنگ و هنر هم قرار گرفته است.
بررسی تجربه‌ی سایر کشور‌ها نشان می‌دهد هنرمندان در اغلب کشور‌ها به عنوان عضوی از جامعه با پرداخت مالیات در تأمین هزینه‌های عمومی مشارکت می‌کنند و به خاطر نقش این قشر در الگو‌سازی و ایجاد فرهنگ عمومی، فعالیت‌های آن‌ها و مالیاتشان بیشتر زیر ذره‌بین قرار دارد.

همان‌طورکه هر ساله برای همه صاحبان درامد از جمله کارکنان دولت، معلمان، پزشکان و پرستاران و سایر صنوف یک معافیت پایه مالیاتی در نظر گرفته می‌شود برای هنرمندان نیز باید این معافیت لحاظ شود به‌طوری‌که صرفا صاحبان درآمد بیش از مقدار تعیین شده (سالانه) مشمول مالیات شوند».