آخرین موریسکو ترجمه شد/ روایت آواره کردن بیش از یک میلیون مسلمان

گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو- هانیه کمری؛ کتاب "الموریسکی الأخیر" یا آخرین موریسکو اثر صبحی موسی در سال ۱۳۹۴ نوشته شد. نگارش این داستان دوسال زمان برد و نویسنده برای خلق این اثر به بیش از ۵۰ مرجع تاریخی مراجعه کرده است. این کتاب راوی رنجی است که غبار تاریخ چهره اش را پوشانده است. کوچاندن و آواره کردن بیش از یک میلیون مسلمان در طول ۱۲۰ سال. موریسکو به معنای تازه مسیحی شده است. واژه‌ای که شاید تا حالا به گوشتان نخورده باشد. این لقب را به مسلمانانی داده‌اند که در اَندَلُس تحت فرمان مسیحیت اجباری قرار گرفتند. اندلس سرزمین مسلمانان در جنوب اسپانیا بود. آخرین موریسکو آخرین بازمانده‌ی مسلمانان اندلس است که در مصر به دنبال بقیه مسلمانان رانده شده از اندلس می‌گردد. موریسکو‌هایی که بعد از اخراج از اسپانیا در دنیا پراکنده شدند.
داستان دو انقلاب را روایت می‌کند. یکی ماجرای انقلاب مسلمانان اَندَلُس پس از مسیحیت اجباری و محرومیت از حقوقشان در قرن ۱۶؛ و دیگری انقلاب‌های مصر در قرن ۲۱. یکی از شخصیت‌های داستان، مردی به نام مراد است که حوادث مصر سال ۲۰۱۱ را به تصویر می‌کشد. دیگری چهره‌ای تاریخی و جد او، محمد بن عبدالله جهور است که رنج مسلمانان اندلس را روایت می‌کند. کسانی که یا باید جبرا مسیحی می‌شدند و یا سرزمینشان را ترک می‌کردند.
این اتفاق از مصائب بزرگ تاریخ است و اسپانیا تا به حال نه به خطای خود اقرار کرده و نه اجازه بازگشت موریسکو‌ها را داده است درحالی که برای یهودیان سفارادی اسپانیا این حق را قائل شده است.
صبحی موسی، نویسنده‌ی این کتاب، شاعر و رمان‌نویس مصری، متولد ۱۹۲۷ در استان منوفیه مصر است. او یکی از برجسته‌ترین نویسندگان در رمان تاریخیست. موسی دارای لیسانس جامعه‌شناسی از دانشگاه شبین الکوم است. این رمان‌نویس مصری مسیر ادبی خود را با سرودن شعر آغاز کرده و پنج مجموعه شعر و هفت رمان دارد.
مجموعه اشعار او عبارتند از:«  تن‌ها در کنار او بال می‌زند» (۱۹۹۸)، «شعر‌های اتاقِ بسته» (۲۰۰۱)، «هانیابل» (۲۰۰۱)، «به خاطر این می‌روم» (۲۰۰۶)، «در وداع با محبت» (۲۰۱۰).
او بعد از شعر به نوشتن رمان روی آورد و رمان‌های «کبوتر سفید» (۲۰۰۵)، «نویسنده» (۲۰۰۸)، «افسانه‌های مرد سه‌شنبه» (۲۰۱۳) «سکوت کاهنان» (۲۰۱۴)، «آخرین موریسکو» (۲۰۱۵)، «نقطه نظم» (۲۰۱۷) و «نماز خصوصی» (۲۰۱۹) را منتشر کرد.
رمان «أساطیر رجل الثلاثاء» در سال ۲۰۱۴ در نمایشگاه بین‌المللی کتاب قاهره به عنوان بهترین رمان معرفی شد و رمان «نقطه نظم» او در سال ۲۰۱۸ برنده جایز رمان نجیب محفوظ شد.
صبحی موسی می‌گوید رمان می‌تواند خلأ‌های تاریخ را پر کند و ناگفته‌ها را به زبان بیاورد. او معتقد است چیزی به اسم حقیقت تاریخی واحد چه در گذشته و چه در حال وجود ندارد. کسانی که تاریخ را ثبت می‌کنند؛ از موضع خود صحبت می‌کنند. هر نویسنده‌ای تحت تأثیر زمانه و محیط خود می‌نویسد. رمان‌نویس می‌تواند با نوشتن داستان، تاریخی متناسب با سلیقه مخاطبِ معاصر ارائه کند. به عقیده او تاریخ، عقل درونی ملت است. نویسندة داستان تاریخی تنها نباید گذشته را بازنویسی کند، بلکه باید از طریق آن وقایع امروز را تفسیر کند.
او در رمان آخرین موریسکو، با همین نگاه تاریخ گذشته عرب در اندلس را به تاریخ امروز مصر پیوند می‌دهد و از تلاش‌های مردم برای انقلاب و ناکامی‌هایشان در برابر قدرت می‌گوید و به خوبی زوایای پنهان تاریخ را در لابلای سطر‌های رمان آشکار می‌کند.

این کتاب در ۲۱۸ صفحه در قطع رقعی توسط انتشارات سروش منتشر شده است. مترجم این کتاب دکتر انسیه‌سادات هاشمی شاعر و مدرس دانشگاه متولد ۱۳۶۵، فارغ التحصیل دکتری مطالعات ترجمه‌ی عربی از دانشگاه تهران و سطح سه حوزه علمیه‌ی جامعه الزهرا است.
کتاب‌های "بر مدار پارسایی" "این تو و این ماجرای عشق من"، "بی من با ولی" و مجموعه شعر «فلانی» از تالیفات این مترجم است. از جمله ترجمه‌های او می‌توان به گنجشک‌ها ویزا نمی‌خواهند و کلید‌ها اثر نزار قبانی، وسوسه‌ی جدایی از احلام مستغانمی اشاره کرد. انسیه‌سادات هاشمی هم‌اکنون استادیار گروه زبان و ادبیات عربی دانشگاه تهران است.