عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگ‌های هژمونی و روند تک بازیگر بودن آمریکا را خدشه دار می‌کند

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، مهدی خانعلی زاده کارشناس روابط بین الملل در نشست بررسی تاثیر پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگ‌های از منظر «روابط بین‌الملل» و «اقتصاد سیاسی» که از سوی بسیج دانشجویی دانشگاه تهران برگزار شد، گفت: چین در پی هژمونی گری سیاسی و نظامی نیست با این وجود ما امروز یک بلوک شرق نداریم بلکه یک بلوک شرقی داریم. بلوک شرق در زمان جنگ سرد وجود داشته و تمام قدرت امنیتی، سیاسی و اقتصادی در شوروی خلاصه می‌شد و تمام کشور‌ها برای استفاده از این ظرفیت به جبهه شوروی می‌پیوسیتند.

وی با بیان اینکه هم اکنون بخش اقتصادی بلوک شرقی که در حال شکل گیری است بر عهده چین است و بخش امنیتی و نظامی آن نیز در مناطق مختلف بر عهده کشور‌های مختلف است و ایران نیز در این بخش می‌تواند به نقش آفرینی بپردازد، افزود: یکی از ستون‌های سیاست خارجی ایران جهان سومی بودن آن است و البته این جهان سومی بودن نه به معنای عقب مانده بودن بلکه به این معناست که ایران عضو هیچ بلوکی اعم از شرق و غرب نبوده و اکنون خودش می‌خواهد بلوک ساز شود.

خانعلی زاده در پاسخ به این شبهه که با پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگ‌های تکلیف شعار نه شرقی نه غربی چه می‌شود، تصریح کرد:: پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگ‌های به معنای پیوستن به بلوک شرق نیست، چون این سازمان یک بلوک شرقی است که ایران عضو تاثیرگذار و سازنده آن است و توانسته چنین بلوکی را ایجاد.

وی با بیان اینکه سازمان همکاری شانگ‌های یکی از رویکرد‌های بسیار جدی است که می‌تواند هژمونی آمریکا را تضعیف کند و روند قدرت گیری آن را مختل و از طرفی روند افول آن را سرعت ببخشد، تصریح کرد: سوال این است که وجود سازمان همکاری شانگ‌های به معنای این است که قرار است ماجرایی مانند جنگ سرد اتفاق بیفتد؟ فعلا نه و بعید می‌دانم که حداقل در سال‌های کوتاه مدت و حتی در بلند مدت چنین روندی شکل بگیرد. فعلا قرار است شبکه‌ای شکل بگیرد که تاثیرگذاری و تک بازی گری آمریکا در نظام بین الملل را از بین ببرد.

کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به اینکه رئیس جمهور آمریکا در مجمع عمومی سازمان ملل تلاش می‌کرد تا اثبات کند که این کشور هنوز فعال ما یشاء، تک بازیگر و قدرتمند است و از متحدان خود حمایت می‌کند، گفت: ایجاد بلوک‌هایی مانند سازمان همکاری شانگ‌های با عضویت ایران روند تک بازیگر بودن آمریکا را خدشه دار می‌کند.

وی با بیان اینکه چین و روسیه نقش بسیار موثری در عضویت دائم و کامل ایران در سازمان همکاری شانگ‌های داشته اند، اظهار کرد: سند امنیت ملی روسیه در سال ۲۰۱۲ با سال ۲۰۰۸ متفاوت است چرا که در سند امنیت ملی این کشور در سال ۲۰۰۸ آمریکا برای روس‌ها یک همکار به شمار می‌رود؛ اما در سند ۲۰۱۲ به عنوان یک کشور رقیب و متخاصم شناخته می‌شود و مضاف بر این ایران با توجه به رویکرد اوراسیاگرایی روسیه در سند امنیت ملی این کشور مورد توجه قرار گرفته است.

خانعلی زاده تصریح کرد: امروز باید جهان را متفاوت‌تر از جهان پیش از سال ۲۰۰۸ ببینیم به گونه‌ای که می‌توان گفت امروز جهان تغییر کرده و فرصت‌های ایران برای اینکه بتواند از ظرفیت‌های منطقه‌ای و پیمان‌های همکاری در جهت تامین منافع خود استفاده کند بسیار افزایش یافته اند.

وی با بیان اینکه تحریم‌ها تا زمانی اثرگذار است که ایران همچنان در چارچوب و نظم ایجاد شده از سوی آمریکا باقی بماند، اما اگر یک نظم جدید ایجاد شود ابزار تحریم به معنای آسیب زدن به آمریکایی‌ها خواهد بود، افزود: استفاده بی رویه از ابزار تحریم به آمریکا آسیب زده است؛ مثلا فروش نفت جهان با دلار کمک می‌کرد تا ارزش دلار بالا برود، اما وقتی چرخه دلار و فروش نفت ایران تحریم شد به تعبیر صاحبنظران، آمریکایی‌ها برای اینکه بتوانند با ایران مقابله کنند به پای خود شلیک کردند. مضاف بر این با تغییر نظم بین المللی و شکل گیری سازمان‌های همکاری مثل شانگ‌های روند آسیب پذیری آمریکا تشدید شده است.

کارشناس مسائل بین الملل گفت: یکی از امتیازاتی که قرار بوده در مذاکرات وین به ایران داده شود اجازه فروش یک میلیون بشکه نفت به چین است و این برگ برنده کشور‌های مذاکره کننده با ایران بوده، اما با عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگ‌های این برنده و امتیاز از طرف مقابل گرفته می‌شود و البته این به معنای ایجاد تقابل نیست؛ بلکه به معنای استفاده ایران از ظرفیت سبد دیپلماسی در جهت برقرار تعادل است و در واقع این نگاهی که به سمت بلوک شرقی ایجاد شده کمک می‌کند تا روابط ما با بلوک غربی هم تنظیم شود.

وی با بیان اینکه امروز ایران با عضویت در سازمان همکاری شانگ‌های حتی دست برتر برای تعامل با غرب را دارد، اضافه کرد: گسترش سبد دیپلماسی به ایران کمک می‌کند تا در تعامل با همسایگان و رقبای اقتصادی خود یعنی ترکیه و عربستان روند مطلوب تری داشته باشد و مضاف بر این حتی اگر ما بخواهیم با غرب هم تعامل داشته باشیم هم اکنون شرایط متوازن تری فراهم شده است.

خانعلی زاده افزود: بعد از امضای برجام رئیس جمهور چین با دست پر به ایران آمد با این وجود باید از منظر حفظ برجام به سفر شی جین پینگ نگاه می‌شد تا سبد دیپلماسی ایران گسترده شود تا وقتی که غربی‌ها زیر میز زدند ما می‌گفتیم گزینه‌های دیگری هم داریم و در این صورت ما می‌توانستیم جلوی خراب شدن برجام را هم بگیریم، اما در نهایت اتفاق بدی افتاد و آقایان رئیس جمهور چین را تحویل نگرفتند و حتی پروتکل‌های دیپلماتیک هم رعایت نشد و سفر سه روزه یک روزه تمام شد.

کارشناس مسائل بین الملل عضویت ایران در سازمان همکاری شانگ‌های را اتفاقی مهم و حائز اهمیت دانست و گفت: ایران از سال ۲۰۰۵ تاکنون در پی عضویت دائم در سازمان همکاری شانگ‌های بوده است و ما امروز به این اولویت دست پیدا کنیم؛ اما واقعیت این است که عضویت در این سازمان به تنهایی برای ما نتیجه‌ای ندارد و نیاز است که دیپلماسی فعال داشته باشیم.

وی تصریح کرد: خطری که حس می‌شود این است که آیا در نگاه به شرق قرار است رویکرد اشتباه به غرب تکرار شود و ما دوباره نیمی از دنیا را در نظز نگریم؟ قرار است که این نگاه به شرق کمک کند تا سبد دیپلماسی کشورمان قوی شود تا اگر می‌خواهیم با غرب هم گفتگو و تعامل داشته باشیم از این ظرفیت استفاده کنیم.

خانعلی زاده با تاکید بر اینکه اگر ما روند دیپلماسی خود را مدیریت شده و حساب شده پیش ببریم و بازیگر عقلانی باشیم عضویت دائم کشورمان در سازمان همکاری شانگ‌های به بی اثر شدن تحریم‌ها کمک کند، افزود: اینکه گفته می‌شود ایران در سیاست خارجی خود صرفا ایدئولوژیک عمل می‌کند دروغ است. در این رابطه در کتاب عظیمت به تهران نیز تصریح شده که این افسانه باید در آمریکا کنار گذاشته شود که ایران یک بازیگر عقلانی است و اگر هم رویکرد عقلانی در سیاست خارجی خود دارد آن را هوشمندانه به منافع ملی تبدیل می‌کند.

وی در خصوص نسبت اجلاس شانگ‌های با تحولات افغانستان نیز بیان کرد: طرح BRI چین دو مسیر زمینی مهم دارد که هر دو آن‌ها از افغانستان، پاکستان، ایران و روسیه عبور می‌کنند به همین دلیل ثبات و امنیت افغانستان در اجرای این طرح خیلی مهم است.

کارشناس مسائل بین الملل گفت: برخی‌ها می‌گویند آمریکا برای به هم ریختن اوضاع از افغانستان خارج شده و نباید فکر کنیم که این کشور شکست خورده است. من در ابتدا این را بگویم که سیاست ۲۰ ساله آمریکا در افغانستان شکست خورده و با فضاحت از این کشور خارج شده و امروز در آمریکا غوغا است؛ البته آمریکا تلاش می‌کند تا هزینه‌های شکست خود را روی کشور‌های دیگر سرشکن کند.

وی افزود: امروز بی ثباتی در افغانستان به نفع آمریکاست، چون این کشور می‌تواند به منافع چین ضربه بزند. به هر روی اگر افغانستان روی ثبات را به خود ببیند طرح BRI چین خیلی جدی‌تر و محکم‌تر پیش می‌رود و این به ضرر آمریکا خواهد بود.

خانعلی زاده به دروغ پردازی‌های رسانه‌ای در خصوص حملات پهپاد‌های پاکستانی به پنجشیر اشاره کرد و گفت: واقعیت این است که ماجرای مقاومت در پنجشیر جعلی بوده و جز درگیری‌های جزئی درگیری بزرگی در این نقطه وجود نداشته است تا از این طریق با بی ثبات نشان دادن پنجشیر مانع پیشبرد طرح BRI چین شوند.

وی با بیان اینکه اگر عضویت دائم ایران در سازمان همکاری شانگ‌های از بعد سیاسی این سازمان را تقویت نمی‌کرد چین و روسیه به طور جدی در پی عضویت دائم کشورمان نبودند، اظهار کرد: تامین امنیت انرژی چین با اتکا به نفت و گاز ایران و همچنین تامین امنیت جاده ابریشم جدید که به سمت اروپا می‌رود و به نوعی شاهراه اصلی طرح BRI است متکی به ایران است.