سینماگرانی که به طرفداری ازفلسطین بایکوت شدند/اسناد مفقودی کجاست؟

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، فیلم مستند «آنها وجود دارند» که در هشتمین جشنواره تلویزیونی مستند حضور دارد شب گذشته اول آذر از شبکه مستند سیما پخش شد.

حسین الهام تهیه کننده و کارگردان مستند «آنها وجود دارند» ضمن معرفی این اثر گفت: فیلم مستند «آنها وجود دارند» درباره اتفاقی است که پس از اشغال فلسطین توسط رژیم صهیونیستی رخ داده و به نوعی یک تراژدی مضاعف برای مردم فلسطین است. اگر روز نکبت و آوارگی مردم فلسطین را تراژدی اول بدانیم، تراژدی دوم مربوط به گم‌شدن بخش مهمی از تاریخ و اسناد تاریخی مردم فلسطین است که در این فیلم مستند به این اتفاق پرداخته‌ایم.

وی اضافه کرد: حتماً شنیده‌اید که می‌گویند در حمله اسکندر به ایران، بخش مهمی از کتاب‌های ارزشمند متعلق به مردم ایران سوزانده شد و همیشه آن را یک اتفاق تلخ قلمداد می‌کنند. چنین اتفاقی به صورت مشابه برای مردم فلسطین تکرار شده است و اسناد تاریخی این ملت که بیانگر تاریخچه آوارگی آنان و زندگی در اردوگاه‌ها بوده، گم شده است.

این کارگردان ضمن تشریح ماجرای رخ داده در سال ۱۹۸۲ عنوان کرد: ماجرا از این قرار است که این اسناد به صورت عکس و ویدئو در مقر سازمان آزادی‌بخش فلسطین در لبنان به صورت آرشیو بوده است. در سال ۱۹۸۲، اسرائیل به لبنان حمله می‌کند و این سازمان و زیرمجموعه اصلی آن یعنی موسسه سینمای فلسطین مجبور می‌شوند مقر خود را جابه‌جا کنند. طی این جابه‌جایی، آرشیو بسیار عظیمی از فیلم‌ها که روایتگر دهه‌های رنج‌آور ۵۰، ۶۰ و ۷۰ میلادیِ مردم فلسطین بود، مفقود می‌شود. جالب است بدانید که پس از عقب‌نشینی اسرائیل از بیروت و پایان جنگ، هیچ ردی از آن آرشیو باقی نمی‌ماند. البته نشانه‌هایی وجود دارد که این گنجینه در اختیار ارتش اسرائیل است.

الهام درباره روایت این سوژه در مستند خود بیان کرد: فیلم مستند «آنها وجود دارند» با همین موضوع ساخته شده و علاوه بر روایت ماجرای گم شدن آن گنجینه، به صورت موازی، نگاه سینمای غرب به فلسطین را مورد بررسی قرار می‌دهد. براساس پژوهش‌هایی که داشتیم، به این نتیجه می‌رسیم که بعید نیست که این اتفاق توسط اسرائیلی‌ها رخ داده باشد، چرا که آنها همه تلاش خود را برای از بین بردن تاریخ و هویت مردم فلسطین به کار بستند و تلاش کردند هر سندی را که بیانگر مظلومیت مردم فلسطین است، نابود کنند. معتقدم اسرائیل با این کار، بخش مهمی از حافظه و هویت تاریخی چند نسل از ملت فلسطین را دزدیده است.

این فیلمساز مستند با تاکید بر اینکه این ماجرا، تا به حال کمتر بیان شده است، گفت: مسئله مهم دیگری که سعی کردیم در فیلم به آن بپردازیم و کمتر روایت شده است، به شهادت رسیدن جمعی از جوانان فلسطینی است که برای ثبت تاریخ و بیان آوارگی مردم‌شان، در اردوگاه‌ها رفت و آمد می‌کردند و فیلم می‌گرفتند اما توسط رژیم صهیونیستی به شهادت رسیدند. این اتفاق، دقیقاً شبیه به همان چیزی است که امروز در سرزمین‌های اشغالی می‌بینیم و آن هم کشتار بی‌رحمانه خبرنگاران است. این روایت‌ها تاکنون بیان نشده و به نظرم بیان آن از طریق تلفیق سینما و رسانه، واجب و ضروری بود که خروجی‌اش همین فیلم مستند شد.

الهام درباره فرم روایی فیلم مستند خود توضیح داد: در این فیلم، ۲ خط روایی اصلی داریم؛ یکی سرنوشت اسناد و فیلم‌های مردم فلسطین و خط روایی دوم بررسی نسبت سینمای دنیا با مسئله فلسطین است. در همین سیر روایی به فیلم‌های ساخته شده با موضوع فلسطین در سال‌های اخیر نیز می‌رسیم و به شاخه‌ای از سینما می‌پردازیم که کاملاً درباره فلسطین است.

وی درباره استفاده از آرشیو در این فیلم گفت: این فیلم مستند، آرشیوی است، چرا که ما سراغ یک سوژه تاریخی رفته و مجبور بودیم اقتضای ساخت چنین مستندهایی را رعایت کنیم و از تصاویر آرشیوی کمک بگیریم. علاوه بر این، دسترسی بسیار کمی به افرادی وجود داشت که آن دوره را دیده بودند. تعداد زیادی از آنها از دنیا رفته بودند و بخش زیادی از اسناد و مدارک هم کاملاً از بین رفته بود.

کارگردان فیلم مستند «آنها وجود دارند» درباره سیر تحقیق و پژوهش فیلمش گفت: سوالات اصلی فیلم مستند ما این بود که آن اسناد کجاست و چه بلایی سرشان آمده است؟ در همین بخش به دنبال پاسخ این پرسش بودیم که سینمایی که توسط فلسطینی‌های آواره متولد شد و طی ۲ تا ۳ دهه، اسناد زیادی را جمع‌آوری و فیلم‌های مستند متعددی را تولید کرد، کجاست؟ سوال دوم ما این بود که علاوه بر جریان تولید شده توسط خود فلسطینی‌ها، دیگر جریان‌های سینمایی به ویژه هالیوود چه نسبتی با مسئله فلسطین برقرار کردند؟ برای مثال، به نظر می‌رسد که در بستر جایزه اسکار اتفاقات خاصی رخ داده است و سینماگرانی که به نوعی از مردم فلسطین حمایت کردند، در اختتامیه جایزه اسکار «هو» و بعداً بایکوت شدند!

وی در پایان بیان کرد: جالب است بدانید حجم تولیدات سینمایی فلسطینی‌ها در دوران آوارگی به قدری بالا بوده است که برای نمایش آنها در کشورهای دیگر عربی، جشنواره برگزار می‌کردند! برای پاسخ به این سوال‌ها باید تحقیق و پژوهش زیادی می‌کردیم چون بخش مهمی از این اسناد به زبان عربی، عبری و انگلیسی بود و همین موضوع کار ما را سخت می‌کرد.

عوامل تولید مستند «آنها وجود دارند» عبارتند از تهیه‌کننده و کارگردان: حسین الهام، پژوهش و نویسندگی متن: علی نیکجو، سعید شیرخانی و مهدی اباذری، تدوین و صداگذاری: محمدحسین علیزاده، راوی: حمید محمدی، موشن: علیرضا طیبی.

بازپخش این مستند ساعت ۱۲ صبح شنبه است.