سند همکاری ایران و چین؛ نتیجه تلاش ۴۰ ساله ایران برای مقابله با نظام سلطه / غرب از بی عملی در قبال ایران نگران است

گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، زهرا مهران راد، روز‌های ابتدای تابستان بود که علی ربیعی در جلسات سخنگویی دولت که البته این روز‌ها به بهانه کرونا رونق و جلوه همیشگی را هم ندارد، خبری اعلام کرد مبنی بر اینکه پیش نویس سند راهبردی همکاری ۲۵ ساله ایران و چین در هیئت دولت تصویب شده است؛ البته خبرتا قبل از واکنش رئیس جمهور سابق نه چندان جدید بود و نه آنچنان عجیب؛ آقای احمدی نژاد در فاصله ۲ روز از اعلام این خبر در جمع مردم گلستان گفت: انقلاب کردیم تا هیچ مساله‌ای از چشم ملت دورنماند، همین جمله کافی بود تا این خبر بازار رسانه را داغ و توجه افکار عمومی را به خود جلب کند.

موضوع البته ختم به همین واکنش نشد اظهارات ضد و نقیضی در فضای مجازی دست به دست شد، مبنی براینکه جمهوری اسلامی براساس این سند محرمانه بخش‌هایی از جزایر کیش و قشم را به چین واگذار خواهد کرد، موضوعی که واکنش سخنگوی دولت در نشست خبری ۱۷ تیرماه را به دنبال داشت.

ربیعی اظهارداشت: در زمینه قرارداد ۲۵ ساله با چین هیچ چیز محرمانه و مخفیانه‌ای وجود ندارد، اساساً تقسیم بندی غرب و شرق در سیاست خارجی ما جایگاهی ندارد و جمهوری اسلامی در این زمینه خود را محدود نمی‌کند.

 

سخنگوی دولت گفت: آماده‌ایم با هر کشوری که حاضر به مشارکت بلندمدت و در راستای اعتماد متقابل است این تجربه را تکرار و تاکنون هیچ قراردادی برای واگذاری زمین و بندر و از این جنس شایعات نداشته‌ایم.

 

 

موسوی: نه از واگذاری جزایر ایرانی خبری است و نه سایر موهومات!/ شگرد کهنه دروغ پردازی راه به جایی نخواهد برد
موضوع واگذاری بنادر و جزایر ایران در قالب قرارداد ۲۵ ساله به کیش آنقدر ادعای بزرگی بود که به فاصله چند ساعت از موضع‌گیری سخنگوی دولت، سخنگوی وزارت امور خارجه را نیز مجبوربه واکنش کرد و همچنین وی به تداوم جوسازی‌ها علیه سند جامع همکاری ایران و چین واکنش نشان داد.

 

سخنگوی وزارت امور خارجه در توئیتی نوشت: «برنامه همکاری‌های جامع ایران و چین " یک نقشه راه روشن و ریل گذاری اصولی برای روابط دو کشور مهم در دنیای آینده است؛ جایی که چین به عنوان قدرت اول اقتصادی دنیا در آینده نزدیک و ایران به عنوان قدرت بزرگ منطقه غرب آسیا، می‌توانند با روابطی مکمل و مستقل از قدرت‌های سنتی و سلطه گر غربی، ضمن تامین منافع مشترک، در برابر فشار قلدر‌ها ایستادگی کنند.»

وی افزود: «نه از واگذاری جزایر ایرانی خبری است و نه حضور نیروی نظامی و نه سایر موهومات! شگرد کهنه دروغ پردازی و انتشار اطلاعات غلط برای دریافت جزئیات و اطلاعات صحیح که توسط دشمنان منافع دو ملت به جد پیگیری می‌شود، راه به جایی نخواهد برد.»

 

---

 

 

رئیس دفتر رئیس جمهور هم سومین نفری بود که به خبر چوب حراج زدن به جزایر ایرانی واکنش نشان داد و در حاشیه جلسه هیئت دولت گفت: یک خطی را ابتدا رسانه‌های خارجی به عنوان تخریب روابط ایران و چین شروع کردند، متاسفانه در داخل کشور هم برخی از افراد دنبال فرصت می‌گردند تا نام خود را مطرح کنند.

وی ادامه داد: در فضای مجازی یک شبهه به وجود آوردند برای مردم؛ یک روز می‌گویند دولت می‌خواهد کیش را بدهد و یکبار هم می‌گویند، می‌خواهد قشم را بدهد.

 

 

اساسا درباره این سند مخالفین به سه دسته تقسیم می‌شوند: عده‌ای از آن‌ها اساسا مخالف تعامل با شرق و چین هستند و برای انجام فعالیت‌های اقتصادی رویایی جز همکاری با غرب ندارند، این تعامل را حلال مشکلات می‌دانند و جنس همکاری با شرق را یا نمی‌دانند و یا بلد نیستند.

دسته دوم معاندین نظام هستند که از پایه واساس هر تحرکی که به نفع پیشرفت کشور باشد را تخریب می‌کنند واما دسته سوم اصولا کاری به محتوای طرح ندارند و در نقش یک آگاه دلسوز به مردم خبر از ساخت وپاختی محرمانه وبه دور از چشمشان می‌هند و طرح‌هایی از این دست را عملا محملی برای جولان در عرصه رقابت‌های سیاسی درنظر می‌گیرند.

موضوع سند راهبردی همکاری ۲۵ ساله ایران و چین البته محرمانه نبود سوم بهمن ۹۴ اولین باری بود که این خبر به طوررسمی و در سفر رئیس جمهور چین به ایران و در قالب یک بیانیه مشترک رسما اعلام شد.

مقام معظم رهبری: گسترش روابط استراتژیک ۲۵ ساله ایران و چین کاملاً درست و حکمت‌آمیز است
درست ساعاتی بعد از انتشار خبر بیانیه مشترک بین دوکشور در دیدار رئیس جمهور چین با مقام معظم رهبری، معظم له اصل موضوع روابط استراتژیک ۲۵ ساله ایران و چین را مطرح و اعلام کردند که "دولت و ملت ایران همواره به دنبال گسترش روابط با کشور‌های مستقل و قابل اطمینان همچون چین بوده و هستند و بر همین اساس، توافق رؤسای جمهوری ایران و چین برای یک روابط استراتژیک ۲۵ ساله، کاملاً درست و حکمت‌آمیز است". ناگفته نماند که خبر این دیدار و اظهارات رهبر انقلاب و رئیس‌جمهور چین نیز به طور رسمی منتشر شد.

 

 

خبر سند راهبردی همکاری ۲۵ ساله ایران و چین موضوعی بود که در سفر سال گذشته ظریف به چین نیز محور گفتگوی طرفین بود و ظریف پس از دیدار با مقامات پکن در توئیتی رسما به آن اشاره کرد.

 

البته آنچه درخصوص سند همکاری تهران- پکن واضح است موضوع موافقتنامه نبودن این سند است وبا این تعریف نیازی به تصویب در مجلس شورای اسلامی ندارد.

به زبان ساده‌تر این سند یک نقشه راه است که یک طرف آن ابرقدرتی به لحاظ اقتصادی یعنی چین و طرف دیگر آن جمهوری اسلامی یعنی قدرت برتر منطقه‌ای قرار دارد.

شنیده‌های خبرنگار سیاسی خبرگزاری دانشجو، از منبع آگاهی که شخصا سند را رویت کرده حکایت ازآن دارد که موضوع اصلی مطرح شده در این سند مسئله «یک کمربند یک راه» است، چون استراتژی رشد اقتصادی چین در تعامل با سایر کشور‌ها برپایه آن بنا شده است و بانک مرکزی این کشور سال گذشته اعلام کرد تا پایان ژوئن بیش از ۱۴۰ میلیارد دلار به طرح «یک کمربند یک راه» اختصاص داده است و بیش از ۶۰۰ پروژه مهم آن را تأمین مالی کرده است. براساس طرح «یک کمربند یک راه» نهاد‌هایی در ۲۴ کشور و منطقه مشارکت‌کننده در این پروژه، تأسیس شده‌اند.

طرح"یک کمربند یک راه " پروژه‌ای بلند مدت است که قطعا به نفع طرفین سند خواهد بود، موضوعی که قبل‌تر نه از طرف ایران و نه از طرف چین چندان جدی گرفته نشده بود، اما در سند ۲۵ ساله بین دو کشور به تفصیل به آن پرداخته شده است.

براساس این طرح کشور چین به دنبال گسترش همکاری‌های اقتصادی خود در جهان است و این شعار در حقیقت به معنا و مفهوم گسترش جاده ابریشم خواهد بود که از آن می‌توان به تعریف جدیدی از کمک رسانی ابرقدرت‌ها به سایر کشور‌ها اشاره کرد در مدل جدید ابرقدرت‌ها به جای استعمار کشور‌ها به دنبال توانمدی آن‌ها هستند، چون اساسا با هم پیمانان قدرتمند تعامل اقتصادی سهل‌تر و روان‌تر خواهد بود.

یه عنوان مثال در بحث "یک کمربند یک راه"مدعی می‌شود که به رشد سایر کشور‌ها کمک می‌کند برای اینکه بتواند از این مسیر تولیدات خود را به اروپا برساند؟

 

 

نگرانی غرب در قبال سند راهبردی ایران و چین/ شایعاتی که تمامی ندارد
نا گفته نمایند که کشور‌های غربی در قبال این سند همکاری راهبردی ۲۵ ساله بین ایران و چین با محوریت "یک کمربند یک راه" هم از بعد سیاسی و هم از بعد اقتصادی نگرانی‌های جدی دارند و برای بی اهمیت جلوه دادن آن معمولا نقد‌های متعددی به آن وارد می‌کنند از جمله اینکه پرداخت وام توسط چینی‌ها کشور‌های دریافت کننده وام را در تله بدهی گرفتار می‌کنند، اما کارشناسان اقتصادی معتقدند اگر بر فرض محال چنین اتفاقی بیفتد مصداق آن کشور‌های خیلی ضعیف خواهند بود.

ذکر این نکته را نیز نباید فراموش کرد که ایجاد این سند بین دو کشور فقط به معنی سرمایه گذاری چین در ایران نیست و جمهوری اسلامی بیشتر از سرمایه گذاری نیازمند تعاملات فناوری و مدیریتی، تکنولوژی و مسائلی از این دست است.

به عنوان مثال اگر جمهوری اسلامی بتواند با چین در بازار جهانی تولیدات مشترک داشته باشد و آن را به دنیا بفروشد اتفاق بزرگی در امر اقتصاد کشور محسوب می‌شود که خبری شدن آن می‌تواند از جمله دلایل مهم و استراتژیک امضای سند ۲۵ ساله تهران – پکن باشد.

البته مسئله مهمی که در پس امضای این سند دو جانبه وجود دارد این است که در قالب یک یادداشت تفاهم است و بر همین اساس بیش از هر چیز به کلیات امر اشاره شده که فقدان بیان جزئیات امضا کننده گان آن را بعضا متهم به پنهان کاری کرده است

 

آنچه در اهداف بلندمدت این سند به چشم می‌خورد مخابره پیام آن به جهان یعنی: همکاری اقتصادی دو کشور ایران و چین در ابعادی وسیع وگسترده و در بازه زمانی ۲۵ ساله؛ ترسیم سندهمکاری ۲۵ ساله افقی آنچنان وسیع و بلندمدت است که نمی‌توان از آن انتظار اشاره به جزئیات را داشت.

در خصوص اهمیت همکاری به ویژه در عرصه اقتصادی با چین مسائل مهمی مطرح است؛ چین کشوری است که حتی اگر خودش هم نخواهد این روز‌ها و به مددحضور ترامپ چاره‌ای جز کنار گذاشتن تردید‌ها برای استقلال اقتصادی و حتی سیاسی خود از آمریکا و پذیرفتن مدیریت جهان را ندارد.

نگرانی‌هایی که در گذشته به دلیل وابستگی اقتصاد خود به آمریکا مانع از تجربه استقلال چین می‌شد این روز‌ها با وجود ترامپ رنگ باخته و پس از یکه تازی‌های ترامپ در عرصه بین الملل اساسا پکن چاره‌ای جز کنار گذاشتن این محافظه کاری ندارد و رفته رفته به دلیل کاهش وابستگی چین به آمریکا، این روز‌ها به نظر می‌رسد چین به نقش واقعی خود در جهان به ویژه در عرصه قدرت اقتصادی پی برده است. تغییری در دکترین جهان که از مدت‌ها قبل مورد نظر و توجه ایران بوده است. از سوی دیگر تبدیل شدن چین به عنوان یک قدرت برتر اقتصادی در جهان باعث می‌شود که سایر کشور‌ها قدرت چشم پوشی از همکاری با این کشوری را نداشته باشند، این در حالی است که چین با چنین مختصات قوی در عرصه اقتصاد جهان به نقش و جایگاه ایران نیز به خوبی واقف است این که جمهوری اسلامی کشوری اثرگذار در منطقه است که توانایی تبلور مفاهیم استقلال گرایانه را به خوبی آموخته است.

 

تحرکات استراتژیک ایران تضعیف کشورهای عربی و اعتماد به ایران را به تصویر کشید
ایران قدرتی است که با تحرکات استراتژیک خود در منطقه باعث تضعیف قدرت کشور‌های عرب شده واین یعنی مقامات پکن قدرت حساب باز کردن روی ایران به عنوان یک بازیگرمستقل را دارند. به عنوان مثال اگر شرایط به نحوی پیش رود که ترامپ یا هر رئیس جمهوری در آمریکا از عربستان بخواهد که تامین نفت چین را با مانع مواجه کند، عربستان کشوری است که بلافاصله تمکین خواهد کرد، اما جمهوری اسلامی از آنجا که بازیگر مستقلی است، در قبال این تهدیدات کمترین اعتنایی نمی‌کند؛ مصداق حی وحاضر آن فروش بنزین در شرایط تحریم بدون در نظر گرفتن تهدیدات آمریکا به ونزوئلا است.

چینی‌ها مطمئن هستند که در قبال ایران روی اسب بازنده شرط بندی نخواهند کرد
با این حساب چینی‌ها مطمئن هستند که در قبال ایران روی اسب بازنده شرط بندی نخواهند کرد. از طرف دیگر مذاکرات هسته‌ای جمهوری اسلامی نشان داد که ایران چنانچه تعهدی را امضا کند به آن پایبند خواهد ماند و پا را فراتر از تعهدات پذیرفته شده نخواهد گذاشت.
ایران ثابت کرده که نه تنهاهزینه اضافی برای دنیا ایجاد نمی‌کند بلکه نقش مهمی در تامین امنیت منطقه‌ای و مهار هزینه‌های سایرین نیزدارد آن هم در منطقه‌ای که به طور بالقوه بحران خیز است.

همه این دلایل به معنای آن است که ابر قدرتی اقتصادی مثل چین می‌تواند برای ایران نقشی مشخص، قطعی و قابل اعتماد در پازل ترسیمی خود درنظر بگیرد.



این‌ها فقط برگ برنده ایران در قبال چین به حساب نمی‌آید، بلکه معیار‌های یک شریک استراتژیک است. براساس این موارد جمهوری اسلامی قسمت مهم با اهمیت و تعیین کننده از تکمیل طرح" یک کمربند یک راه" است.

 

 

 

 

 

از سوی دیگر امتیاز همکاری با ایران فرصتی بود که اروپا با وقت کشی در مقاطع مختلف از جمله برجام، اینستکس و ... آن رااز دست داد وتا زمانی که از یوق سلطه آمریکا خارج نشود، به جایگاه ژئوپلتیک ایران یعنی قابلیت مدیریت امنیت منطقه پی نخواهد برد. موضوعی که چین و روسیه به عنوان دوکشور مستقل خیلی زودتر به آن پی بردند.

البته اروپایی‌ها به خوبی این نکته را می‌دانند که ایران قابلیت متفاوتی نسبت به کشور‌های منطقه در ایجاد امنیت دارد و شاهد این مدعا هزینه‌هایی است که کشورمان نسبت به کنترل مرزها، مبارزه با مواد مخدر و کنترل مهاجرین افغان و جلوگیری ازحرکت آن به سمت مرز‌های اروپایی پرداخته است.

 

ناگفته نماند سند راهبردی ۲۵ ساله بین ایران و چین در حقیقت نتیجه  تقلای ۴۰ ساله جمهوری اسلامی برای مقابله با نظام سلطه است که منجربه ایجاد پویایی در جهان جنوبی شد. به نحوی که کشور‌های قدرتمند در جهان جنوبی از جمله چین و روسیه به این نتیجه رسیدند که از پیوستگی به غرب و آمریکا چیزی عاید آن‌ها نخواهد شد و لاجرم به سمت کشور‌های مستقل روی آوردند.

البته دو کشورایران و چین  قطعا سندی را امضا نکردند که به ضرر یکی از آن‌ها باشد و تهران و پکن هر کدام با سختی، کنکاش و آنالیز رفتار‌های طرف مقابل به این نتیجه رسیدند که طرفین شرکای قابل اعتمادی هستند.

این درحالیست که یعنی تعامل با شرق حلقه گم شده‌ای بود که در وزارت امور خارجه به شدت خودنمایی می‌کرد و بهتر بود خیلی زودتر تخم مرغ‌های چیده شده در سبد اروپا  از این انحصار  خارج شوند.

به هر حال با وجود تمام این انتقادات و حرف و حدیث‌ها پیرامون عملکرد دستگاه دیپلماسی در خصوص سند راهبردی ۲۵ ساله بین تهران- پکن به نظر می‌رسد دورنمای این سند دستاورد بزرگی برای جمهوری اسلامی باشد و عملا در حوزه به سامان رساندن این قبیل طرح‌ها نهاد جایگزینی به جای وزارت خارجه وجود نداشته باشد واز این منظر موضوع تقویت این وزارت خانه و تعامل سایر نهاد‌ها با آن در اجرای ماموریت‌های بین المللی محوله به این نهاد مسئله مهمی است که نباید از دیده دور نگه داشته شود، مصداق اخیراز چنین همکاری‌های موفقیت آمیزی ارسال تاریخی بنزین به ونزوئلا بود که حقیقتا موجب به چالش کشیدن آمریکا شد.

گرچه آسیب شناسی وزارت امور خارجه موضوع مهمی است که نباید به فراموشی سپرده شود اما ذکر این نکته نیز ضروری است که ماهیت وزارت امور خارجه به نحوی است که اگر نظام سیاسی در داخل از آن حمایت نکند قادر نخواهد بود اهداف و منافع کشور را با مواضع قدرتمند در خارج پیگیری نماید و اتفاقی که می‌افتد آن است که عملا به ضد خود تبدیل خواهد شد.