گزارش |
گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، اعظم ذوالفقاری منظری؛ * مدیریت شهری و تصویب طرح‌های تفصیلی برای شهر‌های بزرگتر نیاز به توجه به رویکرد‌های مختلف مدیریتی دارد. این موضوع برای شهری مانند مشهد که در موقعیت فرهنگی مهمی قرار گرفته، اهمیت دوچندان پیدا می‌کند. اما از حدود ۲۵ سال قبل که اجرای اولین طرح تفصیلی بازآفرینی شهری در بافت اطراف حرم، یا همان طرح طاش، آغاز شد، هویت شهری در این منطقه خدشه دار شد. طرح طاش بافت اطراف حرم مطهر را با ساختمان‌های بلندمرتبه و بزرگ مقیاس انباشته کرد و با اینکه حرم و گنبد طلایی بارگاه رضوی، مرکزیت فیزیکی این منطقه را داشت، اما مرکز توجه زائران و مجاوران نبود. مساله مهم دیگر در این بافت، اخراج ساکنان قدیمی منطقه بود.
براساس طرح طاش، پروژه‌های بازآفرینی در این منطقه در مقیاس ۲۰۰۰ مترمربع تعریف می‌شدند و به همین دلیل برای خانواده‌ای که حیاط ۳۰۰ متری موروثی خود را نگه می‌داشتند و در آن زندگی می‌کردند، امکان احداث بنا در مساحت ۲۰۰۰ متری نبود. شهرداری مشهد تملک‌ها را آغاز کرد و جمعیت این بافت را از حدود ۷۰ هزار نفر به کمتر از ۳۰ هزار نفر رساند. ساکنان این بافت را سرمایه گذاران و زائران، یعنی ساکنان موقت، تشکیل دادند و هویت فرهنگی و مذهبی این منطقه با خطر نابودی روبه رو شد؛ به ویژه آنکه بسیاری از مساجد و مراکز فرهنگی تاریخی که در بافت اطراف حرم وجود داشت، در طرح‌های بازآفرینی و نوسازی این منطقه، تخریب شدند یا کارکرد اصلی خود را از دست دادند.
براساس طرح طاش، پروژه‌های بازآفرینی در این منطقه در مقیاس ۲۰۰۰ مترمربع تعریف می‌شدند و به همین دلیل برای خانواده‌ای که حیاط ۳۰۰ متری موروثی خود را نگه می‌داشتند و در آن زندگی می‌کردند، امکان احداث بنا در مساحت ۲۰۰۰ متری نبود. شهرداری مشهد تملک‌ها را آغاز کرد و جمعیت این بافت را از حدود ۷۰ هزار نفر به کمتر از ۳۰ هزار نفر رساند. ساکنان این بافت را سرمایه گذاران و زائران، یعنی ساکنان موقت، تشکیل دادند و هویت فرهنگی و مذهبی این منطقه با خطر نابودی روبه رو شد؛ به ویژه آنکه بسیاری از مساجد و مراکز فرهنگی تاریخی که در بافت اطراف حرم وجود داشت، در طرح‌های بازآفرینی و نوسازی این منطقه، تخریب شدند یا کارکرد اصلی خود را از دست دادند.
بیشتر بخوانید:
- تصویر مخدوش بافت اطراف حرم رضوی / پروژه‌های نوسازی ثامن چه سرنوشتی برای هویت شهری مشهد رقم زدند؟
- وزارت راه پَته شهرداری مشهد در پروژه بافت اطراف حرم را روی آب ریخت / تشکیل پرونده در کمیسیون اصل ۹۰
- چه میزان از پروژه‌های انبوه‌سازی در بافت اطراف حرم رضوی قانونی و طبق طرح مصوب بوده است؟
- تغییرات جدید و مهم در بافت اطراف حرم / دست شهرداری مشهد از شرکت مسکن سازان ثامن کوتاه شد
- تشریح تخلفات شهرداری مشهد در بافت اطراف حرم رضوی
- به نام بهسازی / وقتی فقط «طاش» بافت فرسوده مشهد را نونوار می‌کند!
طرح جدیدی برای بافت اطراف حرم مطهر تهیه شده که بر هویت این منطقه، به ویژه در قطاع ۲، تأکید شده است. این طرح جدید به تازگی در کمیسیون ماده ۵ خراسان رضوی با ریاست معتمدیان، استاندار این استان به تصویب رسید. استانداری خراسان رضوی درباره این طرح مدعی است که اجماع کامل همه سطوح مدیریتی را برای طرح جدید به دست آورده است.
خارج شدن ۳۰۰۰ پلاک ثبتی از تملک اجباری
براساس طرح جدید و با تصویب آن، بیش از ۳۰۰۰ پلاک از تملک اجباری خارج و نوسازی پلاک‌های باقیمانده بر پایه ضوابط تسهیل کننده طرح جدید و به همت مردم و ساکنان صورت می‌گیرد. سهم امکان اقامتی در این بافت هم متناسب با گروه‌های مختلف درآمدی، افزایش سرانه فضای سبز و سایر کاربری‌های خدماتی درنظر گرفته شده است. احیای ساختار‌های فرهنگی، اجتماعی و تاریخی بافت هم در طرح جدید مورد تأکید جدی قرار دارد.
حـفـظ حریم مـنـظـری، حـفـظ تمامی مساجد و حسینیه‌ها و عناصر هویتی، ارائـه ضوابط ویـژه بـرای آثـار ملموس و ناملموس فرهنگی و هـویـتـی، احیای ٢٧ محور تشرف و نیز رونق بخشی به سایر گذر‌های تاریخی از دیگر ویژگی‌های طرح حریم رضوی است که مورد تأکید کمیسیون ماده ۵ قرار گرفت. در این طرح قرار است به بیش از ۱۰ هزار محل پارک خودرو در قالب پارکینگ‌های عمومی در حاشیه شارستان اختصاص یابد و تأکید بر حمل و نقل عمومی با جانمایی ایستگاه‌های مترو، صورت گیرد.
از دیگر مصوبات جلسه کمیسیون ماده ۵ خراسان رضوی، اختصاص فرصت ۲ ماهه برای تعیین تکلیف پروژه‌های سرمایه گذاری واقع در محدوده اطراف حرم در چارچوب طرح جدید است.
چرا طرح جدید یک خبر خوب برای مشهد است؟
کارشناسان بنیاد چهارطبقه (بنیادی متشکل از کارشناسان مدیریت شهری و مهندسان معماری) معتقدند که تصویب این طرح به چند دلیل، خبر خوبی برای مشهد است. اول اینکه طرح حریم رضوی با پرهیز از دوگانه‌های کاذب از جمله دوگانه جعلی زیارت و سکونت، سعی در برقراری تعادل میان آن‌ها داشته است؛ در حالی که بنیان طرح طاش بر دوگانه سازی‌های کاذب قرار داشت و پیشنهاد این طرح نیز با اتکا به همان دوگانه ها، نامتعادل و مخرب بود.
دومین نکته مثبت طرح جدید از نظر کارشناسان بنیاد چهارطبقه، این است که این طرح زمینه گرایانه‌تر نسبت به طرح طاش است. به این معنی که طرح جدید با پذیرش واقعیت‌های موجود از جمله آنچه تخریب شده، آنچه پدید آمده و آنچه هنوز پابرجا و قابل نگهداری است، طراحی شده است.
همچنین براساس نظر این کارشناسان، این طرح هزینه‌های مدیریت شهری را کاهش داده و به همین دلیل احتمال محقق شدن آن بسیار بالاست. موضوع حفظ حقوق مالکان بافت نیز از دیگر مواردی است که می‌تواند خبری خوب برای مشهد باشد. این طرح حق سکونت مجاوران را به رسمیت شناخته و با پیشنهاد قطعه بندی‌های منطقی، شرایط حضور مستمر مجاوران را در بافت اطراف حرم مهیا کرده است. آنان معتقدند که طرح جدید به حقوق مکتسبه هم نگاهی واقع بینانه دارد.
کارشناسان شهری امیدوارند که با تصویب این طرح، هویت فرهنگی به بافت اطراف حرم مطهر بازگردد. اما این طرح، مخالفان جدی هم دارد. این افراد در واقع سرمایه گذارانی هستند که طی ۲۵ سال گذشته، برای احداث پروژه‌های بزرگ مقیاس در این منطقه، سرمایه گذاری کرده اند. البته سابقه شورای پنجم در مشهد نیز نشان داده است که اعضای شورای اسلامی شهر مشهد حامی سرمایه گذاران در بافت اطراف حرم مطهر هستند به طوری که یکی از دغدغه‌های اصلی رئیس شورای اسلامی شهر مشهد، حقوق مکتسبه سرمایه گذاران در بافت ثامن بوده است.
مخالفت با طرح جدید بافت ثامن
سعید شعرباف تبریزی که اکنون مدیر عامل شرکت مسکن سازان ثامن است، قبلا در یادداشتی با عنوان «قصه حقوق مکتسبه سازندگان بافت اطراف حرم» به توضیح حقوق مکتسبه پرداخته بود. براساس توضیحات او، بسیاری از ساخت و ساز‌هایی که سرمایه‌گذاران در بافت ثامن انجام داده‌اند، روی زمین‌هایی صورت گرفته است. شهرداری پیش از این املاک زیادی از مردم این منطقه تملک کرده و با این استدلال که منافع عمومی شهر بر منافع خرده مالکان غلبه دارد، زمین مردم را از آنان گرفته و برای ساخت و ساز در اختیار سرمایه گذاران گذاشته است.
در میان مخالفان طرح جدید، اما یک نام بیشتر خودنمایی می‌کند. جواد کریمی قدوسی، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی است که قبلا نیز حمایت خود را از ادامه طرح قبلی در بافت اطراف حرم مطهر، اعلام کرده بود. او حالا و پس از تصویب طرح در کمیسیون ماده ۵، در توییتر خود خطاب به استاندار خراسان رضوی در جایگاه حمایت از شورای شهر قرار گرفته و نوشته است: «شورای شهر مشهد مدعی است در فرایند تصویب و اصلاح طرح تفصیلی بافت ثامن حریم رضوی جایگاه قانونی آنان حذف شده. اگر اینگونه است آنهاحق دارند به دیوان عدالت شکایت ببرند و درخواست ابطال مصوبه کمیسیون ماده پنج را داشته باشند».
می‌توان گفت که کریمی قدوسی، حمایت مستقیمی از طرح قبلی ابراز نکرده، با این حال به نظر می‌رسد او جانب احتیاط را نگه داشته و این بار محافظه‌کارتر از قبل به مخالفت با طرح جدید پرداخته است. او قبلا با مصوبات شورای عالی شهرسازی و معماری در توقف طرح‌های بافت اطراف حرم، به صراحت اعلام کرده بود.
تاکنون گروه مشاوران طرح جدید بافت اطراف حرم مطهر که متشکل از استادان دانشگاه تهران هستند، هنوز جزئیاتی درباره این طرح ارائه نکرده اند. آنچه از طرح جدید بافت ثامن می‌دانیم، در همان حدی است که در کمیسیون ماده ۵ مطرح شده است. با انتشار جزییات بیشتر درباره این طرح، احتمالا مخالفان با قدرت بیشتری برای پیشبرد اهداف خود عمل خواهند کرد. با این حال اصلی‌ترین نکته درباره بافت ثامن این است که هویت مذهبی این بافت حفظ شود تا وقتی زائر از دور گنبد طلایی آستان مقدس امام رضا (ع) را می‌بیند، خود را در میانه‌ای از نماد‌های شهری مذهبی متناسب با زیارت، مشاهده کند.
ارسال نظرات