تعابیر حکیمانه امام باقر (ع) از واقعیت‌های معنوی

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، حجت الاسلام و المسلمین سید محمد جواد سایبان پژوهشگر مذهبی گفت: قدم گذاشتن به وادی معنویت و فتح قله‌های آن، آرمانی است که افراد مؤمن و خداجو به دنبال آن هستند. در این مسیر پرتلاطم، آن چه مهم به نظر می‌رسد انتخاب راه صحیح و هموار است، زیرا سعادت و رستگاری ما در گرو یافتن مسیر درست و در نهایت رسیدن به حق و حقیقت است. ورود به این وادی آسان است، اما ثابت قدم ماندن در آن دشوار است. بهترین راهکار برای موفقیت و فتح قله‌های رفیع بندگی، انتخاب راهنمای دلسوز و راه بلدی است که ما را از بهترین مسیر و در کمترین زمان به مقصد برساند.

وی افزود: متاسفانه در دنیای امروزی آن چه باعث تزلزل یا خروج از مسیر معنویت شده، تغییر نوع نگاه ما به مسائل معنوی است. برداشت‌های متفاوت و غالبا اشتباه از رخداد‌های معنوی باعث شده است نه تنها نتیجه مطلوب برای ما حاصل نگردد بلکه در مواردی عکس آن گریبان‌گیر ما شود. امام باقر (ع) در روایتی زیبا و خواندنی به شاگرد ممتاز خود جابرجعفی نکات نابی را می‌فرمایند که توجه به آن، نوع نگاه ما به مسائل معنوی را اصلاح کرده و مسیر صحیح را به ما نشان می‌دهد.

دست یابی به عزت

این کارشناس مذهبی ادامه داد: عزت، شرافتی است که تمام بشر برای دستیابی به آن تلاش می‌کنند، اما متأسفانه عده‌ای در این مسیر به بیراهه رفته و تمام عمر خود را به این خیال می‌گذرانند که عزتمند زیسته اند؛ این در حالی است که تصور آن‌ها اشتباه بوده و در عزت کاذب، زودگذر و فانی قرار داشته اند. امام باقر (ع) با معرفی عزت جاودانه، راه‌های دستیابی به آن را نیز به شاگرد خویش می‌فرمایند، «جابر، اگر به دنبال عزت جاودانه و ماندگار هستی، طمع را در درون خود نابود کن؛ ذلت طمع نیز از بین نخواهد رفت مگر با ناامیدی از مردم؛ و این ناامیدی از مردم حاصل نخواهد شد مگر با همت بلند».

فقر و غنای واقعی

حجت الاسلام سایبان تصریح کرد: یکی از مهم‌ترین مباحث جامعه امروزی، موضوع فقر و غنا در جهان است. متأسفانه گستردگی فقر در ابعاد گوناگون انسانی، فرهنگی، بهداشتی، مسکن در سطح جهان به حدی است که می ‏توان فقر را به عنوان یک «قاعده» و رفاه را به عنوان یک «استثناء» در نظر گرفت؛ اما فقر و غنا برای یک انسان مؤمنی که قدم در وادی معنویت گذاشته است معنای دیگری دارد. در همین زمینه امام باقر (ع) می‌فرمایند: «لَا فَقْرَ کَفَقْرِ الْقَلْبِ وَ لَا غِنَى کَغِنَى النَّفْس‏»؛ هیچ فقری مثل فقر قلب نیست و هیچ غنایی مانند غنای نفس نمی‌باشد.

وی اظهار کرد: در توضیح این روایت ناب می‌توان گفت قلب انسان جایگاه حقیقی خداوند متعال است، اگر دل مشغولی‌های دنیوی باعث شد که انسان از یاد خدا غافل گردد و آمال و آرزو‌های بلند مدت، تمام قلب او را تصاحب کرد، او فقیرترین شخص است حتی اگر در ثروت‌های مادی غوطه ور باشد. در مقابل نیز، انسانی که تمام وجودش را بی نیازی از غیرخدا فرا گرفته و چشم طمع خود را نسبت به زندگی دیگران کور کرده است، ثروتمندترین فرد روی کره خاکی است حتی اگر نان شب خود را نداشته باشد.

جایگاه رفیع واجبات

این کارشناس مذهبی ادامه داد: یکی از اشتباهات رایج در جامعه این است که، رسیدن به خداوند متعال و قرارگرفتن در مسیر بندگی را تنها با اعمال سخت، طاقت فرسا و کمرشکن می‌بینند. این در حالی است که این تفکر از اساس باطل است. عده‌ای پا را فراتر گذاشته و بر این باورند که تنها انجام امور مستحب است که رشد و تعالی را به همراه دارد و انجام واجبات الهی به منزله درجا زدن در مسیر بندگی است. امام باقر (ع) با مردود خواندن این باور اشتباه می‌فرمایند: «لَا طَاعَةَ کَأَدَاءِ الْفَرَائِضِ»؛ هیچ اطاعتى مانند به‌جا آوردن واجبات نیست.

حجت الاسلام سایبان در پایان گفت: در روایت دیگری پیامبر اکرم (ص) به امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند: «یا علیُّ إذا رَأیتَ الناسَ یَشتَغِلُونَ بالفَضائلِ فاشتَغِلْ أنتَ بِإتمامِ الفَرائضِ»؛ هرگاه دیدی مردم به فضایل و مستحبات می‌پردازند، تو به کامل کردن واجبات بپرداز. در تفسیر این روایات ارزشمند باید گفت، انجام واجبات الهی در درجه اول قرار دارد و پرداختن به امور مستحب در حالی که واجبات روی زمین مانده اند، شایسته نیست.