مرتضوی: برای تولید چادر مشکی همه چیز داریم، اتاق فکر نداریم/ مقاله مشکل مملکت را حل نمی‌کند

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- فاطمه بوجار؛ ماجرا از جایی آغاز شد که محمدحسن میری، مدیرعامل کارخانه حجاب شهرکرد، در گفتگو با خبرگزاری دانشجو ادعا کرد که کیفیت پارچه‌های این کارخانه از پارچه‌های کره‌ای بهتر است و گفت: «اگر شما توانستید یک رول پارچه از کره برای من بیاورید که کیفیتش از پارچه‌ی ما بهتر باشد جایزه می‌دهم!»

هرچند در بازار بیشتر فروشندگان چندان موافق نظرات میری نیستند و می‌گویند چادر ایرانی به گرد پای کره‌ای هم نمی‌رسد. بعضی از مغازه‌داران حتی اطلاع ندارند که در ایران کارخانه تولید چادر مشکی ایرانی وجود دارد. سراغ خریداران هم که بروی بیشتر افراد نمی‌دانند چادرشان تولید کدام کشور است و برایشان هم مهم نیست، آنچه اهمیت دارد قیمت و کیفیت پارچه چادری است. در مجموع به نظر می‌رسد چادر ایرانی آنطور که باید شناخته نشده است و باید دید نظر کارشناسان حوزه نساجی در مورد چادر مشکی ایرانی چیست.

برای آنکه بفهمیم متخصصان صنعت نساجی هم با صحبت‌های میری موافق هستند یا نه، به سراغ دو نفر از متخصصان دانشگاه صنعتی اصفهان رفتیم.

پارچه کره‌ای از قله قاف نمی‌آید

دکتر سید مجید مرتضوی که در فرانسه تحصیل کرده و چندین سال قبل رئیس دانشکده مهندسی نساجی دانشگاه صنعتی اصفهان بوده و از کسانی است که موی در این کار سپید کرده، در پاسخ به این سوال که آیا ما می‌توانیم کیفیتی مشابه با کیفیت چادر خارجی داشته باشیم؟ می‌گوید: «بله می‌توانیم، اما برای درست کردن چادر مشکی در ایران نیاز به اتاق فکر هست و این اتاق فکر دخترخاله‌ی من، دخترعمه و پسردایی من نمی‌شود بلکه باید افرادی که علم کافی در مورد این موضوع دارند، دست به کار بشوند. یعنی باید علمش را داشته باشند، آزمایش انجام دهند و عمل هم بکنند در پایان نتایجی به دست می‌آید که می‌تواند بهتر از مثلا کره‌ای هم باشد. کره‌ای که از قله قاف نمی‌آید، او هم همین کار را انجام داده است ما هم می‌توانیم همین کار را بکنیم.»

مرتضوی در ادامه تجربه‌ای از دوران جنگ نقل می‌کند که نکات جالبی دارد، او می‌گوید: «من یک آزمایشی داشتم. در دوران جنگ یکی از صنف‌ها آمده بود پیش من، که ما لایه چسب یقه‌های پیراهن را می‌خواهیم، این را چیکار کنیم؟ دوران جنگ بود و پلیمر‌ها و خیلی چیز‌های دیگر نبود. من گفتم: شما از این لایه چسب چه انتظاری دارید؟ ۴ تا ۵ ویژگی را ایشان عنوان کرد. اگربه پلیمر‌های مربوطه دسترسی داشتیم همه این ویژگی‌ها را با ۳ تا ماده یا پلمیر می‌توانستیم بدست بیاوریم. در آن زمان ما آمدیم ۶ تا ماده را مخلوط کردیم و حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ آزمایش انجام دادیم، چون نمی‌دانستیم دقیقا باید چیکار کنیم. چیزی که با این ۶ ماده بدست آوردیم از نمونه خارجی هم به مراتب بهتر بود. آن موقع اتاق فکر این موضوع خودم به تنهایی بودم، اما الان برای چادر مشکی می‌تواند افراد مختلفی باشد.»

اختراع رنگ

عده‌ای مشکل اصلی تولید چادر مشکی را مسئله رنگ می‌دانند. دکتر مرتضوی در توضیح این مطلب می‌گوید: «برای رنگ‌های تیره همیشه میزان مصرف رنگ بالاست. در بعضی موارد تا ۲۵ درصد، مقدار مصرف رنگ است یعنی یک چهارم میزان وزن پارچه و این عملا مقرون به صرفه در نمی‌آید. علت اصلی هم که نمی‌توانستند در ایران چادر تولید کنند قیمت بالای پارچه بود یعنی پارچه به اضافه رنگش.».

اما دکتر مرتضوی می‌گوید که ما رنگ را به دست آوردیم و موضوع را اینگونه توضیح می‌دهد: «بعد از اینکه این مسئله که چرا ما نمی‌توانیم چادر تولید کنیم در رسانه‌ها مطرح شد، ما گفتیم می‌شود؛ چون خود من قبلا روی پروژه استاندارد کردن چادر مشکی کار کردم. با تعدادی دانشجو آمدیم و برهمین مبنا رنگ مشکی را بدست آوردیم. طبق همان چیزی که خود ما قبلا استانداردش را تدوین کرده بودیم، ولی با مواد جدید جلو رفتیم و جواب داد یعنی به اندازه یک سوم رنگی که معمولا مصرف می‌کردند، ما رنگ مصرف کردیم و همان ویژگی بدست آمد.»

نه دانش فنی، نه مواد اولیه

مرتضوی در پاسخ به این سوال که مشکل ما در دانش فنی‌ست یا مواد اولیه می‌گوید: «من تعجب می‌کنم که چطور ما نتواستیم تا الان این مسئله را جا بیاندازیم که ما هم دانش فنی را داریم و هم مواد اولیه را داریم منتهی باید روی این‌ها کار بشود، همینطوری نمی‌شود. مواد اولیه را فکر می‌کنم داریم یعنی می‌توانیم در ایران تولید کنیم، مشکل هم نیست، ولی کار می‌خواهد یک شبه نمی‌شود همه کاری کرد. دانش فنی هم هست، اما آن هم کار می‌خواهد.»

آن کس که نداند که نداند

دکتر مرتضوی معتقد است همانطور که ما در دانشکده نساجی دانشگاه صنعتی توانستیم پارچه چادری را با میزان رنگ کمتر و کیفیت خوب تولید کنیم، پس می‌شود این کار را کرد. اما متاسفانه سراغ کسانی که می‌دانند نمی‌آیند تا بپرسند چه کار باید بکنند بلکه تنها همان چیزی که خودشان بلد هستند را اعمال می‌کنند. این کار درستی نیست باید به جایی وصل بشوند که بتواند مشکل را رفع کند.

به آستان قدس و بنیاد مستضعفان اعلام کردیم، ولی دنباله‌اش را نگرفتند

دکتر مرتضوی می‌گوید: «ما قبلا گفتیم که به فرمول رنگ دست پیدا کردیم. حتی به آستان قدس و بنیاد مستضعفان هم اعلام کردیم که ما می‌تونیم همچین کاری بکنیم، ولی آن‌ها اصلا نمی‌آیند دنباله‌اش را بگیرند. مشکل این‌ها این است که فکر می‌کنند همه چیز را می‌دانند، اما نمی‌دانند. ما الان مشکل چادر مشکی به ان صورت نداریم اگر بیاند و با افرادی که متخصص هستند اتاق فکری تشکیل دهند.

من کلا معتقدم در ایران هرچیزی که می‌خواهند درست کنند، به یک اتاق فکر نیاز دارد، اما همانطور که گفتم افراد با معلومات و با تجربه؛ پسرخاله و پسرعمه و فلان و فلان نباید مطرح باشد اگگر اینکار را انجام بدهیم می‌توانیم بهترین چادر مشکی را تولید کرده و حتی به کشور‌های مسلمان منطقه هم صادر کنیم.»

دانشگاه با صنعت قهر است

دکتر محمدعلی الشریف که از شاگردان دکتر مرتضوی است در میانه گفتگو به جمع ما اضافه می‌شود و به نکاتی اشاره می‌کند که تامل برانگیز است. دکتر الشریف می‌گوید: «متاسفانه صنعت از دانشگاه استقبالی نمی‌کند و برای استفاده از پروژه‌ها و اختراعات دانشگاه تمایلی نشان نمی‌دهد. این مشکلی است که از طرف تولید کننده و کارخانه‌ها وجود دارد.

از آن طرف اعضای هیئت علمی، متخصصان و کسانی که صاحب نظر هستند تمام وقت و فکرشان صرف مقاله نویسی می‌شود. تمام همشان این است که این کار در آزمایشگاه و توسط دانشجو به نحوی پیش برود که نتیجه‌اش بشود مقاله نه اینکه ماحصلش بشود حل یک مشکل در صنعت.»

ولع مقاله نویسی، آفت حل مشکلات صنعت

دکتر الشریف با اشاره به مشکلات زیادی که در صنایع نساجی وجود دارد، می‌گوید: «با تشکیل یک اتاق فکرتمام این مشکلات قابل حل هست. بعضی از مسائل هم حل شده و جوابش آماده است. منتهی، چون اساتید ما مشغول مقاله‌نویسی هستند، از این مشکلات کوچک و بزرگ صنعت غافل می‌شوند.

مسئله مقاله در دانشگاه‌ها و موضوع استقبال نکردن صنعت از راه‌حل‌ها سبب شده که بسیاری از کار‌ها از جمله همین چادر مشکی همچنان روی زمین باقی بماند. کیفیت چادر مشکی می‌تواند بهتر از کیفیت چادر‌های خارجی باشد، ولی نیست و شاید بشود گفت در حد خارجی هم نیست متاسفانه، ولی این‌ها تماما قابل حل هست.»

دکتر الشریف معتقد است، چون مشکلاتی که در صنعت ما هست قابلیت این را ندارد که مقاله بشود و ژورنال خارجی آن را بپذیرد، اساتید تمایلی به حل آن ندارند. او صحبت هایش را اینگونه خاتمه می‌دهد که: «مقاله برای ارتقا هیئت علمی خوب است، برای بعضی از موارد خوب است، ولی ماحصل مقاله چیزی نیست که بتواند مشکل مملکت را حل بکند. برایند چیزی که ما دیدیم این است که مقاله به درد حل مشکل کشور نمی‌خورد. متاسفانه در این سوی میز چنین آفتی وجود دارد.»

به نظر می‌رسد نه تنها در دانش فنی بلکه در تولید رنگ چادر مشکی هم مشکلی نیست. با این وجود یافتن دلیل بی‌مهری نسبت به تولید چادر ایرانی کمی دشوار است. اما قطعا بی توجهی صنعتگران به دانشگاه، واردن نشدن ارگان‌ها در چالش تولید داخلی چادر و تمایل نداشتن اساتید حوزه نساجی به حل مشکلات صنعت، چوب لای چرخ تولید چادر مشکی ایرانی می‌گذارد.