برکاتی در کنفرانس مجازی اعلام کرد
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، حامد برکاتی در ارتباط ویدئوکنفرانسی با خبرنگاران با اشاره به نامگذاری سی‌ام اردیبهشت ماه به عنوان روز ملی جمعیت، گفت: اتفاقی که در سال‌های اخیر و سال‌های پس از انقلاب در حوزه جمعیت اتفاق افتاده آن است که ما با افزایش جمعیت در ابتدای انقلاب مواجه شدیم و بعد از آن به یک ثبات نسبی رسیدیم و در سال‌های اخیر نیز با کاهش جمعیت مواجه هستیم.
وی ادامه داد: رشد جمعیت کشور در سال‌های اول انقلاب حدود ۲.۴۵ درصد بود؛ به این معنا که جمعیت کشور سالانه حدود ۲.۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش می‌یافت. با وقوع کاهش جمعیت به خصوص در دهه ۱۳۷۰ به ناگهان یک شاخص از این رقم کم شد و در ابتدای ورودی به دهه ۸۰ به شاخص حدود ۱.۵ رسیدیم و طبق آخرین آمار‌ها نیز در سال ۱۳۹۸ رشد جمعیت کشور متاسفانه برای اولین بار در تاریخ ایران به کمتر از یک درصد رسیده است.
برکاتی گفت: این موضوع به معنای آن است که جمعیت جوان و مولد که زیربنا‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی را برای کشور پاس خواهد داشت و علم و تولید کشور را خواهد داشت، حتما از حدود ۲۰ سال آینده به چالش کشیده خواهد شد و نسبت جمعیتی‌مان دارد به هم می‌خورد.
وی گفت: سال ۱۳۵۵ سن ایران ۲۲ سال بوده و در سال ۱۳۹۹ حدود ۳۲ سال است؛ یعنی اگر ما بر اساس شاخص‌های جهانی که سن جوان را تا ۳۰ سالگی می‌دانند (البته برخی کشور‌ها هم بیشتر از این سن را معرفی کرده‌اند)، ایران از سال ۱۳۹۵ پای در سنین میانسالی گذاشته است و برآورد می‌شود که تا سال ۱۴۳۰ کشورمان میانسال و پیر شود.
برکاتی افزود: بنابراین جمعیت مولد کشور که کمتر از حدود یک دهه قبل بیش از ۷۰ درصد بود، کم شده است. سوال آن است که چه باید کرد. سیاست‌هایی که توسط مقام معظم رهبری در اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ ابلاغ شد کاملا جامع است و کاملا مسیر آینده کشور را برای مقابله با این معضل روشن کرده است، اما اتفاقاتی که باید ضمن آن انجام می‌شد، نیفتاده است. این سیاست‌ها ۱۴ بند دارد که یک بند کاملا اشاره می‌کند به "جایگزینی" و اصل است و بند آخر هم بند رصد است که باید هر ساله اتفاق افتد تا به عنوان مثال در سال ۹۹ با این موضوع مواجه نشویم که رشد جمعیت کشور به زیر یک درصد افتاده است.
وی ادامه داد: در سیاست‌های ۱۲ گانه دیگر نیز رشد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و حمایت از جوانان به خصوص برای ازدواج و فرزندآوری دیده شده است. در این زمینه وزارت بهداشت اقدامات خوبی انجام داده است؛ به طوری که شاخص مرگ و میر کودکان و مادران و مراقبت‌ها ارتقا یافته است و این شاخص‌ها از شاخص‌هایی است که با توجه به گسترش شبکه بهداشتی و درمانی کشور، زبانزد دنیا است. امیدوارم با اقداماتی که در این زمینه در حوزه تمام قوا و نه فقط قوه مجریه و وزارت بهداشت، انجام می‌شود، بتوانیم این معضل را تا حد امکان و با بهترین شکل مدیریت کنیم.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره چگونگی ارایه خدمات پیشگیری از بارداری در مراکز بهداشتی درمانی با توجه به سیاست‌های جدید جمعیتی، گفت: در این زمینه دو بحث مطرح است؛ یکی بحث "سلامت" و دیگری بحث "تحدید موالید". به هیچ عنوان برای تحدید موالید، اقلام جراحی در زمینه پیشگیری از بارداری نداریم. در این حوزه در آبان ماه سال گذشته و به صورت مشترک از سوی معاونت‌های بهداشت و درمان وزارت بهداشت، دستورالعملی با رویکرد جدید برای استان‌ها و دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی نوشته و موارد کاملا مشخص شده است.
وی در این باره افزود: به عنوان مثال خانمی که به سرطان مبتلاست و سرطان قابل درمان است، در ابتدای کار که باید دارو‌های شیمی درمانی مصرف کند و بارداری برای خود مادر و بیشتر از آن هم برای جنین (به دلیل جهش‌های ژنتیک ناشی از مصرف دارو‌های سرطان) منع دارد، برای وی روش‌های موقت پیشگیری از بارداری داده می‌شود.
برکاتی ادامه داد: همچنین برای خانم‌هایی که ممکن است مشکل طولانی مدت داشته باشند، به عنوان مثال خانمی حدودا ۳۵ ساله که بیماری مادرزادی قلبی داشته و در طول زمان به گِرید چهار بیماری قلبی رسیده و به این ترتیب توانایی حرکات و فعالیت‌های روزمره را به خوبی ندارد و بارداری با حیات وی منافات خواهد داشت، دارو‌های پیشگیری از بارداری در وضعیت‌های پرخطر تجویز می‌شود.
وی همچنین درباره آمار سقط جنین در کشور گفت: طبق بررسی انجام شده در سال ۱۳۹۲ که پیش از این هم اعلام شده، آمار سقط جنین حدود ۲۲۰هزار سقط برآورد شده بود. در این زمینه یک بررسی ملی انجام دادیم و نتایج تقریبا آماده است و طی یکی و دو ماه آینده اطلاع رسانی رسمی خواهد شد.
کاهش ۴۰ درصدی آمار ازدواج طی هشت سال
وی در خصوص آمار ازدواج در میان جوانان گفت: آمار ازدواج در سال ۱۳۸۹ برابر با ۸۹۱هزار مورد بوده است که این رقم در سال ۹۸ به ۵۵۰ هزار مورد رسیده است که نشانگر کاهش ۴۰ درصدی آمار ازدواج در این سال‌ها است. به طور تقریبی هر ساله ۶ درصد آمار ازدواج کاهش یافته است. در سال ۱۳۹۲ حدود ۱۳ میلیون جوان در انتظار ازدواج داشتیم که این رقم اکنون به ۱۰ میلیون رسیده است. این روند کاهشی طبیعتا کاهش تمایل به فرزندآوری را هم به دنبال خواهد داشت.
وی افزود: راه چاره تشویق جوانان برای ازدواج تنها وام ازدواج نیست. این وام حتی شاید بتواند برای برخی جوانان در برخی مناطق باعث بروز مشکلاتی شود که با اجبار خانواده‌هایی که به این ۱۰۰ میلیون وام ازدواج نیاز دارند ممکن است اتفاق افتاده باشد. تمام بحث‌های حمایتی از جوانان برای ازوداج و فرزندآوری در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری موجود است، اما متاسفانه در اجرا آنچه که باید باشد، نبوده است. ایشان فرموده‌اند که توسعه اقتصادی، اجتماعی و ... باید متناسب با سیاست‌های ابلاغی انجام شود. خوشبختانه وزارت بهداشت نسبت به سایر دستگاه‌ها وظایف خود را بهتر انجام داده است.
برکاتی در بخش دیگری از سخنان خود درباره مباحث آموزشی برای بلوغ دانش‌آموزان، افزود: برنامه‌هایی که برای سلامت دانش‌آموزان اجرایی می‌شود، در دفتر ما و همچنین وزارت آموزش و پرورش دنبال می‌شود. به عنوان مثال برنامه‌های مفصلی ترتیب داده‌ایم. در ابتدا برای والدین کلاس‌هایی برگزار می‌شود؛ چرا که شاید دانسته‌های آن‌ها در مورد بلوغ مبنای کاملا علمی نداشته باشد. سپس با اذن والدین اقدام به آموزش این موضوع برای نوجوانان می‌کنیم. موارد آموزشی تنها در حد اطلاع رسانی است و تنها در صورتی که دانش‌آموز نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشد به پزشک متخصص یا عمومی ارجاع داده می‌شود. تغذیه در بلوغ، بهداشت بلوغ، راه‌های کنار آمدن با بلوغ و... همگی به دانش‌آموز گفته می‌شود. با تمام محدودیت‌های موجود باید بیش از این بر این مقوله کار کنیم تا نوجوان یک بلوغ خوب را تجربه کند.
خلاء مجوز استخدامی برای حضور مراقب سلامت در مدارس
وی افزود: برای رسیدگی به فضای محیطی مدارس نیز همکاران بهداشت محیط بازرسی‌هایی دارند. بهورزان نیز موضوعات آموزشی به دانش‌آموزان را دنبال می‌کنند. چیزی که حتما لازم است و ضعف در این زمینه وجود دارد، این است که مدارس پر جمعیت باید حتما یک مراقب سلامت داشته باشند و متاسفانه مجوز‌های استخدام برای این مراقبین سلامت نداریم. تعداد مراقبین سلامت در کشور شاید بیشتر از نصف مدارس را نتوانند پوشش دهند. باید درخود مدرسه شخصی به عنوان مراقب سلامت مدرسه وجود داشته باشد. وزارت آموزش پرورش نیز برنامه‌هایی دارند که این امر تحقق پیدا کند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: ما در بحث کرونا و اوقات اخیر دستورالعمل‌های مفصل و سختگیرانه‌ای نوشتیم که در مدارس ساری و جاری شده است و روز شنبه ویدیوکنفرانسی با مدارس و دانشگاه‌های علوم‌پزشکی استان‌ها داشتیم و سوالات آن‌ها پاسخ داده شد و بودجه خوبی هم ستاد ملی مقابله با کرونا و سازمان برنامه بودجه در اختیار ما قرار دادند. این بودجه حدود ۱۰۰میلیارد تومان است که نزدیک به ۷ برابر بودجه سنواتی این حوزه است و طبیعتا انتظار نمی‌رود تا انتهای سال تحصیلی و برگزاری امتحانات با مدارسی مواجه شویم که کمبود مواد شوینده و ... داشته باشند. البته مدارس غیر انتفاعی، نمونه مردمی و تیزهوشان که شهریه می‌گیرند خودشان باید اقلام را تامین کنند.
وی ادامه داد: رشد جمعیت کشور در سال‌های اول انقلاب حدود ۲.۴۵ درصد بود؛ به این معنا که جمعیت کشور سالانه حدود ۲.۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش می‌یافت. با وقوع کاهش جمعیت به خصوص در دهه ۱۳۷۰ به ناگهان یک شاخص از این رقم کم شد و در ابتدای ورودی به دهه ۸۰ به شاخص حدود ۱.۵ رسیدیم و طبق آخرین آمار‌ها نیز در سال ۱۳۹۸ رشد جمعیت کشور متاسفانه برای اولین بار در تاریخ ایران به کمتر از یک درصد رسیده است.
برکاتی گفت: این موضوع به معنای آن است که جمعیت جوان و مولد که زیربنا‌های اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی را برای کشور پاس خواهد داشت و علم و تولید کشور را خواهد داشت، حتما از حدود ۲۰ سال آینده به چالش کشیده خواهد شد و نسبت جمعیتی‌مان دارد به هم می‌خورد.
وی گفت: سال ۱۳۵۵ سن ایران ۲۲ سال بوده و در سال ۱۳۹۹ حدود ۳۲ سال است؛ یعنی اگر ما بر اساس شاخص‌های جهانی که سن جوان را تا ۳۰ سالگی می‌دانند (البته برخی کشور‌ها هم بیشتر از این سن را معرفی کرده‌اند)، ایران از سال ۱۳۹۵ پای در سنین میانسالی گذاشته است و برآورد می‌شود که تا سال ۱۴۳۰ کشورمان میانسال و پیر شود.
برکاتی افزود: بنابراین جمعیت مولد کشور که کمتر از حدود یک دهه قبل بیش از ۷۰ درصد بود، کم شده است. سوال آن است که چه باید کرد. سیاست‌هایی که توسط مقام معظم رهبری در اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ ابلاغ شد کاملا جامع است و کاملا مسیر آینده کشور را برای مقابله با این معضل روشن کرده است، اما اتفاقاتی که باید ضمن آن انجام می‌شد، نیفتاده است. این سیاست‌ها ۱۴ بند دارد که یک بند کاملا اشاره می‌کند به "جایگزینی" و اصل است و بند آخر هم بند رصد است که باید هر ساله اتفاق افتد تا به عنوان مثال در سال ۹۹ با این موضوع مواجه نشویم که رشد جمعیت کشور به زیر یک درصد افتاده است.
وی ادامه داد: در سیاست‌های ۱۲ گانه دیگر نیز رشد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و حمایت از جوانان به خصوص برای ازدواج و فرزندآوری دیده شده است. در این زمینه وزارت بهداشت اقدامات خوبی انجام داده است؛ به طوری که شاخص مرگ و میر کودکان و مادران و مراقبت‌ها ارتقا یافته است و این شاخص‌ها از شاخص‌هایی است که با توجه به گسترش شبکه بهداشتی و درمانی کشور، زبانزد دنیا است. امیدوارم با اقداماتی که در این زمینه در حوزه تمام قوا و نه فقط قوه مجریه و وزارت بهداشت، انجام می‌شود، بتوانیم این معضل را تا حد امکان و با بهترین شکل مدیریت کنیم.
مدیرکل دفتر سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت در پاسخ به سوالی درباره چگونگی ارایه خدمات پیشگیری از بارداری در مراکز بهداشتی درمانی با توجه به سیاست‌های جدید جمعیتی، گفت: در این زمینه دو بحث مطرح است؛ یکی بحث "سلامت" و دیگری بحث "تحدید موالید". به هیچ عنوان برای تحدید موالید، اقلام جراحی در زمینه پیشگیری از بارداری نداریم. در این حوزه در آبان ماه سال گذشته و به صورت مشترک از سوی معاونت‌های بهداشت و درمان وزارت بهداشت، دستورالعملی با رویکرد جدید برای استان‌ها و دانشگاه‌ها و دانشکده‌های علوم پزشکی نوشته و موارد کاملا مشخص شده است.
وی در این باره افزود: به عنوان مثال خانمی که به سرطان مبتلاست و سرطان قابل درمان است، در ابتدای کار که باید دارو‌های شیمی درمانی مصرف کند و بارداری برای خود مادر و بیشتر از آن هم برای جنین (به دلیل جهش‌های ژنتیک ناشی از مصرف دارو‌های سرطان) منع دارد، برای وی روش‌های موقت پیشگیری از بارداری داده می‌شود.
برکاتی ادامه داد: همچنین برای خانم‌هایی که ممکن است مشکل طولانی مدت داشته باشند، به عنوان مثال خانمی حدودا ۳۵ ساله که بیماری مادرزادی قلبی داشته و در طول زمان به گِرید چهار بیماری قلبی رسیده و به این ترتیب توانایی حرکات و فعالیت‌های روزمره را به خوبی ندارد و بارداری با حیات وی منافات خواهد داشت، دارو‌های پیشگیری از بارداری در وضعیت‌های پرخطر تجویز می‌شود.
وی همچنین درباره آمار سقط جنین در کشور گفت: طبق بررسی انجام شده در سال ۱۳۹۲ که پیش از این هم اعلام شده، آمار سقط جنین حدود ۲۲۰هزار سقط برآورد شده بود. در این زمینه یک بررسی ملی انجام دادیم و نتایج تقریبا آماده است و طی یکی و دو ماه آینده اطلاع رسانی رسمی خواهد شد.
کاهش ۴۰ درصدی آمار ازدواج طی هشت سال
وی در خصوص آمار ازدواج در میان جوانان گفت: آمار ازدواج در سال ۱۳۸۹ برابر با ۸۹۱هزار مورد بوده است که این رقم در سال ۹۸ به ۵۵۰ هزار مورد رسیده است که نشانگر کاهش ۴۰ درصدی آمار ازدواج در این سال‌ها است. به طور تقریبی هر ساله ۶ درصد آمار ازدواج کاهش یافته است. در سال ۱۳۹۲ حدود ۱۳ میلیون جوان در انتظار ازدواج داشتیم که این رقم اکنون به ۱۰ میلیون رسیده است. این روند کاهشی طبیعتا کاهش تمایل به فرزندآوری را هم به دنبال خواهد داشت.
وی افزود: راه چاره تشویق جوانان برای ازدواج تنها وام ازدواج نیست. این وام حتی شاید بتواند برای برخی جوانان در برخی مناطق باعث بروز مشکلاتی شود که با اجبار خانواده‌هایی که به این ۱۰۰ میلیون وام ازدواج نیاز دارند ممکن است اتفاق افتاده باشد. تمام بحث‌های حمایتی از جوانان برای ازوداج و فرزندآوری در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری موجود است، اما متاسفانه در اجرا آنچه که باید باشد، نبوده است. ایشان فرموده‌اند که توسعه اقتصادی، اجتماعی و ... باید متناسب با سیاست‌های ابلاغی انجام شود. خوشبختانه وزارت بهداشت نسبت به سایر دستگاه‌ها وظایف خود را بهتر انجام داده است.
برکاتی در بخش دیگری از سخنان خود درباره مباحث آموزشی برای بلوغ دانش‌آموزان، افزود: برنامه‌هایی که برای سلامت دانش‌آموزان اجرایی می‌شود، در دفتر ما و همچنین وزارت آموزش و پرورش دنبال می‌شود. به عنوان مثال برنامه‌های مفصلی ترتیب داده‌ایم. در ابتدا برای والدین کلاس‌هایی برگزار می‌شود؛ چرا که شاید دانسته‌های آن‌ها در مورد بلوغ مبنای کاملا علمی نداشته باشد. سپس با اذن والدین اقدام به آموزش این موضوع برای نوجوانان می‌کنیم. موارد آموزشی تنها در حد اطلاع رسانی است و تنها در صورتی که دانش‌آموز نیاز به مراجعه به پزشک داشته باشد به پزشک متخصص یا عمومی ارجاع داده می‌شود. تغذیه در بلوغ، بهداشت بلوغ، راه‌های کنار آمدن با بلوغ و... همگی به دانش‌آموز گفته می‌شود. با تمام محدودیت‌های موجود باید بیش از این بر این مقوله کار کنیم تا نوجوان یک بلوغ خوب را تجربه کند.
خلاء مجوز استخدامی برای حضور مراقب سلامت در مدارس
وی افزود: برای رسیدگی به فضای محیطی مدارس نیز همکاران بهداشت محیط بازرسی‌هایی دارند. بهورزان نیز موضوعات آموزشی به دانش‌آموزان را دنبال می‌کنند. چیزی که حتما لازم است و ضعف در این زمینه وجود دارد، این است که مدارس پر جمعیت باید حتما یک مراقب سلامت داشته باشند و متاسفانه مجوز‌های استخدام برای این مراقبین سلامت نداریم. تعداد مراقبین سلامت در کشور شاید بیشتر از نصف مدارس را نتوانند پوشش دهند. باید درخود مدرسه شخصی به عنوان مراقب سلامت مدرسه وجود داشته باشد. وزارت آموزش پرورش نیز برنامه‌هایی دارند که این امر تحقق پیدا کند.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: ما در بحث کرونا و اوقات اخیر دستورالعمل‌های مفصل و سختگیرانه‌ای نوشتیم که در مدارس ساری و جاری شده است و روز شنبه ویدیوکنفرانسی با مدارس و دانشگاه‌های علوم‌پزشکی استان‌ها داشتیم و سوالات آن‌ها پاسخ داده شد و بودجه خوبی هم ستاد ملی مقابله با کرونا و سازمان برنامه بودجه در اختیار ما قرار دادند. این بودجه حدود ۱۰۰میلیارد تومان است که نزدیک به ۷ برابر بودجه سنواتی این حوزه است و طبیعتا انتظار نمی‌رود تا انتهای سال تحصیلی و برگزاری امتحانات با مدارسی مواجه شویم که کمبود مواد شوینده و ... داشته باشند. البته مدارس غیر انتفاعی، نمونه مردمی و تیزهوشان که شهریه می‌گیرند خودشان باید اقلام را تامین کنند.
ارسال نظرات