آیا قرنطینه خانگی تاثیرات مثبتی بر خانواده‌ها نیز داشته؟ / راهکار حفظ خانواده فقط با یک پیامک وزارت بهداشت!

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، زمانی که جهان در مسائل بهداشتی در دوران کرونا تبحر پیدا کرد و تاثیرات اقتصادی را هم بررسی کرد، پس از مدتی کوتاه به طور ناگهانی با شوک تاثیرات فرهنگی مواجه شد. یکی از اصلی‌ترین مواجه‌های دوران کرونایی، تاثیرات بر خانواده بود.

خبر‌ها پشت هم آمد؛ از افزایش بیش از ۳۰ درصدی خشونت علیه زنان و درنظرگرفتن اتاق هتل برای خشونت‌دیدگان با پرداخت دولتی در فرانسه تا افزایش ۱۰ درصدی خشونت در برلین آلمان، از افزایش صددرصدی تلفن‌ها به مراکز رسیدگی به خشونت و کمپین «تو تنها نیستی» در مکزیک تا هشدار آنتوگوتریوش نسبت به پیش‌بینی افزایش ۲۰درصدی خشونت علیه زنان و کودکان در جهان؛ این اخبار زنگ خطری را به صدا درآورد که همه‌ی کشور‌ها را متوجه تعارضات خانوادگی احتمالی پس از کرونا کرد.

 

 

فارغ از هشدار یکسان سازمان ملل به همه‌ی کشورها، هر منطقه مشکلات بومی خود را دارد که شناخت آن‌ها به آمار و تحلیل‌های علمی نیاز دارد.

در ایران اولین اطلاعات مربوط به سازمان بهزیستی بود؛ مدیر کل مشاوره و امور روانشناسی بهزیستی کشور اعلام کرد که مراجعات تلفنی مرتبط به اختلاف زوجین با صدای مشاور بهزیستی سه برابر شده، اما این گزارش توضیحات بیشتری هم داشت؛ آن‌ها اعلام کردند موضوع بخشی از مراجعات اختلافات بر سر مسائل رعایت اصول بهداشتی و هنگام بیرون رفتن یکی از اعضای خانواده بوده و همچنین بخشی دیگر مرتبط با نحوه تعامل با کودکانی بوده که در اضطراب ناشی از شرایط کرونا رفتار‌های جدیدی را از خود بروز داده‌اند.

در همین حین پیامکی از سوی سامانه‌ی وزارت بهداشت به عموم مردم ارسال شد که اگر کسی در نزدیکی خود همسرآزاری یا کودک‌آزاری را مشاهده کرد می‌تواند با شماره ۱۲۳ (اورژانس اجتماعی) تماس بگیرد.

این پیامک به مردم این نگرانی را منتقل کرد که حتما در این دوران کرونایی خشونت خانگی زیاد شده یا خواهد شد که چنین هشدار عمومی نیاز بوده، اما اظهارنظر‌های بعدی مسئولان در این ذهنیت تردید ایجاد کرد؛ معاون وزیر کشور اعلام کرد که طبق گزارش ایسپا در ۸۵درصد خانواده‌ها تغییری در روابط اعضا اتفاق نیفتاده. تنها ۱۵ درصد از خانواده‌ها در روابط خود احساس تغییر کرده‌اند و در این تعداد نیز سطح تغییرات متفاوت هست. همچنین اختلافات حدود نیمی از این ۱۵ درصد، مرتبط به روابط والدین و کودکان بوده و در باقی موارد تنش‌ها مربوط به زوجین می‌شده.

آیا راهکار در یک پیامک خلاصه می‌شود؟

قطعا بخشی از این خانواده‌ها به رسیدگی‌های اورژانسی و حتی دخالت نیازمند هستند، اما سوال این‌جاست که آیا این بخش آنقدر گسترده بود که از چنین روش عمومی یعنی پیامکی که به تمام اقشار در هر گروه سنی و محلی و فرهنگی و اجتماعی می‌رسد، استفاده شود؟ کارشناسان معتقدند بزرگ‌نمایی در یک آسیب و بیان عمومی آن، اتفاقا گاهی ممکن است به تشدید مسئله در جامعه منجر شود.

 

در موارد حاد و بحرانی بی‌شک شناسایی، جداسازی و حل بحران خانواده‌ها باید با راهکاری جایگزین پیگیری شود.
اما مشکلات عمده خانواده‌ها بسیار راحت‌تر قابل حل است؛ خانم دکتر اردبیلی در مصاحبه نشریه دانشجویی صدااا در این مورد می‌گوید: «به جای این کار می‌شد شماره‌ای معرفی شود تا به افراد مشاوره بدهد یا فایل‌هایی برای سوالات مشترک در یک سایت با آدرس مشخصی بارگزاری شود تا مردم به آن‌ها دسترسی داشته باشند. این‌ها اقدامات مثبت‌نگر است.»
همانطور که بهزیستی دلیل بسیاری از تماس‌ها را نگرانی‌های بهداشتی و همچنین در ارتباط با فرزند اعلام کرد، بنظر می‌رسد این دست مسائل عمومی و با شدت کم، با آموزش‌های عمومی از طریق تلویزیون یا سامانه‌های مجازی قابل حل است. هر عضو از خانواده شرایط خاصی دارد که مهارت‌های ارتباطی مختص خود را می‌طلبد؛ اینکه زن و کودکان بدانند با نگرانی‌های اقتصادی مرد در دوران تعطیلی مشاغل چگونه مواجه شوند، اینکه مرد و کودکان بدانند چگونه همکاری کنند تا نگرانی‌های زنان در مورد بهداشت و سلامتی خانواده زیاد نشود و همچنین اینکه والدین نحوه برخورد با کودکان و نوجوانانِ کلافه از قرنطینه را بدانند، می‌تواند روابط اعضای خانواده را تسهیل کند. معاونت امور زنان و خانواده اعلام کرده که در این راستا برنامه‌هایی را پیش برده است؛ پادکست‌های «خانه‌مان» و صفحه «بهار در خانه» جزو این فعالیت‌هاست، اما متاسفانه این تولیدات گسترده نیستند و تعداد مخاطب بسیار کمی را با خود درگیر کرده‌اند.

آیا قرنطینه خانگی تاثیرات مثبتی بر خانواده‌ها نیز داشته؟

پس از هشدار سازمان ملل نسبت به خشونت خانگی عمده تحلیل‌ها بر آسیب‌های خانواده در دوران کرونا متمرکز شد، اما قطعا در جامعه‌ای که میانگین گفتگوی اعضای خانواده‌ها به کمتر از ۲۰دقیقه رسیده بود، حضور همه‌ی اعضا کنارهم یک توفیق اجباری است و می‌تواند حتی به بهبود روابط خانوادگی منجر شود.

دکتر لاور، کارشناس مسائل خانواده در بهشت شهر می‌گوید: «سنجش‌های ما نشان می‌دهد که کرونا چالش‌های جدیدی را برای خانواده ایجاد نکرده؛ کرونا بستری شده برای ظهور و بروز چالش‌هایی که قبلا بوده. یا سرکوب شده بوده یا خاموش بوده و الان روشن شده». اتفاقا شناخت مسائل خانواده در این شرایط آسان‌تر می‌شود، اما این تاثیرات مثبت به این شرط اتفاق می‌افتند که حمایت‌های مورد نیاز انجام شود. ارائه مهارت‌های ارتباطی، کاهش دغدغه‌های اقتصادی سرپرست خانواده، ارائه به موقع اطلاعات برای کاهش استرس‌ها، افزایش سطح کیفیت آموزش مجازی کودکان و... از راه‌هایی است که می‌تواند شرایط آرام را برای ارتباط گرم اعضای خانواده فراهم کند.