مزیت‌های خودکفایی در تولید بنزین

به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، خودکفایی در تولید بنزین یکی از اهداف وزارت نفت طی چند سال اخیر بوده که بر اساس آن میزان تولید بنزین در کشور به‌مرور افزایش یافت تا جایی‌که اکنون این فرآورده نفتی در لیست اقلام صادراتی کشور قرار گرفته است. خودکفایی در تولید این فرآورده استراتژیک دو مزیت عمده به همراه دارد؛ ارزآوری به کشور و صرفه‌جویی ارزی حاصل از جلوگیری واردات.
در اواخر سال ۱۳۹۷ با افتتاح فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس، ایران توانست به یکی از اهداف دیرینه خود که خودکفایی در تولید بنزین بود، دست پیدا کند و در‌های واردات را بر روی آن ببندد و از فهرست کشور‌های واردکننده بنزین خارج شود. راه‌اندازی این پالایشگاه میزان تولید روزانه بنزین را به بالای ۱۰۰ میلیون لیتر رساند که این میزان تولید فراتر از نیاز‌های داخل بود و ایران را تبدیل به یکی از کشور‌های صادرکننده بنزین کرد.
آمریکا تحریم واردات بنزین به کشور را از سال ۸۶ کلید زد تا شرایط برای واردات این موتور محرکه حمل‌ونقل با سختی همراه شود و بتواند به عاملی برای ایجاد نارضایتی عمومی تبدیل گردد. بعدازآن بود که توسعه پالایشگاه‌های کشور به‌صورت جدی موردتوجه قرار گرفت تا ایران به‌تدریج از خام فروشی نفت فاصله بگیرد و به یکی از صادرکنندگان بنزین که مهم‌ترین فرآورده نفتی محسوب می‌شود، تبدیل گردد.
سهمیه‌بندی بنزین از آبان ماه سال ۹۸ و شیوع ویروس کرونا از اسفندماه سال گذشته با کم کردن میزان تردد خودروها، مصرف بنزین را کاهش داد و شرایط را به یک فرصت ویژه صادراتی تبدیل کرد. در حال حاضر ظرفیت تولید بنزین در ایران حدود ۱۱۰ میلیون لیتر در روز و متوسط میزان مصرف حدود ۹۴ میلیون لیتر در روز تخمین زده می‌شود که این مابه‌التفاوت در تولید و مصرف قابلیت صادرات بنزین را فراهم می‌آورد.
در شرایطی که فشار تحریم‌ها، صادرات نفت را به‌شدت کاهش داده و ظرفیت ارزآوری آن با محدودیت زیادی روبه رو شده است، صدور محصول استراتژیکی همچون بنزین و یا گازوئیل می‌تواند جایگزین مناسبی برای طلای سیاه باشد. ایران اکنون به «فرآورده فروش» نفتی تبدیل شده است و این ظرفیت را دارد تا صادرات محصولات نفتی از نفت خام فروشی پیشی بگیرد.
مهم‌ترین بازار‌های بنزین ایران کشور‌های همسایه خصوصا افغانستان، پاکستان، عراق و ارمنستان هستند، اما صادرات بنزین ایران به ونزوئلا در آمریکای جنوبی در ماه‌های گذشته با سروصدای زیادی همراه بود. پنج نفتکش ایرانی حامل ۱/۵ میلیون بشکه بنزین و مشتقات نفتی از ایران به ونزوئلا رفت و بیش از ۲۳۸ میلیون لیتر بنزین را به این کشور صادر کرد.
صادرات بنزین به دیگر کشور‌ها به‌مراتب با سهولت بیشتری نسبت به نفت خام انجام می‌گیرد و آمریکا نمی‌تواند ایران را درزمینهٔ پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی تحریم کند، لذا با در نظر گرفتن موارد فوق ضرورت جلب مشتری و افزایش ارزآوری که از این راه نصیب کشور می‌شود، به توجه و عزم بیشتر دولت برای یافتن مقاصد هدف صادراتی نیازمند است.

سودآوری بیشتر فرآورده‌های نفتی در مقایسه با نفت خام
عباس کاظمی مدیرعامل سابق شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، تولید فرآورده‌های نفتی را همراه با سودآوری و ارزش افزوده بیشتری نسبت صادرات نفت خام عنوان کرد و گفت: قیمت فرآورده نفتی از نفت خام بالاتر است، ضمن اینکه کمک به اشتغال‌زایی برای کشور می‌کند. اکنون نیاز به فرآورده‌های نفتی بیشتر از نفت خام است و مطلوبیت بیشتری دارد.
وی با اشاره به افزایش تولید بنزین و اهمیت توسعه پالایشگاه‌ها در کشور افزود: با ساخت پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس و اصلاحاتی که در پالایشگاه‌های اصفهان و بندرعباس صورت گرفت، تولید بنزین افزایش پیدا کرد. ساخت پالایشگاه باعث ورود تکنولوژی به کشور شد. به هر میزان سرمایه‌گذاری در صنایع پایین‌دستی نفت خام صورت بگیرد، سودآوری بیشتری برای کشور حاصل می‌شود.
کاظمی اضافه کرد: با ساخت پالایشگاه‌های متعدد در عسلویه، تمدن در آنجا ایجاد شده است، به‌طوری که ۱۰۰ هزار نفر از نقاط مختلف کشور در آنجا مشغول به کار شده‌اند، درحالی‌که درگذشته فقط ۷ روستا با چند خانوار محدود در آنجا ساکن بودند.
مدیرعامل سابق شرکت پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، وجود تحریم‌های آمریکا را عاملی برای سخت شدن صادرات بنزین عنوان کرد و افزود: کشتی‌ها و بیمه مشمول تحریم‌ها شده‌اند و جریان پول با انقباض روبه روست، اما با این اوصاف ردیابی بنزین از نفت خام سخت‌تر است. محموله‌های نفت خام بزرگ هستند، اما محموله فرآورده‌های نفتی را می‌توان در مقیاس کوچک‌تر جابه‌جا کرد. به همین علت صادرات بنزین با سهولت بیشتری نسبت به نفت انجام می‌شود.
کاظمی اضافه کرد: فروش فرآورده نفتی مهمی مانند بنزین در زمان تحریم، ارزآوری بیشتری برای کشور دارد. از سال‌های گذشته صادرات بنزین به افغانستان و عراق از طریق لوله‌های زیرزمینی انجام می‌گرفت، اما از طریق دریا هم امکان جابه‌جایی بنزین بدون ردیابی وجود دارد. بنزین ایران به کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس و دیگر کشور‌ها ارسال می‌شود و فروش آن‌هم راحت‌تر از نفت خام است.
این مقام مسئول پیشین در حوزه نفت ادامه داد: ما در حال حاضر به دلیل اعمال تحریم‌ها، امکان صادرات بنزین به اروپا را نداریم، اما در گذشته صادرات نفت خام به کشور‌های اروپایی داشتیم، به‌طوری که اغلب پالایشگاه‌های اروپا از نفت خام ایران استفاده می‌کردند.
وی با اشاره به کیفیت بنزین تولیدشده در داخل کشور بیان کرد: محصول بنزین ایران مطابق با استاندارد‌های یورو ۴ است و اصلاح کیفیت همراه با افزایش بنزین صورت گرفته است. در دنیا بنزین با سه عدد اکتان ۸۷، ۹۱ و ۹۵ عرضه می‌شود که در ایران هم تولید می‌شود. بعد از ساخت پالایشگاه‌های ستاره خلیج‌فارس، اراک، بندرعباس و لاوان، اکتان بنزین بالا رفت و گوگرد بنزین پایین آورده شد و دیگر آلودگی سابق را ندارد.
کاظمی به‌ضرورت ساخت پالایشگاه برای بالا بردن تولید بنزین اشاره کرد و افزود: ساخت پالایشگاه نیازمند صرف هزینه‌های زیاد و گذشت زمان است و با وجود تحریم‌ها این کار با سختی انجام می‌گیرد. ساخت پالایشگاه از سال‌های قبل موردتوجه بود، اما سرمایه هنگفتی صرف استخراج گاز شد. استخراج گاز هم اقدام منطقی بود، زیرا مخازن گازی با کشور‌های دیگر مشترک بود و اجبار داشتیم که اولویت را به گاز بدهیم تا از آن مخازن حفاظت کنیم.
وی اضافه کرد: برای ساخت پالایشگاه نیاز به سرمایه‌گذار خارجی وجود دارد.
۹ پالایشگاه نفت خام به همراه سرمایه‌گذار خارجی تکمیل شد به این صورت که اعتبار گرفتیم و پالایشگاه ساخته شد، اما اکنون به خاطر تحریم‌ها امکان ساخت اعتباری وجود ندارد.
کاظمی در پایان با اشاره به اهمیت صنعت پتروشیمی در کشور بیان کرد: ۱۴ درصد از انرژی کشور صرف خوراک پتروشیمی می‌شود که اقدام برجسته‌ای است، زیرا بخش عمده‌ای از ارزآوری ما از طریق پتروشیمی انجام می‌گیرد و به‌جای خام فروشی محصول به مصنوعات مختلف تبدیل می‌شوند. سرمایه‌گذاری در این حوزه در دهه‌های ۷۰ و ۸۰ صورت گرفت و اکنون به بازدهی رسیده است.

منبع: رسالت