طرح معیشتی با این تورم کمرشکن به درد نمی‌خورد / کالابرگ بدون تعامل دولت و مجلس مشکل‌زا می‌شود

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو، طرح حمایت از معیشت مردم که مجلس شورای اسلامی به دنبال اجرای آن است با ارقام ۶۰ و ۱۲۰ هزارتومانی مصوبه مجلس همچنان مورد تایید دولت و حتی بسیاری از کارشناسان منتقد دولت نیست. با اینکه موضوع مهم حمایت ازمعیشت مردم مطرح است، اما اگر طرح به خوبی مورد بررسی قرار نگیرد آثار مثبت آن می‌تواند به آثار زیان باری تبدیل شود، لذا توافق و تعامل دولت و مجلس بر تامین منابع آن بدون افزایش تورم از ناحیه دیگری به مردم موضوع مهم است که همچنان شفاف نیست. حمید حاج اسماعیلی؛ فعال بازار کار و کارگری دراین گفتگو توضیحاتی به ما ارائه داده است.


موضوع تخصیص یارانه در اسامی و عناوین مختلف چند سالی است در کشور اجرا می‌شود، آیا طرح‌هایی از این دست تا کنون تاثیرات عملی قابل قبولی به جا گذاشته است؟
اساساً اگر بخواهیم بحث تخصیص یارانه‌ها در کشور را زیر ذره بین مورد کارشناسی قرار دهیم از زمان هشت سال جنگ تحمیلی که کوپن‌های ارزاق عمومی برای دریافت کالای اساسی بین مردم توزیع شد، بعد از آن زمان تا کنون دیگر تجربه موفق و خوبی در کشور نداشتیم، نه به این معنا که سازمان‌های حمایتی مثل کمیته امداد یا بهزیستی در امر حمایت از گروه‌های ضعیف جامعه موفق نبودند، بلکه برعکس آن‌ها به وظایف خود به درستی عمل کردند و کاملاً هدفمند فعالیت‌های حمایتی خود را انجام داده اند. به هر حال بهزیستی و کمیته امداد بخشی از مشکلات گروه‌ها و طبقات ضعیف اجتماعی را پوشش داده و رفع کرده اند و همچنان در آن مسیر حرکت می‌کنند، بنابراین روی سخن ما با این سازمان‌های حمایتی نیست، بلکه موضوع این است که نمی‌توان همه‌ی مردم را تحت پوشش کمیته امداد یا بهزیستی قرار داد، بلکه اتفاقاً آنچه که کمیته امداد و بهزیستی انجام دادند به نسبت سایر ارگان‌ها موفقیت آمیز بوده است. حتما باید کمیته امداد و بهزیستی برای گروه‌هایی که توانایی تامین معیشتی یا منبع درآمد خوبی برای گذران زندگی ندارند و از لحاظ اشتغال و معیشت مشکل دارند برقرار باشد تا از گروه‌های آسیب پذیر جامعه حمایت کند، اما در خصوص حمایت‌های کلان اجتماعی در خصوص یارانه بعد از کوپن‌ها ما تجربه موفقی نداریم.

---

بیشتر بخوانید:

مثلا نمونه‌هایی برای مثال زدن دارید؟
همین اقدامی که در بحث طرح هدفمندی یارانه‌ها و افزایش قیمت انرژی در کشور اتفاق افتاد به هیچ وجه برای حوزه اقتصادی و امنیتی و سیاسی کشور تجربه خوبی نبود. بی تدبیری و سیاست گذاری غلط موجب شد تا هم مردم قدرت خریدشان را از دست بدهند و طرح افزایش نرخ بنزین هیچ اثربخشی برای خانواده‌ها به خصوص قشر ضعیف جامعه به دنبال نداشت، ضمن اینکه با طرح هدفمندی انرژی و همین افزایش نرخ بنزین کارگاه‌ها دچار مشکل شدند و دولت نتوانست سوبسید لازم را برای احیا و کاهش هزینه‌های کارگاه‌ها در اختیار آن‌ها قرار دهد، در حالی که قرار بود ۳۰ درصد درآمد‌های هدفمندی یارانه‌ها خرج حمایت از تولید و بنگاه‌های اقتصادی شود. بعد از موضوع افزایش نرخ بنزین در کشور هم که کار به اعتراض و مسائل امنیتی کشیده شد؛ لذا این طرح‌ها هیچ کدام تا کنون به هیچ وجه موفق نبودند.

---

بیشتر بخوانید:

---

برای اجرای درست طرح حمایت از مردم هماهنگی دولت و مجلس تا چه حد حائز اهمیت است؟
توجه کنید دولت و مجلس باید به دنبال یک راهکار اساسی و منطقی برای حمایت بهتر طبقات آسیب پذیر جامعه باشند. از این رو که مجلس اصرار به توزیع یارانه نقدی برای اینکه مردم کالای خود را تهیه کنند خوب است، اما این مساله چند ضعف جدی دارد. اول اینکه به نظر می‌رسد نمایندگان مجلس شورای اسلامی از تجارب گذشته به درستی استفاده نکرده اند، یعنی این مسیر همان مسیر یارانه‌هایی است که به هیچ وجه هدفمند نبود. دوم اینکه وقتی منابعی برای اختصاص به چنین طرحی وجود ندارد و دولت دچار کسری بودجه است باید منبع آن مشخص شود که دولت از کجا هزینه این طرح را تامین می‌کند؟ همچنین اگر می‌خواهیم یک کار ملی بزرگ در کشور انجام بدهیم حتماً دولت و مجلس باید با هم همراه و در این موضوع اتفاق نظر داشته باشند تا بتوانند یک تصمیم مشترک را در کشور دنبال و اجرا کنند. وقتی دولت می‌خواهد چنین طرحی را اجرا کند باید پشتوانه‌های مالی آن از قبل تعیین شده باشد. بحث نظارت بر چنین طرح‌هایی حتما باید به صورت کاملاً شفاف توسط دولت پیگیری شود، اما در حال حاضر بین دولت و مجلس در این باره اختلاف نظر جدی وجود دارد که منبع آن چگونه تامین شود. آنچه به عنوان منابع تعریف شده هم به شدت محل تردید است.

با اعطای پولی حمایت چه ۶٠ یا ١٢٠ هزار تومان موافقید؟
از اینکه این رقم در برابر نرخ تورم هیچ عددی نیست بگذریم، از این مهم‌تر دولت باید کالا‌های اساسی را به صورت مستقیم در اختیار خانواده‌های ضعیف قرار دهد حالا چه ۶۰ هزار تومان یا ۱۲۰ هزار تومان. از سوی دیگر قیمت‌ها هر روز در حال افزایش است، اگر قرار است یارانه‌ی حمایتی معیشتی به مردم داده شود افزایش هر روز قیمت‌ها ارزش حمایت را از بین می‌برد. شرایطی که در حال حاضر در بازار وجود دارد اصلا هیچ سنخیتی با دستمزد و درآمد مردم ندارد. دولت مدعی است کالا‌ها را با ارز ۴۲۰۰ تومانی تهیه می‌کند و به دست مردم می‌رساند، اما عمده‌ی کالا‌ها در بازار به صورت آزاد و با قیمت ارز ٣٠ هزار تومانی به فروش می‌رسد و هر روز هم نرخ کالا‌ها افزایش می‌یابد، دولت و مجلس هم ادعا دارند که به کالا‌های اساسی یارانه ۴۲۰۰ تومانی تخصیص می‌دهند، اما این کالا‌ها در بازار وجود ندارد! به هر حال اعتقاد این است که طرح مجلس با اشکالات زیادی مواجه است، و همه گروه‌های مردم را در بر نمی‌گیرد که این موضوع خود محل سوء‌استفاده و فساد را دامن می‌زند و، چون توزیع یارانه به صورت نقدی در کشور انجام می‌شود، عوارضی مثل تورم اثر طرح معیشتی را از بین می‌برد و، چون دولت با مجلس هماهنگ نیست این ناهماهنگی می‌تواند موجب ایجاد انشقاق در شرایط اجرایی و نظارت بر طرح شود. در مجموع به نظر می‌رسد برای اینکه حمایت‌های اجتماعی را در کشور به درستی پیش گیری و تصمیم گیری کنیم نیازمند یک اتفاق نظر ملی هستیم، هم دولت و هم مجلس باید با هم کار کنند تا یک کار مفید و موثر برای طبقات اجتماعی انجام دهند.

مساله کنترل تورم چقدر حائز اهمیت است، با توجه به اینکه اشاره کردید تورم خاصیت طرح را از بین می‌برد؟
کنترل تورم مساله بسیار مهمی است، به این دلیل که تورم است که موجب افزایش قیمت در کشور می‌شود. از سوی دیگر سیاست‌های بانک مرکزی برای کنترل تورم به هیچ وجه موثر نبوده، و آنچه به عنوان تورم رسمی توسط دولت، بانک مرکزی و مرکز آمار اعلام می‌شود یک رقم واقعی نیست که در بازار می‌بینیم. متاسفانه هر روز و هر ساعت شاهد افزایش قیمت‌ها هستیم، اما نرخ تورمی که دولت اعلام می‌کند واقعاً با قیمت‌ها همخوانی ندارد و همیشه نرخ تورم رسمی با تورمی که در جامعه وجود دارد متفاوت است، مخصوصاً طی یک سال گذشته تفاوت به شدت فاحش شده است. کالا‌هایی که برای مردم بسیار حیاتی و لازم است مثل مسکن؛ به شدت قیمت‌ها افزایش یافته، لذا بخش زیادی از درآمد مردم صرف اجاره مسکن و تهیه مسکن می‌شود، این مساله واقعاً در توانایی مردم در خرید کالا‌های اساسی تاثیر گذاشته است. شاید بتوان گفت تورم حتی تا مرز ۷۰ درصدی رسیده است. مسلما درآمد مردم هیچ همخوانی با واقعیت‌های اقتصادی ندارد. با طرح همسان سازی و افزایش حقوق مگر بیش از ۲۰ درصد درآمد مردم افزایش یافته؟ بنابراین تورم همیشه سرعت بیشتری نسبت به افزایش دستمزد‌ها دارد به همین دلیل است که گروه‌های مختلف اجتماعی قدرت خرید خود را هر روز بیشتر از دست می‌دهند و متاسفانه تعداد ضعفا و فقرای ما در کشور روز به روز افزایش می‌یابد.