از قبیله عـالمان دین تا یتیمی در کودکی
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری دانشجو، اول اردیبهشت ماه در تقویم همزمان با سالروز بزرگداشت شیخ اجل سعدی كه فرهنگوران او را به‌عنوان استاد سخن می‌شناسند، نامیده شده است که به همین بهانه یادداشت پروفسور سید حسن امین با عنوان «سعدی، استاد سخن» به مناسبت روز بزرگداشت سعدی از نظرتان میگذرد:
شیخ مصلح الدین سعدی شیرازی (وفات 691 ق-1291میلادی) یکی از بزرگترین شاعران و نویسندگان ایران است. معروف است که زندگی سعدی سه بخش داشته است:
یک سـوم اول عـمر او به آموزش دانش‌های زمان گذشته است.
یک سوم میانی عمرش به گردش و سیاحت در کشورهای‌مختلف از بغداد و شام تا حجاز، کیش و کاشغر گذشته است.
سعدی ثلث آخر عمر خود را در موطن اصلی‌اش در شـیراز گذرانده و در آن جـا به خلق آثار ارزشمندش به نظم و نثر مشغول شده است.
آن‌چه از زندگی سعدی معلوم است، این است که:
1-وی به خاندانی روحانی تعلق داشته است، چنان‌که خودگفته است:
همه قـبیله مـن عـالمان دین بودند
مرا معلّم عـشق تـو شـاعری آموخت
2-سعدی در کودکی یتیم شده است:
مرا باشد از درد طفلان خبر
که در خردی از سر برفتم پدر
3-سعدی پس از اتمام تحصیلات ابتدایی در شیراز برای ادامه تـحصیل بـه بـغداد رفته و در مدرسه نظامیه آن شهر که یادگار نظام الملک طـوسی بـوده است، به تحصیل علوم شرعی پرداخته است، چنان‌که خود گرفته است:
مرا در نظامیه ادرار بود
شب و روز تلقین و تکرار بود
4- سعدی بـه روزگـار خـویش، شهره آفاق بوده است، چنان‌که گفته است:
هفت کشور نـمی‌کنند امروز
بی‌مقالات سعدی انجمنی
بعضی از گفته‌های سعدی، امثال سائره است.
مهم‌ترین اثر سعدی در نثر، کتاب«گلستان»است کـه درهـشت بـاب، بخش‌بندی شده است:
1-در سیرت پادشاهان، 2-در اخلاق درویشان، 3-درفضیلت قناعت، 4-در فوائد خـاموشی، 5-در عـشق و جوانی 6-در ضعف و پیری،7-در تأثیر تربیت، 8-در آداب صحبت.
تاریخ نگارش و سرایش این کتاب همان گونه که خودسعدی در خـاتمه دیـباچه گـلستان گفته است 656 هجری قمری بوده است:
در این مدت که ما را وقت خوش بـود
ز هـجرت شـشصد و پنجاه و شش بود
مشهورترین اثر شعری سعدی، گذشته از غزلیات وقصائدش، کتاب«بوستان»است کـه در ده بـخش، تـدوین شده است:
1-عدل 2-احسان 3-عشق 4-تواضع 5-رضا 6-ذکر 7-تربیت 8-شکر 9-توبه 10-مناجات و ختم کتاب.
آثـار سـعدی از همان زمان زندگی خود او در سرتاسر مناطق پارسی‌زبان شهرت یافته بود، اما معلوم است کـه شـهرت او پس از مرگش به مراتب بیش‌تر شد، چنان‌که سیّاح معروف به‌نام ابن بطوطه(وفات 2377 میلادی)گـزارش کـرده است که چون به چین رسید و همراه پسر امیر بزرگ چین به ساحل دریـا رفت، خـنیاگران بـه دستور او به آوازخوانی پرداختند و ترانه‌یایشان این غزل سعدی بود:
تا دل به مهرت داده‌ام
در بحر فـکر افـتاده‌ام
چوم در نماز استاده‌ام
گویی به محراب اندری
که مطلع آن این است:
آخـر نـگاهی بـاز کن
وقتی که برما بگذری
یا کبر منعت می‌کند
کز دوستان یادآوری؟