چرا «همافران» از قلب نیروی هوایی ارتش شاه با امام بیعت کردند؟

خبرگزاری دانشجو-امید فعال؛ به گزارش سازمان اطلاعات و امنیت کشور به‌اختصار «ساواک»، هزاران تن از افراد نیرو‌های مسلح برای نخستین بار به‌طور جمعی و با یونیفورم نظامی در خیابان ایران و خیابان‌های مشرف‌به اقامتگاه آیت‌الله خمینی رژه رفتند.

 

روز جمعه ۱۹ بهمن ۵۷، در روز‌های پرالتهاب انقلاب اسلامی، شعار «نظامیان ملی به‌فرمان خمینی از طاغوت گسستیم، به ملت پیوستیم» در مدرسه علوی سر داده شد. مخبران ساواک به‌سرعت خبر رژه همافران نیروی هوایی را به مقامات بالادستی خود گزارش دادند.

نیرو‌های وابسته به حکومت پهلوی، برای شناسایی همافران اقدام و مردم را وادار کردند تا کارت شناسایی خود را در خیابان انقلاب نشان دهند تا همافران را بیابند، اما موفق نشدند.

 

در همان روز رهبر انقلاب در شش دیدار جداگانه برای حاضران سخن گفت. یکی از این دیدار‌ها به کارکنان نیروی هوایی اختصاص داشت.

بر اساس این گزارش در قانون نیروهای مسلح دوران شاه که به تصویب مجلس وقت رسیده بود از تاریخ یکم مهر ماه ۱۳۴۷ در نیروی هوایی شاهنشاهی طبقه نظامی جدیدی به نام همافران که جزو نیروهای مسلح شاهنشاهی محسوب‌ می‌شوند ایجاد می‌‌شود که دارای شش درجه همافر ۳، همافر ۲، همافر ۱، سر همافر ۳، سرهمافر ۲‌ و سرهمافر ۱ بودند.

به گفته شاهدان عینی، حدود ۳۵۰ تا ۴۰۰ نفر در این دیدار حضور داشتند که ۹۵ درصد همافران و ۵ درصد هم درجه‌داران بودند و ۳ یا ۴ افسر هم در بین آنان حضور داشتند. همین موضوع سبب نارضایتی همیشه همافرها از ارتش و شخص شاه بود.

 

همافران نیروی هوایی ارتش جز کدام دسته و گروه نظامی در ارتش بودند؟ هُمافران دسته‌ای در نیروی هوایی شاهنشاهی بودند که از سال ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۷ جذب ارتش شدند. همافران پس از استخدام به ایالات متحده آمریکا اعزام شده تا در دوره‌های تخصصی مختلف از قبیل: «الکترونیک، مکانیک، الکترومکانیک، رادار، سیستم‌های شناسایی و ... در رده‌های غیررزمی» شرکت کنند.

 

آنها با درجه تخصصی بالایی که در امور فنی و الکترونیکی داشتند، اما در ارتش هیچ وقت به مراتب بالا نمی‌رسیدند و همواره یک افسر جزء بودند، که سبب ناراحتی همیشه آنها در درون ارتش شده بود.

امام خمینی در این دیدار خطاب به نظامیان حاضر گفتند: «همان‌طور که خود در اشعارتان گفتید تا حالا در اطاعت طاغوت بودید، حالا به قرآن پیوستید. قرآن حافظ شماست. امیدوارم با کمک شما بتوانیم در اینجا حکومت عدل اسلامی برقرار کنیم».

 

ساعاتی بعد، عکس دیدار امام خمینی (ره) با همافران از سوی عبدالحسین پرتوی در روزنامه کیهان منتشر شد؛ در توضیح این عکس آمده بود: در این مراسم از همه نیرو‌ها و همچنین همافران شرکت داشتند و مراسم ابراز وفاداری به‌صورت رژه انجام گرفت. نیرو‌های مسلح در این رژه، عکس‌های امام خمینی را در دست داشتند و شعارنوشته‌هایی که نشان‌دهنده رسته و نیرو‌های مربوطه بود، حمل می‌کردند. نظامیان شعار می‌دادند: «ما قطره‌ای از ارتش تو هستیم، خمینی». (کیهان ۱۹ / ۱۱ / ۵۷، ص اول).

بختیار که پیش از همه از این واقعه خشمگین شده بود، در مجلس شورای ملی گفت: «ملاحظه کنید همین روزنامه کیهان روز پنجشنبه عکس و خبری از یک رژه نظامی چاپ کرد و به‌صورت بچه‌گانه عکس را مونتاژ نمود که جزئیات آن را اهل‌فن می‌دانند». همچنین ستاد ارتش، عکس روزنامه کیهان مبنی بر رژه افسران نیروی هوایی در مقابل حضرت امام (ره) را تکذیب کرد.

 

عباس قره‌باغی، فرمانده ارتش وقت در خاطرات خود درباره حادثه آن روز نوشته است: غروب روز ۱۹ بهمن، آقای بختیار به من تلفن زده، سؤال نمود: روزنامه کیهان را دیده‌اید؟ گفتم نه هنوز.

 

اظهار کرد عکس عده‌ای از کارکنان نیروی هوایی را در اقامتگاه آقای [امام]خمینی چاپ کرده است و اضافه نمود که معلوم است که یکی از عکس‌های مراسم سابق را مونتاژ کرده‌اند. سؤال کردم که چگونه فهمیدید مونتاژ کرده‌اند؟ جواب داد کاملاً روشن است.

هنوز شاپور بختیار بر سرکار بود و رژیم پهلوی ساقط نشده بود؛ رژیم از پیوند نظامیان با امام خمینی ترس داشت. در روز‌های آخر رژیم پهلوی، مقامات سازمان جاسوسی سیا، خطر همافران را به فرماندهان نظامی گوش زد و همافران نیروی هوایی را به‌عنوان یک تهدید بزرگ یادکرده بودند.

 

ژنرال رابرت هایزر که برای ارزیابی انجام یک کودتا از سوی سازمان جاسوسی سیا و ستاد فرماندهی آمریکا به ایران اعزام‌شده بود، در هفتم بهمن ۱۳۵۷ در یک گزارش کتبی به سازمان سیا خاطرنشان می‌کند: «شماری از کادر نیروی هوایی از جمله چندین افسر در پی مشارکت در تظاهرات طرفداران [آیت‌الله]خمینی در تهران دستگیر شده‌اند. همافران نیز در نیروی هوایی به‌عنوان یک تهدید بزرگ ظاهرشده بودند».

«گری سیک» عضو اسبق شورای امنیت ملی آمریکا در دولت‌های جرالد فورد، جیمی کارتر و رونالد ریگان معتقد است که «این همافران بودند که جرقه‌ای را پدید آوردند که در نهایت به ازبین رفتن کامل نظم منجر گردید».

ژنرال هایزر در کتاب خاطرات خود با عنوان «ماموریت در تهران» در خصوص نافرمانی همافران می‌نویسد: «نیروی هوایی جایی بود که ما حتی انتظار کمترین ناآرامی را از نیرو‌های آن نداشتیم؛ زیرا سطح آموزش نیروی هوایی بالا بود و از نظر فرماندهی و آموزش با آمریکا ارتباط نزدیکی داشت».

 

لازم به ذکر است که شاه در نیروی هوایی بیش از دیگر نیرو‌های نظامی سرمایه گذاری کرده بود و مستشاران نظامی آمریکایی در این نیرو بیشتر بودند.

درباره معترض بودند همافران از شاه و ارتش خاطره‌ای از حسین فردوست، رئیس دفتر اطلاعات شاه منتشر شده است. فردوست درباره درگیری همافران با گارد جاویدان نوشته است: «وقتى فيلم ورود امام‌خمينى(ره) به ایران توسط تلویزیون نشان داده می‌شود ۳ تا ۴ نفر از همافران صلوات مى‏‌فرستند. سربازان گارد كه در آنجا بوده‌‏اند اعتراض مى‏‌كنند و مى‏‌گويند شما نان اعلی‌حضرت را مى‏‌خوريد و صلوات مى‏‌فرستيد كه بگو مگو و مشاجره لفظى شروع می‌شود و سپس تبديل به زد و خورد می‌گردد».

ارتش تکیه‌گاه شاه برای بقای حکومتی چندین ساله‌اش بود، اما به یکباره این نقطه اتکاء درهم فروریخت و خود به جریان خروشان مردم پیوست. دولت پهلوی ضربه اصلی را از آنجایی خورد که انتظارش را نداشت.

 

انتهای پیام/