پولی که نیامده برگشت خورد / دفاع مدافعان سلامت با دست‌های خالی / مقابله با کرونا در پاییز سنگین

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری دانشجو، الهام معين قفقازي-«من امروز از سربازانم در جبهه سلامت شرمسارم. مطالباتشان معوق مانده، انبارهایم از سلاح خالی می‌شود. پائیز سنگینی فرا می‌رسد. موج حمله جدیدی شکل گرفته، یک میلیارد دلاری که رهبری از صندوق توسعه موافقت کردند ماههاست به جز سهم کوچکی نگرفته ام. نمی‌دانم برای کدام کار مهمتر گذاشته اند؟ »

فروردین ماه سال جاری بود که رییس جمهور طی نامه‌ای مجوز برداشت مبلغ یک میلیارد یورو از صندوق توسعه ملی را از مقام معظم رهبری، درخواست کرد تا هزینه‌های درمانی بیماری کرونا و همچنین بیمه بیکاری از محل این صندوق تامین شود. در پی موافقت مقام معظم رهبری با این درخواست، طی ابلاغیه رییس جمهور به سازمان برنامه و بودجه کشور مقرر شد "نیاز‌های وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از این منبع تامین و حتی الامکان از تولیدات داخلی و با استفاده از شرکت‌های دانش بنیان اقدام شود". پس از این ابلاغ، نوبخت معاون رییس جمهوری و رییس سازمان برنامه و بودجه کشور در این خصوص گفت: برای اینکه بتوانیم اعتبارات لازم را اختصاص دهیم تا کار‌ها زودتر شروع شود، چهارهزارو ۲۰۰ میلیارد تومان برای ۱۵ برنامه از جمله تامین دارو‌های مورد نیاز، کیت‌های آزمایشگاهی و همچنین تجهیزات بخش درمان و بهداشت و همچنین حفاظت شخصی کادر درمان اختصاص پیدا کرده است. هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از این رقم مشخصا برای بیمارستان‌هایی است که به صورت مستقیم درگیر کرونا هستند و ۳۰۰ میلیارد تومان نیز برای پاداش بخش کوچکی از خدمات بزرگ کادر درمانی اختصاص پیدا کرده است.

 

 

اما حالا علی رغم گذشت ۷ ماه از اختصاص این پول به دولت، همچنان وزارت بهداشت برای دریافت مبلغ اختصاص داده شده به خود، با چالش‌های بسیاری روبرو است. به طوری که به اذعان وزیر بهداشت تاکنون تنها ۲۷ درصد از این مبلغ به وزارت بهداشت پرداخت شده است.

روز‌های آغازین مهرماه بود که وزیر بهداشت با انتشار نامه‌ای در صفحه اینستاگرام خود خطاب به سردار شهید سلیمانی، از تامین نشدن نیاز‌های مالی این وزارت خانه و عدم پرداخت کامل مبلغ اختصاص داده شده از صندوق توسعه ملی، گلایه کرد. نمکی ضمن ستایش تلاش‌های همکارانش، از پرداخت نشدن معوقات کادر درمانی، اظهار شرمساری کرد.

به دنبال انتشار این نامه، همتی رئیس بانک مرکزی در پست اینستاگرامی خود تنها چاره پیش روی بانک مرکزی برای مهارم تورم و کنترل ترازنامه بانک را مقاومت در برابر خواسته‌هایی هر چند ضروری، از جمله خواسته‌های وزارت بهداشت عنوان کرد و کنترل نقدینگی و مهار تورم را مهمترین قدم در بهبود و اصلاح کلان اقتصادی دانست.

 

 

اما این پایان ماجرا نبود و وزارت بهداشت همین پول ازاد شده را نیز دوباره به بانک مرکزی برگرداند. وزیر بهداشت با بیان این مطلب و با اشاره به نگرانی‌ها از تغییر پایه پولی کشور اذعان کرد: "ما گفتیم نکند با این پول، پایه پولی و معادلات اقتصادی دچار مشکل شود. گفتم همین میزان را هم برگردانند. از این به بعد ما لب فرو می‌بندیم. همکاران من اگر حقوق نگیرند هم کار می‌کنند. ما برای فدا کردن جان آمده ایم".

وزارت بهداشت در شرایطی با کرونا و هزینه‌های بالای آن مبارزه می‌کند که بنا به اعلام معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی این وزارت خانه، مطالبات یا کارانه مدافعان سلامت با اقدامات صورت گرفته از میانگین ۲۰ ماه تاخیر به زیر ۱۰ ماه رسیده است و همچنان تلاش‌ها بر ان است تا تاخیر در پرداخت مطالبات مدافعان سلامت به ۵ ماه برسد.

 

وزارت بهداشت در حالی با کمبود بودجه و عدم امکان پرداخت معوقات کارکنان خود دست و پنجه نرم می‌کند که کشورهایی، چون امریکا و انگلیس علاوه بر زیر ساخت‌هایی که در گذشته ایجاد کرده اند، به ترتیب ۱۱۱ میلیارد دلار و ۲۲ میلیارد دلار برای بخش درمانی در مدیریت کرونا در نظر گرفته اند. این مبلغ در کشور ما کمتر از یک میلیارد یورو بوده است که از ان میزان نیز، به اذعان وزیر بهداشت، چیزی کمتر از ۳۰ درصد ان پرداخت شده است.

 

 

اما این‌ها تنها چالش‌های پیش روی وزارت بهداشت به ویژه در شرایط کرونایی حال حاضر کشور نیست. کاهش ارز اختصاص داده شده به دارو و همچنین تحریم دارو توسط امریکا از دیگر مشکلاتی است که وزارت بهداشت با ان‌ها دست به گریبان است. چالش‌هایی که بیماران را با کمبود برخی دارو‌های اساسی و یا افزایش قیمت دارو‌های داخلی مواجه کرده است.

 

 

غلامحسین مهرعلیان، مدیرکل دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو درباره میزان ارز اختصاص‌یافته به دارو و روند دو ساله در این ارتباط گفت: "در سال ۹۷ میزان ارز دولتی اختصاصی به بخش دارو و مکمل‌ها حدود ۳،۵‌میلیارد دلار بود که در سال ۹۸ با توجه به محدودیت‌های اقتصادی و دستورالعمل کاهش واردات، میزان ارز مصرف‌شده به کمتر از سه‌میلیارد دلار کاهش پیدا کرد. در سال ۹۹ نیز حدود ۲،۵‌میلیارد دلار ارز برای بخش دارو و تجهیزات پزشکی در نظر گرفته شد که نسبت به سال گذشته حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰‌میلیون دلار کمتر است. " او همچنین افزود: "بر این اساس تصمیم گرفته شد که یک‌سری از دارو‌ها که حساسیت کمتری دارند از اولویت اختصاص ارز دولتی خارج شود تا بتوانیم این ارز را برای دارو‌های مهم‌تر و ضروری‌تر بیماران تأمین کنیم. " این میزان از ارز اختصاص یافته، اما آن‌طور که ناصر ریاحی، رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو گفته تا به اینجا در پرداخت با تأخیر‌های جدی مواجه شده است. ریاحی می‌گوید که تا پایان خرداد باید ۵۰۰‌میلیون یورو برای مواد اولیه و داروی ساخته‌شده ارز تخصیص می‌یافت، اما آمار‌ها نشان می‌دهد که در این مدت تنها ۹۰‌میلیون یورو ارز تخصیص یافته که از این عدد نیز نیمی از آن به دلیل مشکل در جابه‌جایی عملا به دست واردکنندگان نرسیده است. " علاوه بر این به اذعان مهرعلیان، کاهش این ارز موجب شده است تا شرکت‌های داروساز بالاجبار به افزایش قیمت دارو‌های خود روی اورند زیرا بخش زیادی از مواد اولیه ساخت دارو، از خارج از کشور تامین می‌شود.

 

بنا به اظهارات پیمان حسنی پژوهشگر حوزه بین الملل و دیپلماسی اقتصادی، پس از خروج ایالات متحده از برجام، در ۱۶ اکتبر ۲۰۱۸ اداره کنترل سرمایه‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (اوفک) دسترسی ایران به بازار‌های مالی جهانی را با اضافه کردن حدود ۲۰ نهاد به لیست (ادعایی) تروریسم جهانی بیش از پیش محدود کرد. در ادامه، وزارت خزانه‌داری آمریکا با اعاده مجدد کامل تحریم‌های تعلیق‌شده در چارچوب برجام قریب به ۳۷ بانک دولتی و خصوصی و همچنین شرکت ملی نفت ایران را به لیست تحریم‌های خود اضافه کرد. این اقدام ریسک قابل توجهی برای کسب و کارها، بانک‌ها و نهاد‌های مالی جهانی بود که بخواهند واردات دارو‌های حیاتی و تجهیزات پزشکی را به ایران تسهیل کنند. اعمال چنین تحریم‌هایی، منجر به سقوط ارزش پول ملی شده و کاهش ذخایر ارزی کشور، ایران را با چالش‌های جدی در زمینه تامین ملزومات پزشکی خود مواجه ساخته است.

 

شانه‌ساز رئیس سازمان غذا و دارو نیز از آسیب جدی این تحریم‌ها بر تامین دارو خبر داده و افزود: معمولا در این شرایط همه راه‌های نقل و انتقالات دارو و تجهیزات پزشکی با بستن نقل و انتقالات بانکی در کشور محدود می‌شود. همچنین شرکت‌های خارجی به دفعات محدودی پیش می‌آید که دارو در اختیار ما قرار ندهند و معمولا نگرانی آن‌ها این است که نتوانند وجه خود را از کشور دریافت کنند. علاوه بر آن زمانی که کشوری مثل آمریکا بسیاری از شرکت‌ها و بانک‌ها را تهدید می‌کند که اگر با ایران وارد معامله بشوید، دیگر امکان کار در بازار آن‌ها را ندارند. این امر باعث می‌شود مانع جدی در خرید و فروش دارو در ایران صورت گیرد.

پیش از این دکتر نمکی وزیر بهداشت در ضمن نامه‌ای به دبیر کل سازمان جهانی بهداشت خواستار رفع تحریم‌ها در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی شده بود. وی با اشاره به مسدود شدن دسترسی ایران به کانال‌های بانکی جهانی از نگرانی خود برای سلامت مردم کشورمان به ویژه شرایط شیوع بیماری کووید ۱۹ سخن گفته بود.

 

اما با وجود تمام تلاش‌های ایران و علی رغم مطرح شدن این مشکلات در سازمان ملل، همچنان کشور از تحریم رنج می‌برد البته شانه ساز، رئیس سازمان غذا و دارو معتقد است که: "اگر ارز برای دارو‌های وارداتی دچار وقفه نشود، هیچ مشکل خاصی در زمینه دارو و کمبود آن نخواهیم داشت. در این صورت می‌توانیم بگوییم همه دارو‌ها را به هر زحمتی که باشد با شرایط تحریم ها، مسائل موجود و اقدامات غیر انسانی دشمنان علیه کشور، دارو سازی ما چه در زمینه تولید، واردات و تجارت قادر به وارد کردن اقلام مورد نیاز است. "

 

 

موج سوم کرونا آغاز شده است. تصمیمات دولت جهت اجرایی شدن هر چه بیشتر پروتکل‌های بهداشتی توسط مردم، بسیار سست است. همچنان عده‌ای از مردم پروتکل‌های بهداشتی را رعایت نمی‌کنند و روند ابتلا به کرونا در کشور رو به افزایش است. در چنین شرایطی کادر درمانی در خط مقدم مبارزه با این ویروس کشنده قرار دارد، اما شرایط اقتصادی کشور و بی تدبیری‌های مسئولین شرایط را روز به روز برای این مدافعان سلامت سخت‌تر و سخت‌تر می‌کند. نبود بودجه کافی از یک سو و تحریم دارو و تجهیزات پزشکی از سوی دیگر توان این نیرو‌ها را بیش از پیش تحلیل برده است.۸ ماه از اغاز این مبارزه می‌گذرد و حالاگویی ان‌ها با دست‌هایی خالی، در اوج خستگی و تنها با جانفشانی، مقابل این حریف سرسخت ایستادگی می‌کنند تا جان هموطنانشان را نجات دهند.