جشنواره فجر برای حضور انیمیشن‌ مناسب نیست

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو؛ مریم سواری؛ دوره چهلم جشنواره فجر به پایان رسید و باری دیگر شاهد حضور کم‌رنگ انیمیشن در میان آثار جشنواره بودیم، روشن است که برخی سیاست‌های جشنواره سبب نارضایتی اهالی حوزه انیمیشن و به دنبال آن عدم تمایل برای شرکت در جشنواره شده‌؛ در همین راستا با محمدامین همدانی، تهیه‌کننده اثر «پسر دلفینی» که سال گذشته از شرکت در جشنواره انصراف داد، گفتگو کردیم و در این میان به راه‌های جایگزین عرضه انیمیشن، موانع اعتلای کیفی و رقابت ناعادلانه انیمیشن ایرانی و خارجی نیز پرداختیم. 

خبرگزاری دانشجو: سال گذشته، انیمیشن پسر دلفینی از حضور در جشنواره فجر انصراف داد و امسال هم شاهد حضور کم‌رنگ انیمیشن در جشنواره بودیم. آیا سکوی جشنواره فجر را برای شروع نمایش «پسر دلفینی» یا هر انیمیشن دیگری مناسب نمی‌دانید؟

همدانی: با توجه ‌به اینکه تنها یک انیمیشن در جشنواره فجر سال گذشته حضور داشت، جشنواره برای به نمایش در آمدن «پسر دلفینی» مناسب نبود و چون اثرمان خارج از مسابقه بررسی می‌شد ترجیح دادیم که «پسر دلفینی» در جشنواره حضور نداشته باشد. حتی اگر هم وارد مسابقه می‌شد، از آن جایی که سینمای ما توجه خیلی زیادی به سلبریتی‌ها دارد، مورد توجه قرار نمی‌گرفت و از این ‌جهت جشنواره فجر برای حضور انیمیشن‌ها مناسب نیست، در نتیجه، نه فقط ما، بلکه بسیاری از انیمیشن‌سازهای دیگر که انیمیشن آماده برای پخش دارند، اثرشان را برای جشنواره ارسال نکردند. انیمیشن خیلی سخت و گران تولید می‌شود و انیمیشن‌سازها ترجیح دادند که خیلی به جشنواره فجر ورود نکنند چرا که آن‌قدر که انتظار می‌رفت از حضورشان استقبال نمی‌شد .

خبرگزاری دانشجو: از اکران خارجی پسر دلفینی و برخی تعاملات بین‌المللی گفته بودید، این پروسه به کجا رسیده؟

همدانی: انیمیشن «پسر دلفینی» توسط یک شرکت خارجی به طور کامل خریداری شده و در نتیجه هم اکنون دیگر در اختیار سازمان اوج نیست؛ اکران جهانی این فیلم از حدود ماه می آغاز می‌شود و در حال حاضر مشغول مذاکره برای اکران داخلی آن و پیداکردن زمان مناسب اکران هستیم. البته بسیاری از کشورها هستند که علی‌رغم وجود کرونا، اکران‌های پرشوری داشتند، خصوصاً کشورهای حوزه CIS، یعنی کشورهای شوروی سابق و روسیه، به همین خاطر اکران ما در این کشورها آغاز خواهد شد و به دنبال آن به سراغ کشورهای عربی و همچنین کشورهای فارسی‌زبان خواهیم رفت.

خبرگزاری دانشجو: فکر نمی‌کنید که باتوجه‌به اوضاع جاری و تأخیر موجود برای اکران داخلی، باید به سراغ راه حال‌های جایگزین غیر از سینما برویم؟

همدانی: امیدوارم که بتوانیم در ایران یک اکران مناسب برای «پسر دلفینی» داشته باشیم و حضور خانواده‌ها را به‌عنوان مخاطب اصلی انیمیشن در سینما ببینیم اما طبیعتاً بخش بسیار مهمی از سینمای انیمیشن مرتبط با مدارس است و از آنجایی ‌که مدارس در حال حاضر خیلی تحت‌تأثیر مشکلات کرونا قرار گرفته‌اند و به شکل آنلاین برگزار می‌شوند، ازسرگیری تورهای سینمایی مدارس با مشکل مواجه شده است ولی خب در VODها با چنین مشکلی روبه‌رو نیستیم. به‌هرحال هم اکنون در تمام دنیا VODها بستر بسیار مناسبی برای توزیع فیلم‌ها و به‌خصوص انیمیشن‌هایی هستند که خانواده را مخاطب اصلی خودشان می‌دانند و به همین علت پس از اکران سینمایی جهانی «پسر دلفینی» توجه ویژه‌ای به اکران آن از راه VOD شده.

خبرگزاری دانشجو: درحال حاضر شاهد حضور بالای انیمیشن‌های خارجی در VOD‌ها هستیم که مانع از دیده‌شدن آثار ایرانی می‌شوند. فکر می‌کنید که باید نمایش کارهای خارجی را در VOD و توانایی دانلود آن‌ها را محدود کنیم یا اینکه سطح آثار داخلی را بالاتر ببریم؟

همدانی: لزومی به محدودکردن نیست، ما هیچگاه از محدودکردن نتیجه خوبی نگرفتیم ولی با رعایت‌ نکردن قانون کپی‌رایت و عرضه فیلم‌های خارجی به شکل ارزان در معرض دید عموم، به انیمیشن ایرانی ضربه می‌زنیم. اگر به دسته‌بندی فیلم‌ها در VODهای داخلی نگاهی بیندازیم، بخش فیلم‌های ایرانی را پیدا می‌کنیم، یعنی اینکه خیلی از ایرانی‌ها دوست دارند که فیلم ایرانی ببینند اما در مورد انیمیشن، چون اصلاً انیمیشن ایرانی با انیمیشن خارجی و انیمیشن کشورهای مختلف تفاوت آشکاری مگر در کیفیت ندارد و از لحاظ دسته‌بندی ژانر مشابه آن‌هاست است، در کنار انیمیشن‌های خارجی قرار می‌گیرد.

 وقتی که یک VOD داخلی بخواهد انیمیشن خارجی را پخش کند معمولاً حتی مسئله کپی‌رایت را هم رعایت نمی‌کند، اثر را به‌صورت رایگان دانلود می‌کند، نهایتاً هزینه دوبله را می‌پردازد و سپس اثر را پخش می‌کند. پس یک انیمیشن ایرانی که با هزینه سرسام‌آوری تولید شده باید در کنار یک انیمیشن خارجی که میلیون‌ها دلار برایش هزینه شده قرار بگیرد و با آن رقابت کند؛ در نتیجه، انیمیشن ایرانی که ادعای گرفتن درصد و هزینه هم دارد اصلاً برای VODها جذاب نیست و استفاده از انیمیشن خارجی طبیعتاً برایشان خیلی راحت‌تر است. اگر ما قانون کپی‌رایت را رعایت می‌کردیم و برای یک انیمیشن خارجی هزینه جدی پرداخت می‌شد، انیمیشن‌های ایرانی هم فرصت رقابت را پیدا می‌کردند اما الان ورود به عرصه رقابت برای انیمیشن‌های ایرانی سخت است.

خبرگزاری دانشجو: جدا از مسئله حمایت نکردن VOD‌ها، آیا نیروی انیماتور ترجیح به تعامل بیشتر با شرکت‌های خارجی ندارد؟ درست است که ارزآوری مقوله مهمی به شمار می‌آید اما آیا این مسئله در خصوص کیفیت کارهای داخلی تأثیرگذار نبوده؟

همدانی: انیمیشن سخن ما با نسل آینده است و می‌تواند در ایجاد یک نسل آگاه و باهویت ایرانی بسیار تأثیرگذار باشد کمااینکه انیمیشن به نسبت فیلم‌های لایو اکشن از قابلیت‌های بیشتری برای حضور بین‌المللی برخوردار است و می‌تواند ارتباط بهتری با کودکان سراسر دنیا برقرار کند، چرا که انیمیشن مرزی نمی‌شناسد و وقتی که شما یک انیمیشن را تماشا می‌کنید متوجه نمی‌شوید که در کجای جهان تولید شده، در نتیجه بهره‌گیری از انیمیشن، موقعیت بسیار خوبی را برای بین‌المللی سخن‌گفتن به وجود می‌آورد.

از طرفی انیمیشن‌سازهای ایرانی به گرفتن سفارش و پروژه‌های خارجی روی آورده‌اند و به شرکت‌ها و تولیدات خارجی سرویس می‌دهند؛ برایشان ارزآوری دارد، خیلی هم راحت می‌توانند این کار را انجام دهند و از دید خودشان کار اقتصادی مفیدی انجام می‌دهند اما از باب نگرانی‌مان برای فرهنگمان و مشغولیت انیمیشن‌سازهای خوب داخلی به کار خارجی به‌جای آثاری که به توسعه فرهنگمان منجر می‌شوند، داریم یک ضرر فرهنگی می‌کنیم. شاید این موضوع از لحاظ اقتصادی مطلوب به نظر بیاید و همانند صادرات عمل کند اما فرصت توسعه فرهنگمان را از راه انیمیشن از دست می‌دهیم و این اتفاقی است که پیش‌ازاین در بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه افتاده؛ بسیاری از کمپانی‌های بزرگ دنیا، تعداد زیادی از تولیداتشان را در کشورهایی مانند هند، چین، مالزی و سنگاپور به انجام می‌رسانند و شاید انیمیشنی از آن خودشان نداشته باشند که به اعتلا و نمایش فرهنگشان بیانجامد، در چنین حالتی لازم است که دولت حمایتی جدی در این راستا انجام بدهد که فرهنگ از دست نرود.