پیام فضلی‌نژاد: مرگ مغزی حکمرانی فرهنگ و اندیشه/ مثلث فلاکت تحمیل شده به مردم

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، سید امیر جاوید و پیام فضلی نژاد امروز چهارشنبه پنجم خرداد «میز نقد و اندیشه» دیگری را در برنامه «سلام تهران» شبکه پنجم سیما برپا کردند.

پیام فضلی‌نژاد در پاسخ به این سوال سیدامیر جاوید که «رییس جمهور جدید برای حل مسائل باید مواجهه‌ای صحیح با وضع موجود داشته باشد، در حوزه فکر و اندیشه وضع موجود چه هندسه‌ای دارد و رییس جمهور با چه مواجه خواهد بود؟» گفت: برای شناسایی و ارزیابی وضع فرهنگی فعلی رییس جمهور چاره‌ای ندارد جز اینکه یک عکس پانوراما از وضع سراسر کشور داشته باشد. با چنین تصویری است که می‌توان یک رهیافت کاربردی را برای جراحی کانون‌های بحرانی فرهنگ اراسه کرد.

وی افزود: ما در حوزه فرهنگ با یک وضعیت بی‌دولتی مواجه هستیم. در وضع موجود یک الیگارشی حاکم است که منافع خود را بر پایه سرمایه رفاقتی ترسیم کرده است. این کانون قدرت کابینه را به دست گرفته و مثلث فلاکتی را علیه ملت و حکومت پدید آورده است.

فضلی نژاد ادامه داد: اضلاع این مثلث فلاکت به این صورت است؛ «فروبستگی فرهنگی»، «ورشکستگی اقتصادی» و «انسداد سیاسی». این مثلث فرهنگ را لمپنیستی، سیاست را پوپولیستی و اقتصاد را رانتی و مافیایی کرده و جامعه را بی‌حس می‌کند. رییس جمهور آینده در آن عکس سراسرنما با این مثلث مواجه می‌شود، بنابراین نخستین گام و وظیفه‌اش تلاش برای فروپاشی این مثلث است. مثلثی را که زورمندان سیاسی گام به گام اعمال کرده اما آن را اعلام نمی‌کنند.

مثلث فلاکت و پنج بحران ترکیبی در جامعه

این فعال فرهنگی در بخش دیگری از سخنان خود به بحران‌هایی که این مثلث برای کشور پدید می‌آورد اشاره کرد و گفت: این مثلث پنج بحران ترکیبی کلان را در جامعه و حکومت پدید آورده یا تشدید کرده است؛ نخست اینکه حکومت تبدیل به حکومت صامت می‌شود. به عبارتی این مثلث نه تنها دولت که کل حکمرانی در حوزه فرهنگ و اندیشه را به سمت مرگ مغزی پیش برده است. دوم؛ تبدیل جامعه به جامعه‌ای بی‌حس، نمایشی، فرمایشی و فرمالیته است. چنین جامعه‌ای توانایی درک حقیقت را از دست می‌دهد.

نویسنده کتاب «ارتش سری روشنفکران» اضافه کرد: سومین بحران ترکیبی که این مثلث برای ملت ساخته؛ فروبستگی فکری و فرهنگی است. برخی از اندیشمندان می‌گویند که این فروبستگی سه دهه است که ایجاد شده و این مثلث آن را تشدید کرده است. چهارمین و پنجمین بحران‌ها نیز فروپاشی ایدئولوژیک و سقوط فیزیکال است.

فضلی نژاد در بخش دیگری از این برنامه در پاسخ به این سوال که «آیا رییس جمهور به تنهایی می‌تواند این مثلث را از بین ببرد؟ و اینکه برای نابودی این مثلث آیا مشارکت پایین یا بالای مردم در انتخابات تاثیری خواهد داشت؟» گفت: چون این برنامه برای ایام انتخابات طراحی شده و قصد ما مرور تاریخ فرهنگی دولت‌هاست به نقد دولت‌ها می‌پردازیم، والا دیگر ارکان حکمرانی ما در ساخت این اضلاع مثلث فلاکت علیه ملت دخیلند و باید منصفانه محاکمه شوند. واقعیت این است که نهادها در ایران افول کرده‌اند و به موازات آنها دولت هم افول کرده، اما دولت مقتدر می‌تواند به بازسازی خود بپردازد.

وی افزود: رییس جمهور قدرتمند و قوی که در انتخاباتی با مشارکت بالا انتخاب شود، می‌تواند از این گردنه بحرانی عبور کند. بنابراین اگر مردم به دنبال نابودی این مثلث شوم هستند باید در انتخابات مشارکت بالا داشته باشند. بحران کارکردی در نهایت به بحران مشروعیت خواهد انجامید و این مسئله نگرانی بایت مشارکت‌های مردمی را پدید خواهد آورد.

فضلی نژاد در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که دولت حسن روحانی کمر به نابودی جامعه بست، گفت: دولت روحانی هیچکدام از عناصر انگیزه بخشی را که موجب انگیزه مردم به مشارکت سیاسی در تعیین سرنوشت خود می‌شد، باقی نگذاشت. وقتی دولت به مردم اهمیت ندهد، مردم و جامعه نیز به دولت اهمیت نخواهد داد و راهش را از آن جدا می‌کند. این باعث گسست پیوند دولت و ملت خواهد شد. چند دولت جمهوری اسلامی به دنبال این برنامه استعماری بودند. من پیشنهاد می‌کنم که مردم کتاب «فرسایش قدرت نرم: مردم، دولت‌ها و اعتماد» را که با ترجمه سعید میرترابی توسط انتشارات دانشگاه امام صادق منتشر شده مطالعه کنند.

حکومت صامت از خطرناک‌ترین بحران‌های حکمرانی است

فضلی نژاد در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به این نکته که از نظر مبانی اندیشه انقلاب اسلامی ایران، حکومت صامت از خطرناک‌ترین بحران‌های حکمرانی است، گفت: حکومت صامت حتی حکومت تک صدایی هم نیست، چرا که انرژی معرفتی خود و در نتیجه منابع قدرت نرمش را از دست داده و تنها بر اساس قوه قهریه می‌تواند حکومت کند.

وی ادامه داد: مهمترین نکته‌ای که در این بحث از حیث فرهنگی پیش می‌آید این است که هیچ ایده فرهنگی‌ای حکومت صامت را پشتیبانی نمی‌کند و در این وضعیت تحجر سازمان یافته به آخرین مرحله خود می‌رسد و امام خمینی (ره) و شهید مطهری مدام به این خطر بزرگ هشدار داده‌اند. این وضعیت موجب تشکیل کانون‌هایی می‌شود که وظیفه‌شان تقویت جمود فکری و رکود فرهنگی از رهگذر شبکه‌های قدرت و ثروت است. حکومت صامت عقل ستیز است و از همین طریق فروپاشی فرهنگی را موجب خواهد شد.

فضلی نژاد اضافه کرد: امام خمینی (ره) در منشور روحانیت ضمن هشدار از علما می‌پرسد: «اگر در جمهوری اسلامی حاکمیت از آن متحجرین شود جواب خدا و مردم را چه می‌دهید؟ می‌ترسم اسلام با اعمال ما دفن شود و باید فکری برای آن بکنیم. می‌ترسم شکست انقلاب از ناحیه خودتان باشد نه از دشمن. من خوف این را دارم که در لباس اسلام کاری انجام دهند که با محتوای اسلام همخوان نباشد.»این خوف و ترس درباره آینده انقلاب است. امام در اصل ضوابطی را مطرح کرده که باید زورمندان ما رعایت کنند. بنابراین ایده انقلاب اسلامی این نبود که حکومت صامتِ عقل ستیز تشکیل شود. ایده انقلاب به کنشگری افراد اعتقاد داشته است.

این روزنامه نگار در ادامه با اشاره به این نکته که فرجام حکومت صامت به عقل ستیزی منجر خواهد شد، گفت: شهید مطهری اثبات کرد که عقل ستیزی به تکفیر می‌انجامد و سیستم عقل ستیز نهایتاً موجب تشکیل یک ساختار تکفیری نخبه کش خواهد شد. شهید مطهری این هشدار را چند دهه پیش به ما داد. او گفت که عقل ستیزی منجر به جریانی خواهد شد که حتی ابوعلی سینا را هم تکفیر خواهد کرد. مواجهه این تکفیری‌ها با نخبگان اعم از علما، هنرمندان و… هم عجیب بوده است، اگر می‌خواستند علم، هنر و یا عقل آنان را انکار کنند، جامعه آنها را می‌دید، بنابراین به تنها سلاحی که می‌توانست دست یابد تکفیر بود و مدام انگ بی‌دینی به نخبگان می‌زد. به همین دلایل بود که امام خمینی فرمود: مقدس نماها با تزویرشان از درون محتوای جمهوری اسلامی را انکار می‌کنند.