نامزدی احمد معیتیق برای نخست‌وزیری؛ فرصت‌های جدید برای لیبی و ایران

به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، احمدی معیتیق، که اکنون سمت معاون نخست‌وزیر دولت وفاق ملی لیبی را عهده‌دار است، در مصاحبه‌ای با روزنامه‌ی فرانسوری «فیگارو» رویکرد خودش برای حل بحران این کشور را تشریح کرده است. او در این گفتگو حرف‌های مهمی را به زبان آورده که نشان می‌دهد دومین فرد قدرتمند دولت وفاق ملی ممکن است در آینده به بالاترین جایگاه قدرت دست پیدا کند.

موفقیت یک عملگرا

احمد معیتیق، نخست‌وزیر سابق لیبی، اکنون مسئولیت توسعه اقتصادی در دولت وفاق ملی را بر دوش می‌کشد. لیبی از سال ۲۰۱۱ که مداخله ناتو منجر به سرنگونی معمر قذافی شد، شاهد جنگ داخلی است. لیبی دارای بزرگ‌ترین ذخایر نفت در آفریقاست و تحت هدایت قذافی به ثروتمندترین کشور این قاره تبدیل شده بود. اما اکنون صحنه جدال شبه‎نظامیان محلی و گروه‌های مختلف است که در دو جبهه صف‌آرایی کرده‌اند: دولت وفاق ملی در طرابلس در برابر دولت موقت در طبرق که نیروی نظامی اصلی آن شبه نظامیان خلیفه حفتر است.

احمد معیتیق در سپتامبر ۲۰۲۰ توانست کاری را انجام دهد که هیچ عضو دیگر دولت وفاق ملی قادر به انجام آن نبود. او توانست برای از سرگیری صادرات نفت لیبی با خلیفه حفتر به توافق برسد. نیرو‌های حفتر در ابتدای سال ۲۰۲۰ جلوی صادرات نفت را گرفته بودند تا به دولت طرابلس فشار وارد کنند. تنها معیتیق بود که موفق شد میادین و ترمینال‌های نفتی را بازگشایی کند. این اقدام زمینه را برای حل مشکلات اقتصادی کشور فراهم کرد. از طرفی، حصول توافق و تشکیل کمیته‌ای مشترک برای نظارت بر توزیع درآمد‌های نفتی به فرآیند آشتی ملی کمک کرده است. موفقیت توافق نفتی به شروع سایر گفتگو‌ها از جمله گفتگو‌های سیاسی کمک شایانی کرده است. در ماه اکتبر و کمی بعد از این توافق نفتی بود که طرف‌های درگیر برای آتش‌بس به توافق رسیدند. بنابراین، می‌توان مذاکراتی که اکنون بین طرف‌ها در جریان است را مدیون تلاش‎های معیتیق دانست.

گفتگویی فراگیر

احمد معیتیق در مصاحبه با فیگارو از قصد خود برای رقابت در کورس نخست‌وزیری دولت آینده لیبی خبر داد. انتخابات لیبی قرار است در دسامبر ۲۰۲۱ برگزار شود و لازم است که قبل از آن، دولتی انتقالی تشکیل شده و تمام نیرو‌ها و مناطق لیبی را با یکدیگر متحد سازد.

معیتیق می‌گوید: «من علاقه دارم که در دولت بعدی حضور داشته باشم؛ و چرا این حضور در جایگاه نخست‌وزیری نباشد.»

معاون نخست‌وزیر دولت وفاق ملی می‌گوید وظیفه‌ی اصلی‌اش ایجاد گفتگویی فراگیر است. او قانون مصوب ۲۰۱۳ که مقامات ارشد حکومت قذافی را از به دست گرفتن مسئولیت‌های سیاسی منع می‌کند به عنوان نوعی شکست توصیف می‌کند. این رویکرد زمینه را برای آغاز گفتگو با طرفداران ژنرال حفتر و کسانی که هنوز به رژیم قذافی علاقه دارند فراهم می‌کند. واضح است که تسلط تندرو‌ها و طرفداران جنبش اخوان‎المسلمین در ساختار کنونی دولت وفاق ملی به نفع این گروه‌ها و جامعه لیبی نیست. با این حال، رویکرد معیتیق باعث باز شدن در‌های مذاکره با حفتر و بسیاری از نظامیان سابق حکومت قذافی و همچنین اعضای خانواده او مانند سیف‌الاسلام قذافی می‌شود.

معیتیق تاکید دارد که «اگر ما خواستار باز کردن فضا هستیم باید به تمام لیبیایی‌های حق انتخاب شدن را بدهیم.»

پیامد‌های احتمالی

آینده منطقه مدیترانه شرقی بستگی به این دارد که چه کسی قدرت را در لیبی به دست بگیرد. اگر تندرو‌ها حکومت آینده را در اختیار بگیرند، بسیار محتمل است که درگیری‌ها مجدد از سر گرفته شود. با این حال، اگر دیپلماتی موفق مانند احمد معیتیق قدرت را در دست بگیرد ممکن است ثبات در لیبی برقرار شود؛ معنی این قدرت گرفتن این است که افراد به حاشیه‌رانده شده اجازه گرفته‌اند که به عرصه قدرت بازگردند.

این انتخاب فرصتی را پیش روی بازیگران بین‌المللی قرار می‌دهد. لیبی نقش مهمی در ژئوپلیتیک جهانی نفت دارد. اما درگیری‌های داخلی باعث شده که تعداد معدودی قدرت‌های خارجی، که کمک‌های نظامی به طرف‌های درگیر ارائه می‌دهند، کنترل اوضاع را بیش از پیش در اختیار بگیرند.

اگر روند صلح از سر گرفته شده و عمل‌گرا‌ها در لیبی قدرت را در اختیار بگیرند، فرصت‎‌های جدیدی نیز برای ایران به وجود خواهد آمد. ایران و لیبی، به طور خاص، خواستار نگاهی ویژه از طرف گروه موسوم به اوپک پلاس هستند. ایران منتظر رفع تحریم‌های نفتی از طرف ایالات متحده است؛ و لیبی نیز در حال عبور از پیامد‌های تحریم‌های خلیفه حفتر است. سیاستمداران سازگاری مانند معیتیق می‌توانند سطح لازم از تفاهم بین کشور‌های دارای منافع مشترک را فراهم کنند.