خداوند در قرآن کریم در چند نوبت به بیان راهکاری برای غلبه بر مشکلات و سختیهای زندگی اشاره میکند که در سوره بقره دوبار به آن اشاره مستقیم شده است.
به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، خداوند در سوره مبارکه بقره یکبار در آیه ۴۵ و یکبار هم در آیه ۱۵۳ بندگان را به صبر و نماز برای پیروزی در برابر مشکلات دعوت میکند.
«یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُواْ اسْتَعِینُوا بِالْصَّبْرِ والصَّلَو ةِ إِنَّ اللَّهَ مَعَ الْصَّبِرِینَ اى کسانى که ایمان آوردهاید! (در برابر حوادث سخت زندگى) از صبر و نماز کمک بگیرید، همانا خداوند با صابران است». (۱۵۳ بقره)
«وَاسْتَعِینُواْ بِالصَّبْرِ وَالصَّلَو ةِ وَإِنَّهَا لَکَبِیرَةٌ إِلَّا عَلَى الْخَشِعِینَ و از صبر و نماز یارى جویید و این کار جز براى خاشعان، گران و سنگین است.» (۴۵ بقره)
دعوت به صبر و نماز پس از توصیه به شکرگزاری نعمتها
در این آیهها خداوند صبر و نماز را به عنوان داروی مستقیم دردهای زندگی مطرح میکند و میفرماید که من در کنار صابران هستم. این آیه پس از آیه شکر نعمتها و عدم کفران نعمت بیان شده است؛ یعنی خدا در آیه ۱۵۲ سوره بقره میفرماید: مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم، و براى من شکر کنید و کفران نورزید.
البته خشوع و تواضع در برابر خدا و عظمتش از جمله موضوعات مورد نیاز برای حل مشکلات به وسیله صبر و نماز است؛ زیرا خدا در آیه ۴۵ بقره میفرمایند این کار برای کسانی به جز خاشعان سخت و سنگین است.
نماز نیازمند صبر و پایداری است
حال خداوند پس از فرمان بندگان به یاد و شکر نعمتها به ارائه نسخهای برای مشکلات میپردازد و صبر و نماز را به عنوان راهکار به بندگان معرفی میکند. البته در آیه ۱۵۳ سوره مبارکه بقره پس از دعوت مؤمنان به صبر و نماز بیان شده که خدا با صابران است و نمیگوید خدا با نمازگزاران است، زیرا نماز نیاز به صبر و پایداری دارد.
در اهمیت نماز همین بس که امام علی (ع) هنگام مشکلات دو رکعت نماز میخواند. نماز از جمله عواملی است که انسان را متوجه خدا و عظمت و قدرت او میکند و در این صورت این عالم و انسانهایش در چشم نمازگذار کوچک جلوه میکند و اینگونه است که ترس به دل مؤمن راه پیدا نمیکند و به وسیله نماز و در کنار صبر میتواند بر همه مشکلات غلبه کند.
انواع صبر
در تفسیر اطیبالبیان در اهمیت صبر آمده است که صبر، مادر همه کمالات است. صبر در جنگ مایه شجاعت است. صبر در برابر گناه وسیله تقواست. صبر از دنیا نشانه زهد است. صبر در شهوت سبب عفّت است. صبر در عبادت موجب طاعت و صبر در شبهات مایه ورع است. در روایتى از پیامبر اسلام صلى الله علیه وآله نقل شده، که صبر بر سه نوع است: ۱ـ صبر در برابر مصیبت. ۲ـ صبر در برابر معصیت. ۳ـ صبر در برابر عبادت.
حمایت خداوند با صبر و نماز به دست میآید
با نگاهی به این آیه در مییابیم که برای دریافت حمایتهای خدا باید از صبر و نماز کمک بگیریم و درست است که خدا همواره در کنار ما است، اما یاری و همراهی خدا با صابران بسیار خاص و ویژه است. همچنین صبر و مقاومت کلید همه عبادات است و اگر مقاومت نباشد، نماز، جهاد، حج و زکات وجود نخواهد داشت.
هنگامی که فرشتگان بر صابران درود میفرستند
در اهمیت صبر در آیه ۲۴ سوره مبارکه سجده صبر شرط رسیدن به مقام هدایت و رهبری بیان شده و در آیه ۲۴ سوره مبارکه رعد خطاب به بهشتیان آمده است «سَلَمٌ عَلَیْکُم بِمَا صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ» درود بر شما به خاطر صبری که در دنیا داشتید. همچنین در روایات در تفسیر آیه ۲۴ سوره مبارکه رعد آمده گروهى از مردم قبل از رسیدگى به حساب، به بهشت مىروند، وقتى فرشتگان علت را سؤال مىکنند میگویند: ما در دنیا بر اطاعت خداوند و بر مشکلات صبر مىکردیم و اهل شکیبایى بودیم. فرشتگان با شنیدن جواب، از آنان با «سلام علیکم ...» استقبال مىکنند.
نظر امام صادق (ع) درباره شیعیان صبور
در اهمیت صبر از سوی شیعیان امام صادق علیهالسلام میفرمایند: ما اهل صبر هستیم، امّا شیعیان ما از ما صبورتر هستند؛ زیرا صبر ما بر چیزى است که مىدانیم، ولى آنان بر چیزى صبر مىکنند که نمىدانند.
کلام آخر اینکه صبر کلید بهشت است
نهایتاً اینکه در آیه ۲۱۴ سوره مبارکه بقره صبر به عنوان کلید بهشت معرفی شده است: «أَمْ حَسِبْتُمْ أَنْ تَدْخُلُوا الْجَنَّةَ وَلَمَّا یَأْتِکُمْ مَثَلُ الَّذِینَ خَلَوْا مِنْ قَبْلِکُمْ مَسَّتْهُمُ الْبَأْسَآءُ وَالْضَّرَّآءُ وَزُلْزِلُوا حَتَّى یَقُولَ الْرَّسُولُ وَالَّذِینَ ءَامَنُواْ مَعَهُ مَتَى نَصْرُ اللَّهِ أَلَآ إِنَّ نَصْرَ اللَّهِ قَرِیبٌ» آیا گمان کردید داخل بهشت مىشوید وحال آنکه هنوز مانند آنچه بر پپشینیان شما گذشت به شما نرسیده است؟! آنان گرفتار تنگدستى و ناخوشى شده و چنان زیر و زبر شدند که پیامبر و افرادى که ایمان آورده و همراه او بودند، گفتند: یارى خدا چه وقت خواهد بود؟ آگاه باشید که یارى خداوند نزدیک است.
این آیه به عنوان یادآوری صبر بر مشکلات توسط پیشینیان و عاملی برای تسلای مؤمنان و تشویق آنها به صبر نازل شده است. همچنین در همین راستا خداوند در آیه ۱۷۲ سوره مبارکه صافات میفرماید: تأخیر استجابت دعا، مایه تردید نشود. خداوند بارها وعده داده است که «انّهم لهم المنصورون»