رمانی که کنجکاوی نوجوان را تحریک می‌کند جذاب‌تر است / رمان هایی با درونمایه وطنی کم داریم

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو _مهدیه سهرابی؛ بابا لنگ دراز! من همین که هستی دوستت دارم حتی سایه ات را که هرگز به آن نمیرسم. مخاطبین رمان کودک و نوجوان تشنه خواندن و آشنایی با فضا و جهان جدید هستند و چون دسترسی به رمان خوب وطنی ندارند به سراغ آثار ترجمه شده می‌روند. در این راستا با یوسف قوجق، نویسنده آثاری چون «تاریخ با طعم زغال اخته»، به گفتگو نشستیم.

یوسف قوجق، نویسنده رمان نوجوان، درخصوص مهمترین ویژگی رمان‌های کودک و نوجوان که بتوانند مخاطب را همراه خودشان کنند گفت:« ابتدا بهتر است درباره نیاز این مخاطبان به خواندن کتاب بگویم و بعد بپردازم به ویژگی کتاب‌های خوب. به نظرم کودکان از همان ابتدای تولد، به لحاظ غریزی به دنبال یافتن چرایی و چگونگی پدیده‌هایی هستند که در محیط اطرافشان می‌بینند. این یک موضوع فطری است. کودکان کنجکاوی می‌کنند و به تبع آن به دنبال ماجراجویی هستند. در این سن، پیدا کردن دوست، برای آن‌ها مهم است و چه دوستی بهتر از کتاب خوب می‌شود پیدا کرد؟ به نظرم یکی از راه‌هایی که کمک می‌کند کودک در آینده به خواندن کتاب علاقمند شود، این است که از زمان کودکی با کتاب و کتاب‌خوانی آشنا شود. به همین دلیل نوشتن داستان خوب برای کودکان اهمیت زیادی دارد، چراکه نوشتن داستان و رمان برای کودکان و نوجوانان صرفاً برای سرگرم کردن آن‌ها نیست؛ بلکه هدف، ایجاد تأمل، تعقل و اندیشیدن آن‌ها درباره محیط اطراف و آشنایی با دنیای دیگران است. پس داستان‌نویسی برای کودکان و نوجوانان حتی نسبت به نوشتن داستان برای افراد بزرگسال از اهمیت و حساسیت بیشتری برخوردار است و لازم است که نویسنده داستان کودک و نوجوان حتماً درباره دنیای داستانی که می‌خواهد بنویسد، آشنا باشد.»

از زاویه دید کودکان به مسائل نگاه شود

قوجق با اشاره به نکاتی که در داستان نویسی باید رعایت شود بیان کرد:« باید در نوشتن داستان برای کودکان از زاویه دید آن‌ها به مسائل نگاه شود. نداشتن تجربه زیسته یا بهتر است بگویم داشتن زندگی یکنواخت در محیطی کاملاً تکراری، برای کسی که قرار است نویسنده شود زیان‌آور است. داشتن دانش روان‌شناسی کودک برای نویسندگان بسیار مهم است. نویسندگان این گونه آثار باید هنگام نوشتن برای کودکان سطح درک و فهم کودکان در رده‌های سنی خاص را در نظر بگیرید و از جملات و واژه‌های سخت و سنگین که درک آن‌ها برای کودکان دشوار است، در داستان بپرهیزند.»

کنجکاوی؛ نکته‌ای کلیدی برای نویسنده

نویسنده کتاب نردبانی رو به آسمان در ادامه بیان کرد:« کنجکاوی برای رسیدن به ایده داستانی هم یکی از نکته‌های کلیدی برای یک نویسنده است. به یاد دارم در سفر‌های رمان‌نویسان کانون، بسیاری از گپ و گفت‌های بین نویسندگان به گرفتن ایده‌های جذاب و جالب از خوانش فصلی از داستان‌ها یا هم‌اتاق شدن آن‌ها می‌انجامید. نمونه‌اش رمان «سایه هیولا» نوشته آقای جهانگیریان است که داشتم از لالایی‌ها و ترانه‌های دخترکان ترکمن صحبت می‌کردم که همان، جرقه‌ای شد برای نوشتن آن رمان زیبا از سوی ایشان.»

دانستن ذائقة مخاطبین مهم است

وی درخصوص فهم نویسنده از ذائقه مخاطب بیان کرد:« اگرچه می‌دانم نویسنده را نباید در قید و بند نوشتن گذاشت؛ اما برای نویسنده‌ای که می‌خواهد مخاطب زیادی داشته باشد، دانستن ذائقة مخاطبین مهم است. این موضوع در نحوه نوشتن داستان به نویسنده تاثیر زیادی می‌گذارد. زیرا برای مثال اقبال عموم مخاطبان و ناشران به برخی موضوعات مهم است، همچنان که درست یا غلط، امروزه نوجوانان به کتاب‌های فانتزی بیشتر راغب هستند که البته بیشتر کار‌هایی که در جامعه برای نوجوانان نوشته می‌شود، گرته‌برداری از ایده‌های داستانی آثار غربی است و کمتر رمانی می‌بینیم که درونمایه‌اش وطنی و مال خودمان باشد.»

عجیب است که اقبال به خواندن رمان بین نوجوانان بیشتر است

نویسنده کتاب آلتین در ادامه افزود:« این روز‌ها به وضوح می‌بینیم که تکنولوژی و دنیای دیجیتال، تا چه اندازه زندگی ما را تغییر داده است. وقتی صحبت از مطالعه می‌شود، این تغییرات گسترده و افزایش سرعت زندگی، کفه ترازو را به نفع داستان‌های کوتاه تغییر می‌دهد؛ اما عجیب است که اقبال به خواندن رمان بین نوجوانان بیشتر است. البته چاپ یک مجموعه داستان کوتاه به خاطر بار سنگین هزینه‌های چاپ و توزیع برای ناشران توجیه اقتصادی ندارد و به همین خاطر است که نویسندگان و ناشران، به چاپ رمان با صفحات زیاد راغب‌تر هستند ولو این‌که سوژه‌های تکراری و درازنویسی‌های کسل‌کننده داشته باشند.»

رمان‌هایی برای مخاطبین نوجوان خوب است که کنجکاوی‌شان را تحریک کند

قوجق در پایان خاطر نشان کرد: نوجوانان وقتی کتابی را می‌خوانند و از آن خوششان می‌آید، به دنبال آثاری مشابه با آن از همان نویسنده یا موضوعات مشابه آن می‌گردند. از طرف دیگر، زمانی که داستان آن رمان نتواند انتظاراتشان را برآورده کند، تمایل به امتحان کردن اثری کاملا متفاوت با آن ژانر از نویسنده‌ای دیگر خواهند داشت و بدیهی است که این آزمون و خطا برای یافتن نویسنده موفق که از رمانش خوشش آمده، ممکن است این روند انتخاب را طولانی کند و شاید هم ایجاد وازدگی و دافعه کند.

پس رمان‌هایی برای مخاطبین نوجوان خوب است که کنجکاوی‌شان را تحریک کند، موضوعشان جالب و هیجان انگیز باشد، خوشخوان و به زبانی ساده نوشته شده باشد، درونمایه و مضمون ارزشمندی داشته باشند و جهان داستان غیرتکراری و تازه‌ای داشته باشند.