دو مرکز هوش مصنوعی جهاد دانشگاهی به زودی راه اندازی می‌شود/ تأمین منابع مالی بخش پژوهش و فناوری با چالش‌های زیادی مواجه شده
یعقوب فتح‌اللهی، معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی در گفتگو با خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو، با اشاره به دستاورد‌های جهاد دانشگاهی در حوزه پژوهش و اقداماتی که در دوره دولت سیزدهم انجام شده است اظهار کرد: پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی در طی حدود سه سال گذشته، با وجود اینکه من حدود یک سال و اندی است که در این مجموعه فعالیت می‌کنم، اقدامات متعددی را به انجام رسانده است.
وی افزود: پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی در چهار حوزه تخصصی حوزه کشاورزی، حوزه علوم انسانی، علوم اجتماعی و هنر، حوزه مهندسی و علوم پایه، و حوزه پزشکی و سلامت فعالیت می‌کند.
وی ادامه داد: به عنوان نمونه، بخش کشاورزی و منابع طبیعی جهاد دانشگاهی دارای ۲۱ گروه پژوهشی، یک مرکز خدمات تخصصی، چهار پژوهشکده و دو پژوهشگر همکار است. هدف‌گذاری کلان در این بخش، کمک به تأمین امنیت غذایی پایدار کشور است. بزرگ‌ترین چالش پیش روی این ماموریت، تغییرات اقلیمی و محدودیت منابع آب می‌باشد. رویکرد کلی که در فعالیت‌های پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی مدنظر قرار گرفته، مسئله‌محوری و افزایش بهره‌وری مصرف آب است.
فتح اللهی گفت: راهبرد‌هایی که برای نیل به این هدف در نظر گرفته شده، شامل اصلاح الگوی مدیریت منابع آب، طرح مدیریت بخشی و مدیریت یکپارچه منابع آب، اصلاح الگوی تولید و اصلاح الگوی مصرف و کاهش ضایعات مصرف کشاورزی از مزرعه تا سفره است. برنامه عملیاتی که ما برای این هدف تدارک دیدیم، شامل شبکه‌سازی تمامی ظرفیت‌ها در بخش کشاورزی و منابع طبیعی جهاد دانشگاهی است. تعداد و عناوین شبکه‌های تعریف شده در این بخش شامل شش شبکه تخصصی است: صنایع غذایی، گیاهان دارویی، طیور، علوم باغبانی، آبزی‌پروری، و محیط زیست و منابع طبیعی.
وی اضافه کرد: دستاورد‌هایی که داشته‌ایم و بیشتر بر روی آن‌ها تمرکز شده است، شامل موارد زیر می‌باشد: دستیابی به دانش فنی و فناوری تولید آزمایشگاهی جنین گاومیش‌های با خصوصیات برتر ژنتیکی. تولید هیبرید سبزی و سیفی. تولید پروبیوتیک‌های پرکاربرد در صنایع غذایی. دستیابی به دانش فنی و فناوری تولید بچه ماهی سیبک. دستیابی به دانش فنی و فرمولاسیون شش مکمل ورزشی پرمصرف. دستیابی به دانش فنی و فرمولاسیون پنج آفت‌کش گیاه‌پایه. دستیابی به دانش فنی و فرمولاسیون تولید پنج داروی طبیعی و گیاه‌پایه به‌عنوان جایگزین آنتی‌بیوتیک‌ها در صنعت طیور.
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی ادامه داد: پروژه‌های انجام شده و در حال تجاری‌سازی، شامل تولید آزمایشگاهی جنین گاو، تولید مکمل‌های ورزشی پرمصرف، و تولید سبزی و سیفی می‌باشند که در حال حاضر در مراحل تجاری‌سازی قرار دارند.
وی در پاسخ به سوال خبرنگار دانشجو در این خصوص که آیا برای اقدامات و کار‌های جدید در حال حاضر طرحی در دست دارید؟ منظور از "جدید" چیست؟ در واقع، اهداف و پژوهش‌های آینده شما چه خواهد بود و برنامه‌های سال‌های آینده شما چیست؟ افزود: جهاد دانشگاهی به عنوان محیط پژوهش و فناوری، پروژه‌هایی را دنبال می‌کند که نیاز‌های منطقه‌ای و ملی را برآورده سازد. این سازمان دو دانشگاه دارد: دانشگاه علم و فرهنگ و دانشگاه علم و هنر، که هر یک دارای دانشجو، پایان‌نامه، و رساله بوده و ساختار مستقل و معاون پژوهشی جداگانه‌ای دارند.
فتح اللهی ادامه داد: آنچه که من به آن اشاره کردم، مربوط به کارکرد پژوهشکده‌ها، پژوهشگاه‌ها و مراکز خدمات تخصصی جهاد است که تحت مدیریت کشور قرار دارد. در خصوص پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها، باید به معاون پژوهشی دانشگاه علم و فناوری و دانشگاه علم و هنر مراجعه گردد. پژوهشکده‌ها و پژوهشگاه‌های ما همچنین از برخی دانشجویان دانشگاه‌های کشور بهره‌برداری کرده و بر روی پروژه‌های خود کار می‌کنند. دانشجویان در حال حاضر با شما همکاری می‌کنند. ما در پروژه‌های کلان و ملی خود جایگاه‌هایی داریم که می‌توانند مشارکت کرده و بخشی از پروژه‌ها را انجام دهند.
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی اضافه کرد: تأمین مالی بخش پژوهش و فناوری کشور در این دوره با چالش‌های زیادی مواجه شده است و مشکلات اقتصادی مختلفی بروز کرده است. جهاد دانشگاهی در پروژه‌های کلان معمولاً بر اساس نیاز عمل می‌کند. این سازمان نیاز‌های ملی را شناسایی کرده و پروژه‌های پیشران را از معاونت علمی و فناوری و دیگر دستگاه‌های مرتبط تأمین مالی می‌کند. بخشی از پروژه‌های جهاد دانشگاهی به‌طور خاص از طریق شرکت‌های خصوصی و دولتی تأمین مالی می‌شود. همچنین، برخی پروژه‌ها از منابع داخلی جهاد تأمین مالی شده و به پژوهشگران و پژوهشگاه‌ها کمک می‌کند تا ظرفیت‌های دانشی و پژوهشی را ایجاد کرده و مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور را حل کنند.
وی ادامه داد: برای برنامه‌های آینده، در حال حاضر حدود شش و نیم همت برنامه‌ریزی کرده‌ایم. برای سال ۱۴۰۴ و پس از آن، مسائل مختلف شناسایی شده و پروژه‌ها تعریف گردیده‌اند. حدود سه و نیم همت از این پروژه‌ها با مذاکره و جلب نظر حامیان مالی تأمین شده و امیدواریم در نیمه دوم سال منابع مالی برای شروع پروژه‌ها فراهم شود. باقی پروژه‌ها در حال حاضر در مرحله مذاکره با حامیان مالی هستند تا تأمین مالی شده و به مرحله اجرا درآیند.
یعقوب فتح‌اللهی بیان کرد: همچنین، در حال حاضر چندین پروژه از این نوع در دست اقدام است که در حوزه نسل جدید هوش مصنوعی، برنامه‌ریزی برای ساخت کامپیوتر کوانتومی در حال انجام است و یک آزمایشگاه با حمایت جهاد دانشگاهی و دانشگاه تهران راه‌اندازی شده است. تجهیزات اولیه تهیه و تیم لازم تشکیل شده است. منابع مالی پروژه‌های شش و نیم همت در حال پیگیری است تا این کامپیوتر‌های کوانتومی در ایران پایه‌گذاری شوند.
وی ادامه داد: در حوزه هوش مصنوعی، دو مرکز به زودی راه‌اندازی می شود که یک مرکز پژوهشکده جهاد دانشگاهی خواجه نصیرالدین طوسی برای آموزش و پژوهش در زمینه تکنولوژی‌های هوش مصنوعی و یک مرکز منشعب از پژوهشگاه رویان برای نسل جدید هوش مصنوعی، با تمرکز بر ترکیب هوش مصنوعی و ابزار‌های مرتبط با آن با هوش بیولوژیک تحت عنوان "نورو‌ای آی". این مرکز به زودی افتتاح خواهد شد و پژوهشگران و دانشمندان برجسته ایران و سایر کشور‌ها در آن به فعالیت خواهند پرداخت.
معاون پژوهش و فناوری جهاد دانشگاهی مطرح کرد: در حوزه دوقلوی دیجیتال و متاورس، برنامه‌ریزی‌های مقدماتی انجام شده است و امیدواریم تأمین مالی صورت گیرد و آزمایشگاه مربوطه راه‌اندازی شود.
وی در پایان گفت: در حوزه پزشکی شخص‌محور، که از مباحث مهم در علوم فناوری‌های همگرا به شمار می‌آید، برنامه‌ریزی با محوریت پژوهشگاه ابن‌سینا انجام شده و مقدمات لازم فراهم گردیده است. تیم نیز تشکیل شده و با تأمین مالی در مرحله آغاز خواهد بود.