علت داغی اخبار جعلی/ سبقت دیپ‌فیک‌ها از فیک‌نیوزها!

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، این روز‌ها که حجم بالای اخبار موجب شده تا وابستگی مردم به شبکه‌های مجازی بیشتر شود، رسانه‌های جعلی هم مجالی برای جولان پیدا کرده‌اند و به فکر بیشتر کردن اعضاء خود هستند. کار‌های عجیب و غریب نظیر انتشار شایعه بستری است تا بتوانند از آب گل آلود ماهی گرفته و ما بین اتفاقات پیش آمده، اخبار ساختگی خود را به نام واقعیت به خورد مخاطب دهند.
در این میان افرادی که اطلاع کافی از موضوعات ندارند و نمی‌توانند به راحتی بین خبر درست و خبر جعلی تمیز قائل شوند، در دام فیک نیوز‌ها می‌افتند.
البته انتشار اخبار جعلی فقط منتسب به کانال‌های مجازی نیست و برخی رسانه‌های دنیا نیز برای داغ کردن تنور شایعات و پیش بردن اهداف پنهان خود، دست به چنین کار‌هایی می‌زنند. کما اینکه پیش از این هم شاهد بودیم که خبرگزاری رویترز با سابقه چندین ساله رسانه‌ای، اعتبارش را به یک خبر جعلی درباره اغتشاشات آبان ماه در ایران فروخت. اعمال نفوذ در تولیدات رسانه‌ها از جنگ جهانی اول وجود داشته و عقبه یک قرنی دارد. در هر دوره‌ای افراد و صاحبان قدرت سعی کرده‌اند تا از تکنیک‌های مختلف برای همراه کردن مردم با خود و تأثیرگذاری بر مردم کشور‌های دیگر به عنوان دیپلماسی عمومی استفاده کنند.
اخبار جعلی و موج سواری آن‌ها بر روی بستر حوادث، یکی از مواردی است که نیاز به بررسی و آسیب شناسی دارد. این موضوع را با «سید علیرضا آل داود»، پژوهشگر فضای مجازی در میان گذاشتیم که در ادامه می‌خوانید:
چالش حکمرانی کشور‌ها در مقابل فیک نیوز
فیک نیوز‌ها در دنیای رسانه‌ای شده امروز می‌توانند حکمرانی کشور‌ها را با چالش‌های جدی روبرو کنند، این در حالی است که بسیاری از کشور‌های پیشرفته برای مقابله با اخبار جعلی که امروز بستر آن در فضای مجازی و پلتفرم‌های آن است قوانین بسیار سخت گیرانه‌ای وضع کرده اند. نباید فراموش کرد که کشور‌های پیشرفته علاوه بر قوانین برای مدیریت فضای رسانه و فضای مجازی، در حوزه زیر ساخت، محتوا، سرویس‌ها و خدمات موجود در این فضای نیز سخت گیری‌های بسیاری داشته اند.
راه اندازی شبکه ملی اطلاعات، ایجاد سامانه‌های احراز هویت، وضع قوانین سخت گیرانه برای فعالیت شبکه‌های اجتماعی، موتور جستجو و پیام رسان‌های غربی در داخل کشور از جمله فعالیت‌هایی است که برای مقابله با اخبار جعلی باید انجام شود. به طور کلی برای مقابله با اخبار جعلی و شایعات باید اقداماتی هماهنگی و ترکیبی در حوزه زیر ساخت و محتوا در ۳ لایه حاکمیت، مدیریت و کاربری صورت بگیرد.

 

جوانان پیشقدم برای محاصره تبلیغاتی دشمن
رهبر فرزانه انقلاب در بیانیه گام دوم انقلاب به شکستن محاصره تبلیغاتی دشمن توسط جوانان اشاره کرده اند، یکی از مصادیق محاصره تبلیغاتی دشمن در بیانیه گام دوم انقلاب خبر‌های دروغ عنوان شده است. در این دنیای رسانه ای، رسانه‌ها قدرتی غیر قابل قیاس با بروزترین تجهیزات نظامی دارند.
در هفته‌های گذشته مردم دیدند رسانه‌ها با بستر‌هایی نظیر شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان‌ها می‌توانند با انتشار گسترده اخبار جعلی و شایعات نقاط قوت ما را تبدیل به نقاط ضعف کنند و جلوه‌های امید بخش در کشور را پنهان کنند، حقایق را وارونه نشان دهند و نقاط ضعف را بسیار بزرگتر از چیزی که هست نشان دهند.
جنگ رسانه‌ای که با سقوط شروع شد
در حادثه سقوط هواپیمای اوکراینی شاهد یک جنگ رسانه‌ای عظیم بر ضد کشور بودیم و دشمنان از هر حربه‌ای که می‌توانستند استفاده کردند تا افکارعمومی داخل کشور با اخبار جعلی مشغول شود و با مسدود سازی اکانت ها، صفحات و کانال‌های انقلابی در شبکه‌های اجتماعی و پیام رسان ها، با فیلترینگ حبابی، ضریب دادن به محتوا و اکانت‌های ضد انقلاب و ممیزی هشتگ ها، این فضا را به نفع خود مصادره کنند که البته این موضوع قابل پیش بینی بود.
چرا اخبار جعلی در جامعه ما تأثیرگذار شدند؟
۳ تحول در جامعه ما منجر شده تا اخبار جعلی تاثیرگذاری بیشتری داخل کشور داشته باشند که یکی از این موارد، ورود پرسرعت ابزار‌های هوشمند و سرویس‌ها و خدمات مبتنی بر اینترنت با مدیریت غربی‌ها داخل کشور بدون فرهنگ سازی و ارتقای سواد رسانه و سواد فضای مجازی مردم است.
همچنین، گذر از جامعه شفاهی به جامعه شبکه‌ای و تحول در فرایند تولید خبر، توزیع و دسترسی مخاطب به این اخبار منجر شده تا متاسفانه بستر مناسبی برای ایجاد و انتشار اخبار جعلی داخل کشور ما برای دشمنان مهیا شود.
اخبار جعلی، یک تکنیک برای جنگ روانی
اخبار جعلی در شکل گیری جنبش‌های اجتماعی تأثیر زیادی دارد. اخبار جعلی همان اخبار جهت دار، مغرضانه و تولید شده با تکنیک‌های جنگ روانی است که به صورت کاملا هدفمند، حرفه‌ای و سازمانی در پوشش اخبار واقعی و در راستای جنگ شناختی ادراکی غالبا بر بستر رسانه‌های غیررسمی که امروز پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی هستند، تولید و منتشر می‌شود.

استفاده از تکنیک‌های جنگ روانی، فقط محدود به رسانه‌های رسمی نیست چرا که می‌توان گفت: همه رسانه‌های غیررسمی و نوین و حتی شبکه‌های اجتماعی هم می‌توانند از این تکنیک استفاده کنند. آنچه که امروزه به عنوان فیک‌نیوز در بین مردم شناخته شده نیز، یکی از ابزار‌ها و کانال‌هایی است که می‌تواند در رشد و ایجاد جنگ روانی موثر باشد.
همان طور که پیش از این نیز شاهد بودیم، در بسیاری از موارد مانند فتنه ۸۸ با تکنیک دروغ بزرگ، در فتنه دی ماه ۹۶ با جنگ ترکیبی در حوزه اقتصاد، سیاست و مسائل فرهنگی-اجتماعی و در فتنه آبان ۹۸ با سوار شدن بر روی مطالبات اقتصادی مردم پس از اعلام یک باره افزایش قیمت بنزین منجر به جنبش‌های اجتماعی می‌شود.
نقش اخبار جعلی در انتخابات آمریکا
نقش اخبار جعلی در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۶ آمریکا آن چنان مشهود است که حتی به تغییر نتیجه انتخابات این کشور منجر شد و ترامپ با سوء استفاده از داده‌های سرقت شده از فیس بوک و ذائقه سنجی مردم آمریکا در کنار انتشار گسترده اخبار جعلی برای رقیبش در این انتخابات به پیروزی رسید.
در سال ۲۰۲۰ مهم‌ترین تهدید در کنار اخبار جعلی، ساختن ویدیو‌های جعلی عنوان شده است و موضوع دیپ فیک deepfake یکی از مهم‌ترین تهدیدات در سال جاری میلادی عنوان شده است و این جعل عمیق تکنیکی برای تلفیق تصویر انسان بر اساس هوش مصنوعی است.
دیپ فیک چیست؟
فناوری دیپ فیک deepfake یک فناوری جدید و مطابق بر هوش مصنوعی است. این فناوری جهت ترکیب و قرار دادن تصاویر و فیلم‌های موجود بر روی تصویر یا فیلم‌های مورد نظر با استفاده از تکنیک یادگیری ماشین تحت عنوان شبکه مشارکتی مولد است.
فناوری دیپ‌فیک می‌تواند از چهره یک هنرمند شناخته شده یا شخصیت سیاسی استفاده کرده و آن را به شکلی مونتاژ کند که انگار مشغول گفتار یا کردار خاصی نشان دهد. این فناوری آنقدر پیشرفت کرده که حتی توسط موتور‌های قوی هوش مصنوعی نیز قابل شناسایی صددرصد نیست و یکی از چالش‌های عصر امروز محسوب می‌شود.
چرا مردم اخبار جعلی را می‌پذیرند؟
دلایل مختلفی برای پذیرش اخبار جعلی در سطح افکار عمومی وجود دارد. تطابق خبر جعلی با حوزه ادراک، شناخت، باور و عقاید مردم، عرضه شدن اخبار جعلی به صورت واقعی از جمله این عوامل است.
این موضوع به این معنی است که اخبار جعلی تمام ویژگی‌ها و عناصر یک خبر واقعی را در خود دارد، ولی استفاده از تکنیک‌های عوام گرایی و پروپاگاندای رسانه‌ای در اخبار جعلی مرسوم است. همچنین، این گونه اخبار بیشتر خودشان را مردمی و اجتماعی نشان می‌دهند. همین ۳ نکته منجر به باور پذیرتر شدن این گونه اخبار در سطح جامعه می‌شود.
راه‌های مقابله با اخبار جعلی
راه‌های مختلفی برای مقابله با اخبار جعلی وجود دارد. مدیریت فضای مجازی به خصوص پلت فرم‌های غربی رها در داخل کشور، ارتقای سواد رسانه و سواد فضای مجازی مسئولان، مدیران و مردم، ارتقا و تقویت مبادی رسمی تولید و انتشار خبر در داخل کشور، تقویت پیام رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی داخلی به عنوان بستر‌های توزیع سریع اخبار واقعی و پاسخ به شایعات از جمله راه‌های مقابله با اخبار جعلی است.
توصیه‌هایی برای قبل از بازنشر اخبار
مردم عزیز ایران پیش از بازنشر هر خبری در فضای مجازی که می‌بینند باید با نگاه انتقادی آن را پردازش کنند و حداقل از یکی از روش‌های تشخیص خبر جعلی مانند جستجو در موتور‌های جستجو، توجه به عناصر خبری، توجه به منبع انتشار خبر و ... استفاده کنند.

همچنین، توجه به پنج سؤال کلیدی سواد رسانه‌ای سازندۀ این پیام کیست؟ برای جلب توجّه مخاطب از چه فنون خلّاقانه‌ای استفاده شده است؟ چطور درک دیگران از یک پیام، با درک من متفاوت است؟ از یک پیام چه ارزش ها، سبک زندگی، و عقایدی حذف یا به آن اضافه شده‌اند؟ چرا این پیام ارسال می‌شود؟ می‌تواند از راه‌های بسیار مهم مقابله با اخبار جعلی و بازنشر آنان توسط مخاطب باشد.
تلاش کشور‌های پیشرفته برای مبارزه با فیک نیوز‌ها
کشور‌های پیشرفته برای مقابله با اخبار جعلی برنامه‌های مختلفی دارند و این موضوع در اولویت آن‌ها قرار دارد. طراحی بازی آموزشی در خصوص اخبار جعلی، طراحی موتور جستجو با قابلیت تشخیص اخبار و تصاویر جعلی، آموزش‌های خاص در حوزه سواد رسانه در مقاطع مختلف تحصیلی از تجارب دیگر کشور هاست.
باید مجازات دروغگویی را افزایش داد
بالا بردن هزینه دروغ گویی و مقابله قاطع با دروغ و ایجاد اخبار جعلی در کشور، افزایش اعتماد اجتماعی میان مردم و حاکمیت از طریق افزایش سرمایه اجتماعی، حاکمیت قانون در حوزه رسانه و فضای مجازی و استفاده از فناوری‌های جدید در حوزه هوش مصنوعی، یادگیری ماشینی و داده کاوی اطلاعات به عنوان مهمترین راهکار‌ها برای مقابله با اخبار جعلی است.
تلاش شبکه‌های مجازی برای عدم نمایش واقعیت
با شهادت حاج قاسم سلیمانی، آمریکا به تمام سرویس هایش در فضای مجازی دستور داد تاجلوی فعالیت رسانه‌ای مردم و جبهه مقاومت در سرویس‌های توئیتر، اینستاگرام، فیس بوک... را بگیرند. همین موضوع به خوبی نشان می‌دهد که هدف آمریکا از سرمایه گذاری بلند مدت بر روی این سرویس‌ها برای چه زمانی و در برابر چه حوادث و رویداد‌هایی است. البته که صفحاتی که تصاویر، فیلم‌ها و هشتگ‌های #قاسم_سلیمانی و #انتقام_سخت را داشت را حذف کردند که این موضوع خود نوعی تروریسم سایبری است.
اما نباید فراموش کرد تا زمانی که فضای مجازی رها شده در کشور وجود داشته باشد، آمریکایی‌ها از آن برای ضربه زدن به انقلاب اسلامی و تغییر ذائقه مردم استفاده می‌کنند. چنانکه پیش از این هم از هیچ اقدامی برای نابودی نظام فروگذار نکردند.
فضای مجازی، مجالی برای فتنه انگیزی
استفاده از فضای مجازی برای به جریان انداختن فتنه‌ها و جنگ‌های امنیتی داخلی، ترور شخصیتی مسئولان تاکنون توسط این کشور انجام شده است. البته نباید از این امر غافل شد که از زمان اعلام خبر شهادت حاج قاسم شاهد جولان ضد انقلاب، منافقین داخلی و خارجی در فضای مجازی و با هدف ترور رسانه‌ای – سایبری هستیم.
با وجود آنکه در توئیتر هشتگ‌های انتقام سخت و قاسم سلیمانی توسط مردم و جبهه مقاومت ترند شده بود، اما ناگهان هشتگ موردنظر عربستان با کمک منافقین در توئیتر و اینستاگرام با رشد یکباره روبرو شد و آمریکایی‌ها هم خودشان به این هشتگ ضریب دادند البته موضوع به اینجا ختم نشد و آمریکایی ها، اکانت‌ها و هشتگ‌های جبهه مقاومت را حذف و یا اسپم می‌کردند.
دشمن در فضای مجازی اجازه دفاع از ارزش‌ها و باورهایمان را به ما نمی‌دهد
به همین دلیل است که تأکید می‌کنم باید ما طبق بیانیه گام دوم انقلاب محاصره تبلیغاتی دشمن را بشکنیم، چرا که طی دو هفته گذشته همه مردم دیدند که دشمن چگونه ما را در فضای رسانه ای- مجازی محاصره کرده است و حتی اجازه نمی‌دهد در این فضا از اعتقادات، ارزش‌ها و باورهایمان دفاع کنیم.
آمریکایی‌ها با استفاده از فضای مجازی و با هدف سرقت اطلاعات مانند تشخیص موقعیت جغرافیایی، شنود اطلاعات و استفاده از آن به عنوان بستر جنگ شناختی، ادراکی ترکیبی آن را در اختیار گرفته اند و انواع ضربه‌ها را به کشور‌های مورد هدف‌شان وارد می‌کنند که ایران هم از این قضیه مستثنا نیست.