گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو- فاطمه بوجار؛ فروشنده با قیافه‌ای حق به جانب می‌گوید: خانم! پارچه چادر مشکی ایرانی اصلا داخل کشور نمایندگی ندارد. من که دهانم از تعجب باز مانده می‌گویم: چرا دارد ... حجاب شهرکرد. فروشنده چهره‌اش درهم می‌رود. می‌پرسد: شما اومدی چادر بخری یا بفروشی؟ من که نمی‌خواهم فضا متشنج شود، با خونسرد و به نرمی پاسخ می‌دهم: هیچکدام فقط آمده‌ام چند سوال بپرسم. شاید ناخواسته ندانستن فروشنده را به رخش کشیده بودم، اما این باعث نشد در رفتار خوبش تغییری ایجاد شود. چند سوال دیگر می‌پرسم و از مغازه بیرون می‌آیم.
در تمام راه فکر می‌کردم وقتی فروشنده که عمری‌ست با چادر سر و کار دارد، نمی‌داند کارخانه‌ای هم داخل ایران هست که چادر مشکی تولید می‌کند، دیگر از مصرف کننده‌ای که چند سالی یک بار گذرش به راسته چادر فروشی‌ها می‌خورد، توقعی نیست. فروشنده می‌گفت پارچه ایرانی باید جلوی پارچه‌ی کره‌ای لنگ بیاندازد. اما پارچه‌های ایرانی داخل مغازه‌اش نه مارکی داشت و نه معلوم بود از کجا می‌آید، چون همه را از دلال می‌خریدند. دقیق معلوم نبود که آن‌ها واقعا پارچه ایرانی هستند یا به اسم پارچه ایرانی به فروشنده انداخته شده‌اند.
تصمیم گرفتیم برای ارزیابی کیفیت چادر ایرانی این بار سراغ دکتر حسین ایزدان رئیس فعلی دانشکده نساجی دانشگاه صنعتی اصفهان برویم. کسی که خودش در تدوین استاندارد تشویقی چادر مشکی دستی داشته و نظراتی روی آن اعمال کرده است:
استانداردی که کیفیت را تایید می‌کند
صحبت را با یک نقل قول شروع می‌کنیم. محمدحسن میری، مدیرعامل کارخانه حجاب شهرکرد، در گفتگو با خبرگزاری دانشجو ادعا می‌کند که کیفیت پارچه‌های این کارخانه از پارچه‌های کره‌ای بهتر است و گفت: «اگر شما توانستید یک رول پارچه از کره برای من بیاورید که کیفیتش از پارچه‌ی ما بهتر باشد جایزه می‌دهم!»
از دکتر ایزدان درباره درستی این ادعا می‌پرسیم، او پاسخ می‌دهد: «استاندارد تشویقی چادر مشکی براساس تعداد زیادی پارچه چادر مشکی تدوین شده است. همه این پارچه‌ها تولید کشور‌های خارجی بودند وضوابطی که ایجاد شد و آزمون‌هایی که طراحی گردید همه بر اساس بالاترین کیفیت‌های ممکن بود بنابراین می‌توانم بگویم اگر پارچه چادر مشکی مهر استاندارد داشته باشد قطعا از کیفیت خوبی برخوردار است، چون تمام شرایط مناسب یک پارچه در این استاندارد گنجانده شده است. چادر مشکی شرکت حجاب هم به مدت چند سال از چنین استانداردی برخوردار بوده است.»
دکتر ایزدان در ادامه توضیح می‌دهد که این استاندارد تشویقی است و برای دریافت آن اجباری وجود ندارد، اما شرکت حجاب شهرکرد برای اینکه نشان بدهد کیفیت چادر تولیدی‌اش، کیفیت خوبی هست این استاندارد را از اداره استاندارد استان چهارمحال و بختیاری اخذ کرده است. به نظر من اصلا نمی‌شود روی کیفیت خوب پارچه چادر مشکی کارخانه حجاب شهرکرد، شک کرد.
ایزدان این فرض را برای همه چادر‌های تولید داخل ثابت می‌داند و می‌گوید: «چادر مشکی تولید داخل اگر مهر استاندارد داشته باشد از کیفیت مناسب و خوبی برخوردار است.»
نبود تفاوت قیمت منطقی‌ست؟
در بعضی مواقع قیمت چادر ایرانی و کره‌ای تقریبا یکسان درمی‌آید. با وجود بدبینی‌هایی که نسبت به جنس ایرانی وجود دارد همین موضوع مزید بر علت شده و رغبت مردم را برای خرید چادر مشکی ایرانی کم می‌کند. دکتر ایزدان درباره این موضوع هم می‌گوید: «اگر بخشی از کالایی در ایران تولید بشود طبیعتا باید قیمتش کمتر باشد، ولی خوب مسائل دیگری را هم باید درنظرگرفت. اینکه مواد اولیه و قطعاتی که استفاده می‌شود خیلی مهم است که همه این‌ها از خارج می‌آید و اگر این مواد انحصاری باشد، ما دچار مشکل می‌شویم.»
ایزدان مسئله را کمی بازتر می‌کند و می‌گوید: «با توجه به اینکه کم کم دارد بخشی از مواد اولیه در داخل تولید می‌شود، انتظار می‌رود قیمت چادر ایرانی هم کمتر باشد، اما بازار، بازار رقابتی است. در بازار رقابتی عرضه و تقاضا قیمت را تعیین می‌کند، اما من تصور می‌کنم کارخانجاتی که در ایران هستند اگر مثل کارخانه حجاب که زیر نظر بنیاد است، باشند احتمالا خودشان برای اینکه بتوانند کار مناسبی انجام بدهند قیمت‌شان را زیر قیمت پارچه کره‌ای درنظر می‌گیرند.»
دکتر ایزدان اشاره‌ای به بازار رقابتی هم می‌کند و می‌گوید: «اگر بازار براساس رقابت باشد و مقدار چادر در بازار خیلی مناسب نبوده و تقاضا بیشتر از عرضه شود، قانون عرضه و تقاضا باعث می‌شود قیمت‌ها خیلی تفاوت نداشته باشد. اما به نظر می‌رسد، چون که بخشی از مواد در داخل تهیه می‌شود، قیمت می‌تواند ارزانتر باشد البته چقدرش را نمی‌دانم، چون باید حساب مهندسی صنعتی بشود و قیمت مناسبش دربیاد.»
چرخ تامین مواد اولیه، پنچر است
مشکلات تولید یکی از عواملی است که اجازه نمی‌دهد چادر ایرانی بازار را قبضه کند. اما این مشکل از کجا نشات می‌گیرد؟
دکتر ایزدان به این سوال اینگونه پاسخ می‌دهد: «دانش فنی تولید چادر مشکی را داریم. حداقل در شرکت حجاب شهرکرد من مطمئن هستم که دانش فنی‌ش وجود دارد، چون انتقال دانش فنی از کره صورت گرفته و کیفیت دستگاه‌ها و فرایندهاشون طبق بازدیدی که من قبلا از این سیستم داشتم، خیلی عالی هست.
مشکل در تامین بخشی از مواد اولیه است. ما در تولید نخ چادر مشکی مشکل داریم که البته شنیدم جدیدا این مشکل تا حد زیادی برطرف شده و در داخل کشور به آن کیفیت مناسبی که برای نخ نیاز است، رسیدیم. در مواد اولیه به خصوص رنگ و موادی که عمق دهنده هستند، مشکلاتی داریم، اما در نخ تا آنجایی که من مطلع شدم تا حدی این مشکل رفع شده است. اما دقیق نمی‌دانم که این میزان تولید نخ برای دیگر کارخانه‌ها هم کافی است یا نه.»
ایزدان موضوع قاچاق را هم مطرح کرده و می‌گوید: «مشکل دیگر مسئله قاچاق از کشور‌های دیگر است. برای اینکه رقابت بین چادر مشکی ایرانی و جنس کره‌ای بتواند رقابت معنی‌دار و درستی باشد، باید جلوی قاچاق چادر مشکی گرفته شود.»
دکتر ایزدان گفتگو را با یک خبر خوش پایان می‌دهد: «ما در دانشکده پیگیر این هستیم که یک مرکز تحقیقات پوشاک اسلامی راه بیاندازیم و با چند شرکت از جمله همین حجاب هم گفتگو‌هایی کردیم که انشاءالله به نتایج مطلوبی برسد و ما بتوانیم روی کیفیت چادر ایرانی بیشتر فکر کنیم و مشکلاتش را تا حد امکان کمتر بکنیم.»
هرچند داشتن استاندارد می‌تواند به ما این اطمینان را بدهد که چادر از کیفیت مناسبی برخوردار است، اما مشکل اینجاست که بیشتر اجناسی که به اسم چادر ایرانی در بازار هست نه تنها مهر استاندارد ندارد بلکه حتی مارکی هم روی آن درج نشده و مشخص نیست که از کدام مبدا به دست فروشنده رسیده است. اگر به تولید هم نگاهی بیاندازیم به نظر می‌رسد دیگر کُمیت‌مان در دانش فنی لنگ نمی‌زند، اما دانش فنی بدون مواد اولیه مثل تفنگ بی‌فشنگ است که تنها برای دل خوش کردن به کار می‌آید..