«آمار واقعی مرگ و میر بر اثر کرونا را نمی‌گویید؟»/ ماجرای بازنمایی غیرواقعی «انتخاب» برای بیشتر دیده شدن

گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو_سیده زهرا حسینی؛ "برخی رسانه‌ها با انتشار اخبار دروغ به دنبال بیشتر دیده شدن و بالابردن مخاطب خود هستند." این را یکی از کارشناسان ارشد مدیریت رسانه می‌گوید.

او معتقد است که هدف برخی رسانه‌ها در انتشار اخبار دروغ و سپس تکذیب آن، زیاد دیده شدن و داشتن بیشترین بازدید است و می‌گوید: برخی رسانه‌ها مطالبی دروغ یا مبهم را منتشر می‌کنند تا بیشتر دیده شوند و بعد از آنکه که بقدر کافی این خبر خوانده شد و تاثیر خود را گذاشت آن را تکذیب می‌کنند تا بخاطر این تکذیب به منبعی صادق و شجاع تبدیل شوند و با این شیوه "Guaranteed Audience" یا مخاطب تضمین شده خود را بالا ببرند.

این کارشناس ارشد مدیریت رسانه می‌گوید: این کار باعث می‌شود ذهن مخاطب به دنبال آخرین اخبار این رسانه باشد و با خود بگوید: امروز چه چیزی منتشر کرده است؟ و همچنین تکذیب کردن برخی اخبار، قوت صادق بودن اخبار آن رسانه را نیز برای مخاطب چند برابر میکند؛ چون مخاطب به این نتیجه میرسد که همه اخبار این رسانه صحت دارد وگرنه خود  آن را تکذیب میکردند.

این روش، دقیقا قصه‌ی این روز‌های برخی از رسانه‌ها است، قصه‌ی جنگ برای بیشتر دیده شدن و جنگ برای زودتر منتشر کردن خبری؛ مثلا تا قبل از این ماجرای کرونا، برخی رسانه‌ها می‌جنگیدند تا خبر فوت اسطوره‌ی موسیقی ایران را زودتر از دیگر خبرگزاری‌ها و رسانه‌ها منتشر کنند تا بیشتر دیده شوند. البته این اتفاق هم افتاد؛ سایتی خبری با اشتباهی، ساعات پایانی شب، خبر درگذشت محمدرضا شجریان را اعلام می‌کند و تقریبا افراد زیادی درگیر خبر می‌شوند و حتی صفحه رسمی برخی هنرمندان نیز نسبت به این خبر واکنش نشان می‌دهند تا اینکه همایون شجریان پس از چند دقیقه، این خبر را تکذیب می‌کند و سایت خبری مذکور نیز متن خبر خود را از کانال‌ها و سایت خود پاک می‌کند.

شاید سیر این قصه به همین راحتی به نظر برسد اما در همین چند دقیقه، از انتشار خبری اشتباه تا تکذیب آن، جامعه درگیر می‌شود و ذهن مخاطبان را بهم می‌ریزد آن‌هم فقط بخاطر اینکه رسانه‌ای، بجای تلاش برای انتشار خبری درست و دقیق و کسب صحت خبر، به فکر نفر اول بودن و زودتر منتشر کردن خبر است.

 

اما این روز‌های کرونایی؛ در این روز‌های کرونایی هم هنوز برخی رسانه‌ها و افراد به دنبال جذب مخاطب و بیشتر دیده شدن هستند و البته به دنبال اینکه رسانه‌ی خود را، رسانه‌ای قوی، سریع و دقیق نشان دهند، حتی اگر شده با خبری دروغ.

مرحوم دکتر افشین یداللهی روانپزشک می‌گفت: برخی انسان‌ها هستند که در دنیای حقیقی، همیشه شکست خورده‌اند و هیچ وقت مورد توجه نیستند و برای جبران شکست در دنیای حقیقی، تلاش می‌کنند تا حداقل در دنیای مجازی بیشتر دیده شوند و یا قهرمان باشند.

به اعتقاد دکتر یداللهی آن‌ها که در فضای مجازی ناسزا می‌گویند، شایعه پخش می‌کنند و مطالبی غلط را در خصوص موضوعی منتشر می‌کنند همه تقریبا از جمله کسانی هستند که در دنیای حقیقی نتوانسته‌اند موفق باشند.

قصه‌ی این روز‌های کرونا نیز همین است؛ افراد و رسانه‌هایی که در دنیای حقیقی و حرفه‌ای جایگاهی ندارند با سواستفاده از شرایط، تلاش می‌کنند تا حداقل در دنیای مجازی دیده شوند و چندی مورد توجه مخاطب و از نگاه خودشان قهرمان باشند، درست مثل این‌ روز‌های مصطفی فقیهی صاحب امتیاز پایگاه خبری "انتخاب".

به این توییت دقت کنید:

این توییت را صاحب امتیاز پایگاه خبری «انتخاب» خطاب به وزیر بهداشت نوشته است و در آن مدعی شده که دکتر نمکی و گروه وزارت بهداشت آمار واقعی مرگ و میر ناشی از کرونا را اعلام نکرده‌اند و آمار واقعی ده برابر آمار رسمی است.

وقتی بیشتر توجه کنید، متوجه می‌شوید که او در ابتدای توییت خود نوشته است "آمار واقعی مرگ و میر #کرونا"، بگذریم که کلمه "آمار واقعی" پس از خطاب قرار دادن مقام دولتی و مسئول، به مخاطب اینطور می‌فهماند که آمار رسمی ارائه شده واقعی نیست و ذهن مخاطب را به سمت حمله و هجمه به مقام مسئول می‌برد و این حرکنی کاملا آگاهانه و در اینجا مشخصا کاملا مغرضانه است.

اما فقیهی بلافاصله پس از اولین توییت خود در خصوص آمار واقعی بر اثر کرونا، در توییتی دیگر می‌نویسد تعداد "فوتی‌های مشکوک به کرونا"! دقت کنید؛ "آمار واقعی مرگ و میر کرونا" تبدیل می شود به فوتی‌های "مشکوک به کرونا".

به اعتقاد تمام کارشناسان رسانه و همچنین روان‌شناسان، ذهن مخاطب در چنین شرایطی ناخودآگاه به اولین "داده" استناد کرده و در اطلاعات بعدی چندان به تغییرات توجه نمی‌کند با این حساب،  مخاطب در این دو توییت، آمار ارائه شده را بعنوان امار واقعی مرگ و میر بر اثر کرونا می‌خواند و نه فوتی‌های مشکوک به این ویروس.

 اما قصه این توییت‌های مغرضانه به همین جا ختم نمی‌شود و صاحب امتیاز و مدیر مسئول پایگاه انتخاب پس از گذشت ۶ساعت از انتشار این مطلب، توییت‌های خود را پاک کرد و در توییتی دیگر نوشت:

و این عجیب است؛ فردی که مدیریت محتوای رسانه‌ای را برعهده دارد، توقع داشته باشد مخاطب از جمله" امار واقعی مرگ و میر بر اثر کرونا"، امار فوتی‌های مشکوک به کرونا برداشت کند!

بار‌ها توسط متخصصین اعلام شده که علائم ویروس کرونا بشدت شبیه به ویروس آنفلوآنزا بوده و ابتلا به کرونا فقط با انجام تست و معاینه توسط متخصص قابل تشخیص است و بار‌ها نیز اعلام کرده‌اند که به علت تشابه علائم این دو بیماری، فوت برخی از بیماران ممکن است بر اثر ابتلا به آنفلوآنزا بوده باشد و نه کرونا و همین موجب ایجاد شک در تشخیص می‌شود.

نکته مهم اینجاست که منطق حکم می‌کند مقام مسئول، آماری دقیق، مستند ارائه دهد و در آمار خود از ذکر تعداد و ارقام مشکوک استفاده نکند؛ وزارت بهداشت به عنوان مسئول موظف است تا آماری با این مشخصات یعنی دقیق و مستند را به مردم ارائه دهد و استناد وزارت بهداشت برای ارائه آمار نیز گزارشات واصله از طریق روسای دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور است و قطعا تعداد مرگ و میر مشکوک به کرونا تا زمانی که شک در تشخیص برطرف نشود در انار رسمی محاسبه نمی‌شود و طبیعتا ممکن است به همراه آمار رسمی، عدد قابل توجهی باشد، اما آن چیزی که مهم است انار دقیقی است که در تعداد آن شکی نباشد.

همانطور که گفته شد وزارت بهداشت برای ارائه آمار از مستندات و گزارشات دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور استفاده می‌کند سوال اینجاست که منابع و مستندات مصطفی فقیهی برای ارائه چنین اعداد و ارقامی چیست؟ فقیهی با کدام مدرک ضمن حمله به وزیر بهداشت، چنین آماری را اعلام می‌کند؟

سوال بعدی اینجاست که قصد فقیهی از ارائه چنین آماری و مورد حمله قرار دادن وزیر بهداشت به عنوان فرمانده ستاد مبارزه با کرونا، در این شرایط بحرانی چیست؟ بهتر نبود ضمن توییت و مطلب منتشره خود، منبع کسب این آمار و ارقام را نیز اطلاع میداد و با سند سخن می‌گفت؟

به هر حال کشور در شرایطی بحرانی است و نه تنها تمام رسانه‌های جهان بر موضوع کرونا و رسانه‌های معاند بر موضوع شیوع ویروس کرونا در ایران بشدت متمرکز هستند که شرایط روانی مردم نیز بشدت تحت تاثیر این ویروس و اخبار مربوط به آن بوده و کوچکترین اشتباهی شرایط روانی جامعه را بحرانی‌تر میکند و خبرنگار و رسانه‌های داخلی موظف هستند که در نوشتن دقت کنند و همچنین برای اظهارات خود مخصوصا خطاب به مسئولین درگیر این بحران دقیق‌تر حرف بزنند! آن‌هم درخصوص تعداد و ارقام مبتلایان که بشدت ذهن مخاطب و مردم را تحت تاثیر قرار می‌دهد؟

نکته‌ی جالب توجه اینجاست باوجود اینکه او توییت خود در خصوص امار را پس از واکنش‌های منفی کاربران پاک کرد، اما توییت را در صفحه اینستاگرام خود استوری کرد و برخلاف توییت‌ها، استوری‌ها اما پاک نشدند.

در نهایت اما، پاک کردن توییت‌ها پس از ۶ساعت انتشار و حتی تکذیب آن چندان موثر نبود و وضعیت دروغینی که فقیهی با آمار بدون سند خود مطرح کرده بود باعث شد تا ایران گلوبال و العربیه فارسی با استناد به توییت او، گزارشی تلخ، عجیب و بشدت غیرواقعی از وضعیت شیوع کرونا در ایران بنویسند که قطعا اگر ساکن ایران باشید فرقی نمی‌کند کدام شهر، از خواندن این گزارش تعجب خواهید کرد!

العربیه در این گزارش خود نوشت:

 

 

البته این اولین بار نیست که سایت انتخاب و شخص مصطفی فقیهی با اخبار و توییت‌های مغرضانه خود باعث بهم ریختن ذهن مردم می‌شوند و همچنین کشور را بازیچه‌ی دست رسانه‌های معاندی، چون العربیه.

پایگاه انتخاب در ایام دولت روحانی سه‌بار و در تاریخ‌های ۱۴ بهمن ۱۳۹۲ برای انتشار نامه صادق زیبا کلام و ۱۰ مهر ۱۳۹٣ به دلیل شکایت چند تن از مدیران بانکی فیلتر شد که پس از سه‌ماه فیلترینگ به دستور قاضی محمدی کشکولی رفع فیلتر شد.


در تاریخ ٢٣دی‌ماه ٩٨ نیز پس از حادثه هواپیمای اوکراینی، به شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی پیشنهاد استعفا داده بود که پس از پیگیری شورای عالی امنیت ملی، توقیف شد. البته باید گفت که این سایت در ایام دولت محمود احمدی‌نژاد نیز ۱۳ بار فیلتر شد.

پس از انتخابات ریاست جمهوری ۸۸، سایت انتخاب که تحت مدیریت مصطفی فقیهی بود با اعلام جرم دادستان تهران علیه او و شکایت شورای عالی امنیت ملی، وزارت ارشاد، بانک مرکزی، نائب رئیس شورای شهر و یکی از وزاری دولت هاشمی رفسنجانی، به ۱۱ ماه حبس محکوم شد البته حکم حبس او در مرحله تجدید نظر، ۱۱ ماه حبس را به پرداخت جزای نقدی تبدیل کند و از سال ۹۰ مجدداً فعالیت خود را آغاز کرد.

البته مصطفی فقیهی در ۱۵ مهر ۹۲ نیز به دلیل نشر اکاذیب راهی زندان اوین شد و پس از ٢۴ساعت با وثیقه ۱۰۰ میلیونی آزاد شد.

 

 

پیشتر حسن نوروزی سخنگوی کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس در مورد جرم و نحوه مجازات افرادی که اقدام به انتشار اخبار کذب پیرامون شیوع بیماری کرونا در سطح جامعه می‌کنند، گفته بود: این اقدام بر اساس قانون مجازات اسلامی نشر اکاذیب محسوب شده و برای افرادی که مرتکب این جرم شوند بین یک تا سه سال مجازات حبس و تعیین شلاق در نظر گرفته شده است.

 

وی با اشاره به مشکلاتی که به دنبال انتشار این گونه اخبار در جامعه ایجاد می‌شود، گفت: انتشار اخبار کذب در مورد بیماری کرونا باعث بروز نگرانی و رعب و وحشت برای مردم شده است. 

 

در این ایام بارها رییس دستگاه قضا اظهار داشته‌اند که با محتکران اقلام بهداشتی بی رحمانه برخورد خواهند کرد و مجازات این جرم را نیز در حد افساد فی الارض خواندند، سوال اینجاست که قوه قضاییه در برخورد با سایت‌ها، رسانه‌ها و افرادی که اذهان عمومی را در این شرایط بحرانی مشوش میکنند، چگونه خواهد بود؟  این حق مردم است که بدانند چه کسانی بخش روانی جامعه را با این روش برای بیشتر دیده شدن و منافع خود، مورد هدف قرار داده‌اند.