به گزارش گروه سیاسی خبرگزاری دانشجو، هوانوردی نظامی با تاریخچه‌ای غنی و پر از موفقیت‌ها و شکست‌های نظامی، بخشی از هویت و فرهنگ بسیاری از کشورهاست. در این میان، جنگنده‌ها به عنوان نمادین‌ترین سلاح‌ها، داستان‌های بسیاری از جنگ‌ها و دگرگونی‌های سیاسی را بازگو می‌کنند. یکی از جنگنده‌هایی که تاریخچه‌ای پرماجرا و تاثیرگذار دارد، میگ-۱۷ است. این هواپیما با طراحی و تولید در اتحاد جماهیر شوروی به‌منظور مقابله با تهدیدات هوایی غرب، ساخته شد.
این جنگنده، در جریان درگیری‌ها با تکفیری‌ها یکی از جنگنده‌های واحد تبلیغات داعش به غنیمت نیرو‌های محور مقاومت درآمد که در سال ۹۷ به کشور منتقل شد تا نمادی از نبرد مدافعان حرم با تکفیری‌ها و دایره وسعت عملیات تکفیری‌ها باشد. بعد از انتقال جنگنده داعشی به کشور، جنگنده مذکور که آسیب شدیدی دیده بود، بدون پروتوکل‌های نگهداری موزه‌ای به باغ موزه دفاع مقدس منتقل شد و در فضای آزاد زیر باد و باران نگهداری میشود که آسیب‌های شدیدی به بدنه این جت داعشی وارد شد.
خبرگزاری دانشجو، پیشتر در یک گزارش تفضیلی و تصویری به بررسی وضعیت این جنگنده پرداخت
بیشتر بخوانید:
میگ ۱۷ داعشی در تهران/ ارزشمندترین غنیمت سپاه از داعش که زیر باد و باران در حال نابودی است
بازسازی صحیح و نمایش این هواپیما نه تنها به حفظ یک قطعه تاریخ کمک میکند، بلکه می‌تواند الهام‌بخش نوآوری و قدردانی عمیق‌تری از صنعت هوانوردی باشد. در ادامه، به بازسازی و فرایند Restoration نگاهی دقیق‌تر خواهیم داشت و دانیال بهمنش، کارشناس و عکاس هوانوردی در مصاحبه با خبرگزاری دانشجو، توضیحاتی را درباره جنگنده میگ 17 مذکور و اهمیت تاریخ هوانوردی نظامی ایران ارائه می‌دهد:
دانشجو: با توجه به تصاویر منتشره و وضعیت میگ ۱۷ مذکور، میشود یک تاریخچه کلی از جنگنده رو برای ما بفرمایید.
دانیال بهمنش: میگ-۱۷ به دنبال موفقیت‌های جنگنده میگ-۱۵ در اتحاد جماهیر شوروی طراحی و تولید شد. هدف اصلی این جنگنده مقابله با بمب‌افکن‌های متوسط و سرعت پایین ایالات متحده بود و توانست در بیش از ۲۰ نیروی هوایی در سراسر دنیا به کار گرفته شود.
میگ-۱۷ یک جنگنده نزدیک به سرعت صوت است که حدود ۰.۹ ماخ سرعت دارد. این هواپیما با دو آویزگاه زیر بال، توانایی حمل بمب‌های سقوط آزاد، راکت، پادگان‌ها و موشک‌های هوا به هوای ابتدایی شوروی را دارد. نسخه‌های تولیدی این هواپیما در چین (جی-۵) و لهستان هنوز در برخی کشور‌ها به‌عنوان هواپیمای آموزشی استفاده می‌شوند. این جنگنده در جنگ ویتنام عملکرد موفقی داشت و توانست در برابر هواپیما‌های آمریکایی نظیر F-۱۰۵ و F-۴ مشکل‌ساز شود. همچنین، در بحران کانال سوئز و جنگ‌های اعراب و اسرائیل نیز به کار گرفته شد، اما به دلیل فاصله فناوری با جنگنده‌های آمریکایی، تأثیر محدودی داشت.
در خاورمیانه، میگ-۱۷ در جنگ‌های ایران و عراق و همچنین بحران‌های اروندرود نقش داشت. در آفریقا نیز این جنگنده در کشور‌های مختلفی مانند نیجریه و چاد به‌کار گرفته شد و در اروپا نیز در کشور‌های عضو پیمان ورشو مانند آلمان شرقی و چکسلواکی به‌عنوان جنگنده خط مقدم استفاده می‌شد.
این جنگنده در نیروی هوایی سوریه هم برای سال‌ها عملیاتی بود ولی مدت هاست که از حالت عملیاتی خارج شده و به عنوان نماد نیروی هوایی در سردر پایگاه‌ها یا در گوشه و کنار پایگاه‌ها یافت میشود. این جنگنده هم پیشتر جزو دارایی‌های نیروی هوایی سوریه بوده که دست داعش افتاد. در جریان درگیری‌های سوریه، داعش تلاش کرد تا برخی از میگ‌های ۱۷ را به‌صورت تبلیغاتی رنگ‌آمیزی کند و از آنها به‌عنوان نماد قدرت استفاده کند، اما توانایی عملیاتی کردن این جنگنده‌ها را نداشت و حتی یک مورد تلاش ناموفق برای عملیات کردن جنگنده ال ۳۹ را داشت که صرفا به تاکسی روی باند اکتفا شد و موفق به پروازی کردن این جنگنده‌ها نشد. جنگنده میگ ۱۷ مذکور که مشخصا توسط داعش رنگ آمیزی شده بود، در جریان انتقال یا درگیری‌ها و بمباران‌ها دچار آسیب شد و تکه تکه شد.
دانشجو: ارزش تاریخی جنگنده مذکور چقدر است؟
دانیال بهمنش: میگ-۱۷، به‌عنوان یادگار تاریخ هوانوردی و نمادی از مبارزه با تروریسم، باید به‌درستی حفظ شود. بسیاری از کشور‌های دنیا هواپیما‌های قدیمی خود را در موزه‌ها نگهداری می‌کنند و این کار می‌تواند برای نسل‌های آینده یادآور تاریخ هوانوردی باشد و بخشی از تاریخ مقاومت مبارزه با داعش شناخته میشود چرا که تنها جنگنده در دنیا است که پرچم داعش روی آن منقش شده است و یادآور روز‌هایی است که داعش حکمرانی خود را در خاورمیانه تثبیت کرده بود و مشخصاً جزو اهداف تبلیغاتی داعش بوده است.
همانطور که گفته شد این جنگنده‌ها امروزه از دور عملیاتی خارج هستند و یا به عنوان نماد نیرو‌های هوایی در سردر پایگاه‌ها یا در موزه‌ها و گوشه کنار پایگاه‌های هوایی جای گرفته‌اند مانند بخشی از ناوگان جنگنده‌های گروه آکروجت نیروی هوایی پیش از انقلاب که در موزه هستند.
دانشجو: شرایط استاندارد نگهداری جنگنده‌های مشابه به چه صورت است؟ وضعیت فعلی نگهداری در ایران چه معایبی دارد؟
دانیال بهمنش: این جنگنده قبل از انتقال به ایران دچار آسیب شده بود و احتمالا به دلیل درگیری‌های داعش و نیرو‌های محور مقاومت یا ارتش سوریه یا نیرو‌های ائتلاف بوده است و در کنار باقی غنائم وارد کشور شد. به دلیل چند تکه شدن برای مردم چندان جلب توجه نکرد و به دلیل جدا بودن بال‌ها و بخش عقبی بدنه صرفا بخش جلویی بدنه و آسمانه آن در انظار عموم قرار گرفت که از نظر ظاهری شبیه یک تکه آهن لوله‌ای سیاه دیده شد و متاسفانه ارزش واقعی آن نه توسط مردم و نه عوامل نگهداری درک نشد و متاسفانه در گذر زمان وضعیت آن بدتر شد.
نمونه‌های مشابه در موزه‌ها در شرایط استاندارد در دنیا نگهداری میشود و همین جنگنده هم یادآور روز‌هایی است که نیرو‌های مقاومت میجنگیدند تا آتش تروریست‌ها داعش بیش از این در منطقه شعله ور نشود و به ایران نرسد. برای نگهداری آن باید تدابیری اخد شود تا به طور مطلوبی حفظ شود.
دانشجو: فرایند بازسازی موزه‌ای یا Restoration به چه صورت انجام میشه؟ با توجه به اهمیت تاریخی رنگ منقش شده، دوباره رنگ آمیزی اتفاق میفته؟
دانیال بهمنش:توانایی بازسازی آن وجود دارد و میشود قطعات بدنه آن را از دنیا تامین کرد یا حتی بازطراحی کرد و ساخت. در زمینه کاکپیت و کانوپی هم میشود قسمت‌های آسیب دیده را بازطراحی کرد و حتی با طلق‌های شیشه‌ای جایگزین کرد و به حداقل شرایط نگهداری موزه‌ای رساند و قطعات معیوب را میشود با کیفیت بالا طراحی کرد.
امیدوارم تا حد امکان رنگ اصلی این هواپیما (مشکی لوگو داعش) دست نخورده باقی بماند چرا که این رنگ ارزش تاریخی دارد گرچه آسیب جدی دیده است. البته در صورت استقرار در یک مکان مسقف و استاندارد میشود جوری بازسازی را انجام داد که تا حد امکان رنگ تاریخی قبلی روی آن باقی بماند.
دانشجو: در حال حاضر یکسری قطعات جنگنده از جمله موتور و بالچه راست به دلیل حملات در طول جنگ نابود شده‌اند، با این قطعات غیر موجود چه میشه کرد؟
دانیال بهمنش: این قطعات از کشور‌های کاربر به راحتی قابل تامین هستند و میشود با فلزکاری یا حتی استفاده از کامپوزیت طراحی کرد و امروزه صنایع هوایی ایران در وزارت دفاع و نهاجا بدنه آسیب دیده جنگنده‌ها را به طور کامل بازسازی میکند و با وجود اینکه ناوگان فعلی سن بالایی دارد در زمینه نگهداری وضعیت جنگنده‌ها و متخصصان ایرانی مطلوب است و توانایی بازسازی قطعات و بدنه اسیب دیده هواپیمای مذکور وجود دارد.
امروزه تجربیات خوبی در حوزه نگهداری و تولید جنگنده به دست آمده و در حوزه‌های مختلف بدنه، موتور، تسلیحات، رادار و تسلیحات در وزارت دفاع و ارتش انجام میشود و توانایی کامل برای این جنگنده‌ها هم وجود دارد. همچنین نهاد‌های دیگر نظامی و غیرنظامی هم دستاورد‌هایی در حوزه بازسازی ادوات دارند.
در کنار ساختار رسمی بازسازی هواپیما، صنایع ماکت سازی در کشور فعال است و محصولات مشابه اصلی تولید میشود که ظرفیت بازسازی آن وجود دارد.
دانشجو: هزینه احتمالی بازسازی موزه ای آن چه اندازه است؟
دانیال بهمنش: این مسله متغیر است و مشخصا هم به نظر متخصصان و هم میزان سرمایه گذاری نهاد متولی است چرا که متناسب با سرمایه گذاری دقت و کیفیت بازسازی بالا میرود و نمیشود هزینه واحدی را برای آن مشخص کرد.
در پایان مصاحبه، دانیال بهمنش به اهمیت تاریخ هوانوردی و زحمات واحد‌های فنی و نگهداری صنایع هوایی نظامی و غیرنظامی کشور اشاره کرد و افزود:
امسال نیروی هوایی ایران ۱۰۰ ساله شد وتاریخ هوایی نظامی و غیرنظامی ایران ارزش بالایی دارد. ما جزو اولین کشور‌هایی بودیم که در منطقه فرودگاه و هواپیما داشتیم و سابقه طولانی با فراز و نشیب‌های گوناگون این هوانوردی پا بر جا مانده و مشخصاً با وجود همه کمبود ها، تلاش‌های گسترده‌ای در راستای حفظ ساختار هوانوردی کشور صورت گرفته است.
در زمینه تاریخی هواپیما‌هایی در کشور وجود دارد که مانند میگ ۱۷ مذکور ارزش جهانی و تاریخی بالایی دارند و متاسفانه رها شده‌اند و شرایط نگهداری آنها نامطلوب است و فرهنگ سازی مناسب برای نگهداری استاندارد آنها وجود ندارد. امید است که کارگروهی تشکیل شود تا بتواند هواپیما‌های با ارزش تاریخی چه در حوزه نظامی و چه غیرنظامی در یک موزه استاندارد و شکیل حفظ شود. کسی که تاریخ را نداند محکوم به نابودی است و تاریخ فقط محدود به تاریخ سیاسی نیست و تاریخ اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، محیط زیست و حتی هوانوردی ارزش بالایی دارند. امروزه در بعضی از کشور‌های دنیا برخی هواپیما‌های تاریخی را با وجود سن بالا به تعداد محدود عملیاتی نگه داشته‌اند تا به عنوان نماد و نشانه روز‌های گذشته و اقتدار یک نیروی نظامی باقی بماند و امیدوارم موارد مشابه در ایران هم مشاهده شود و ارزش این ادوات درک شود.
نوشته: سید نویدرضا موسوی