به گزارش گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی مرکز ملی فضای مجازی، مرکز رسانه و روابط عمومی مرکز ملی فضای مجازی در یازدهمین گزارش از پرونده ویژه «فضای مجازی و حکمرانی کشورها»، به موضوع قانون‌گذاری و حکمرانی فضای مجازی در کشور امارات می‌پردازد و ابعاد مختلف قوانین و سیاست‌های حاکم بر فضای مجازی این کشور را بررسی می‌کند.
ماجرای دعوا بر سر سکوی تیک تاک در ایالات متحده آمریکا را این روز‌ها کمتر کسی است خبر نداشته باشد. یک شبکه اجتماعی که در سال ۲۰۲۴ حدود ۱.۰۴ میلیارد کاربر فعال ماهانه در سراسر جهان دارد و در ایالات متحده نیز حدود ۱۷۰ میلیون نفر از آن استفاده می‌کنند؛ یعنی چیزی حدود نیمی از جمعیت این کشور!
شرکت مادر تیک تاک، یک شرکت چینی به نام بایت دنس است و همین مسئله سرآغاز دعوا بر سر یک پلتفرم بین دو کشور ابرقدرت است و مقامات آمریکایی نگران هستند که داده‌های کاربران ممکن است به دست دولت چین برسد؛ دعوایی که به کنگره آمریکا و روابط دو کشور و حتی انتخابات ریاست جمهوری آمریکا راه یافت و نشان داد که جنگ بین کشورها در حال حاضر و آینده نه چندان دور، در فضایی خارج از زمین یا هوا رخ خواهد داد و آن هم دعوا بر سر حکمرانی بر پلتفرم‌ها و فضای مجازی است.
**چین؛ کشوری با بازار میلیاردی مخاطب در اینترنت
چین را می‌توان کشوری برشمرد که حق حاکمیت خود بر اینترنت را تمام و کمال اجرا کرده و محصولاتش در حوزه شبکه‌های اجتماعی به فراتر از مرز‌های آن رفته است.
اگرچه امروز در چین استفاده از شبکه‌های اجتماعی غربی ممنوع است، اما این کشور پلتفرم‌هایی دارد که در سایر کشورها هم استفاده میشود و مخاطبان فراوانی دارد.
چین با جمعیتی حدود ۱ میلیارد و ۴۱۹ میلیونی خود در رتبه دوم کشور‌های جهان قرار دارد؛ یعنی سه برابر بیش از آمریکا. براساس آمارها، چین با آمار ۱.۰۹ میلیارد نفری در بین کشور‌هایی که بیشترین کاربر اینترنت را در سراسر جهان دارند، رتبه اول را به خود اختصاص داده است.
این رقم ۷۳.۷ درصد از جمعیت این کشور را تشکیل میدهد و ۹۰ درصد کاربران اینترنت نیز از طریق تلفن‌های همراه متصل می‌شوند. همین مسئله موجب شده تا کاربران شبکه‌های اجتماعی نیز در چین زیاد باشد. براساس آمارها چین بیش از یک میلیارد کاربر شبکه‌های اجتماعی دارد و این یعنی در رتبه اول تمام کشور‌های جهان قرار دارد.
این بازار عظیم مخاطب موجب شده تا پلتفرم‌های چینی پرکاربرد مخاطبان میلیاردی داشته باشند چراکه تنها چندصد میلیون کاربر در داخل کشور خودشان دارند.
تنوع گسترده بین شبکه‌های اجتماعی بومی، معادل سازی با پلتفرم‌های خارجی و همچنین چندمنظوره بودن آنها موجب شده تا کاربران نسبت به سکو‌های خارجی احساس نیاز چندانی نداشته باشند.
در میان پلتفرم‌های چینی، برخی از آنها برای سایر مردم دنیا نیز شناخته شده هستند که می‌توان به ویبو، وی چت، تیک تاک، کیوکیو، بایدوتیبا، پلتفرم فیلم Tencent و... اشاره کرد.
**وی چت؛ پوشش همه جانبه زندگی چینی‌ها
پیام رسان وی چت (WeChat) یکی از برنامه‌های محبوب رسانه‌های اجتماعی چینی است که البته در سایر کشورها هم مخاطب دارد و نزدیک به ۹۰ درصد از کاربران اینترنت در چین این برنامه روی تلفن همراه خود نصب دارند چراکه ویژگی‌های منحصر به فردی را در اختیار کاربران قرار میدهد.
وی چت علاوه براینکه یک پیام رسان و شبکه اجتماعی است، خدمات و قابلیت‌های مختلفی دارد و جنبه متعددی از زندگی مردم چین را دربر می‌گیرد؛ این پلتفرم خدماتی مانند پرداخت‌های آنلاین، امکانات سازمانی برای ادارات و شرکت ها، خدمات کسب و کار و بازاریابی را پوشش میدهد.
چین موتور جست‌و‌جو‌های بومی خود را دارد و یکی از این جستجوگر‌ها شبکه اجتماعی مخصوصی دارد که حتی از فیسبوک هم قدیمی‌تر است و بیش از ۱ میلیارد و پانصد میلیون عضو دارد.
بزرگترین موتور جستجوی چین یعنی بایدو، شبکه اجتماعی خود را به نام Baidu Tieba دارد. از آنجایی که بایدوتیبا از پشتیبانی موتور جستجوی Baidu برخوردار است، محتوای آن در جست‌و‌جو رتبه بسیار خوبی دارد.
تیک تاک نیز همانطور که گفته شد یک شبکه اجتماعی با ویدیو‌های کوتاه و بسیاری از ویژگی‌های ویرایش ویدیو با استفاده آسان است که به سرعت در بسیاری از کشورها از جمله آمریکا به شهرت رسید. همچنین در کشور‌هایی مانند برزیل، آلمان، فرانسه، ژاپن و اندونزی کاربران زیادی دارد.
**چین و تلاش برای اعمال حاکمیت بر اینترنت
چین از سال ۱۹۸۹ به شبکه اینترنت متصل شد و از سال ۱۹۹۴ دسترسی دائم به اینترنت در این کشور راه افتاد. در سال ۲۰۰۸، چین به کشوری با بیشترین جمعیت کاربر اینترنت تبدیل شد و تا سال امروز همچنان این جایگاه را حفظ کرده است.
یکی از راهبرد‌های حکومت چین از ابتدای ورود اینترنت به این کشور، راهبرد دیوار بزرگ آتشین (Great Firewall) بود که مجموعه‌ای از اقدامات قانونی و فناورانه برای تنظیم اینترنت در داخل کشور است؛ این راهبرد بخشی از سیاست سپر طلایی چین است.
چین ۱۲ اقدام تحت عنوان پروژه طلایی برای دولت الکترونیک تعریف کرده که شامل تمرکز بر خدمات اینترنتی تجاری، تمرکز بر ایجاد شبکه کارت اعتباری ملی، پروژه‌ای که نقاط گمرکی را از طریق سیستم تبادل الکترونیکی داده‌های ملی (EDI) به هم متصل می‌کند و تجارت بدون کاغذ را ترویج می‌کند، پروژه‌ای برای ساختن سیستم خانه تسویه حساب، پروژه سپر طلایی که پروژه‌ای برای افزایش کنترل پلیس بر فضای سایبری و پاسخگویی به امنیت عمومی، پروژه مالیات طلایی که تمرکز بر استفاده از فناوری اطلاعات برای مقابله با فرار مالیات و... است.
شورای دولتی چین براساس سندی که در سال ۲۰۰۰ منتشر شده، ۹ دسته از اطلاعات را فهرست می‌کند که باید مسدود شوند: مخالفت با اصول اساسی آنچنان که در قانون اساسی تصریح شده است، به خطر انداختن امنیت ملت، افشای اسرار دولتی، براندازی قدرت دولتی یا به خطر انداختن یکپارچگی ملت، لطمه زدن به ناموس یا منافع ملت، برانگیختن نفرت علیه مردم، نژادپرستی علیه مردم، یا برهم زدن همبستگی مردم، اخلال در سیاست‌های ملی در مورد دین، تبلیغ فرقه‌های شیطانی و خرافات فئودالی، شایعه پراکنی، برهم زدن نظم اجتماعی یا برهم زدن ثبات اجتماعی، اشاعه فحاشی، هرزه‌نگاری، قمار، خشونت، قتل، ترور یا تشویق به ارتکاب جرم، توهین یا افترا به اشخاص ثالث، تجاوز به حقوق و منافع قانونی اشخاص ثالث، هر محتوای دیگری که توسط قانون یا قوانین اداری ممنوع است.
ایجاد این راهبرد و همچنین قانون امنیت سایبری مصوب سال ۲۰۱۶، کمک شایانی به افزایش حریم خصوصی کاربران اینترنت، افزایش حفاظت از داده‌های شخصی و مسئولیت بیشتر شرکت‌ها برای نظارت بر کاربران خاطی است.
در حقیقت نگاه چین به اینترنت، حاکمیت بر اینترنت است به این معنا که فضای مجازی در داخل کشور بخشی از حاکمیت کشور است و باید توسط کشور اداره شود و مانع از نفوذ دیگر کشورها شد و این مسئله را به شکل کاملا قانونمند اجرا می‌کند.
در ادامه نگاهی به قوانین چین در حوزه اینترنت و فضای مجازی خواهیم داشت:
**قانون مدیریت محتوای اینترنتی ۲۰۰۵
براساس قانون مدیریت محتوای اینترنتی همه ارائه دهندگان خدمات اینترنتی در چین باید مجوز‌های الزامی را از دولت دریافت کنند. این موضوع شامل وبسایت ها، شبکه‌های اجتماعی و هر نوع پلتفرم اینترنتی میشود؛ این قانون یکی از پایه‌های اصلی نظارت دولت چین بر خدمات اینترنتی است. هدف اصلی آن، کنترل ارائه دهندگان خدمات اینترنتی و تضمین این است که آنها به صورت دقیق محتوای منتشرشده را نظارت کنند و محتوای نامناسب یا غیرقانونی را حذف کنند.
شرکت‌ها مسئولیت کامل محتوا‌های منتشر شده در پلتفرم خود را دارند. اگر محتوای غیرقانونی یا حساس منتشر شود، شرکت‌ها موظف به حذف سریع آن هستند و در صورت عدم رعایت این موضوع، ممکن است با جریمه‌های سنگین یا حتی مسدود شدن مواجه شوند.
شرکت‌ها باید تیم‌های نظارتی داشته باشند تا به طور مستمر محتوای کاربران را بررسی کنند. این شامل استفاده از تکنولوژی‌های فیلترینگ محتوا و تیم‌های انسانی برای شناسایی و حذف محتوای حساس یا مغایر با قوانین است.
ارائه دهندگان خدمات اینترنتی ملزم هستند فعالیت‌های غیرقانونی کاربران را به دولت گزارش دهند و اطلاعات مربوط به آنها را ارائه دهند.
**قانون امنیت سایبری ۲۰۱۶
قانون امنیت سایبری چین تأکید ویژه‌ای بر حفاظت از زیرساخت‌های حیاتی اطلاعاتی (CII) دارد، که شامل شبکه‌ها و سیستم‌هایی است که در صورت نقض امنیتی، ممکن است به طور جدی به امنیت ملی، اقتصاد یا سلامت عمومی آسیب بزنند.
به دنبال افشاگری‌های ادوارد اسنودن کارمند سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا که بخشی از آنها نشان دهنده فعالیت‌های اطلاعاتی گسترده ایالات متحده در چین بود، مقامات چینی به طور فزاینده‌ای در مورد خطر حملات سایبری نگران شدند. قانون امنیت سایبری بخشی از واکنش چین به دنبال نگرانی‌های شدید سیاست گذاران در مورد نظارت خارجی و جمع آوری داده‌ها پس از این افشاگری‌ها بود. این قانون توسط کمیته دائمی کنگره ملی خلق در ۷ نوامبر ۲۰۱۶ تصویب شد و در ۱ ژوئن ۲۰۱۷ اجرا شد
بر اساس این قانون، شرکت‌ها و سازمان‌هایی که در چین فعالیت می‌کنند، موظف به اجرای استاندارد‌های امنیت شبکه هستند. این شامل استفاده از ابزار‌ها و روش‌هایی برای جلوگیری از دسترسی غیرمجاز، محافظت از داده‌ها در برابر حملات سایبری و ایجاد سیستم‌های نظارتی برای شناسایی تهدیدات احتمالی است. همچنین، شرکت‌ها باید ارزیابی‌های امنیتی منظم انجام دهند و نتایج را به مقامات نظارتی گزارش دهند؛ قانون امنیت سایبری چین به دولت اختیارات گسترده‌ای برای نظارت بر فعالیت‌های اینترنتی و اعمال محدودیت‌ها در مواردی که اطلاعات حساس یا مضر در معرض قرار دارد، میدهد. این قانون، به دولت اجازه میدهد تا بر فعالیت‌های اینترنتی نظارت داشته و از انتشار محتوا‌های غیرقانونی یا تهدیدکننده جلوگیری کند.
**قانون امنیت داده‌ها ۲۰۲۱
قانون امنیت داده‌ها به حفاظت از داده‌های حساس ملی مانند اطلاعات اقتصادی، امنیتی و عمومی پرداخته و چارچوب‌های الزم را برای مدیریت و انتقال این داده‌ها مشخص می‌کند. به ویژه در مورد انتقال داده‌های حساس به خارج از کشور، محدودیت‌های شدیدی اعمال شده و شرکت‌ها باید ارزیابی‌های امنیتی انجام دهند.
همچنین، شرکت‌ها موظف هستند سیستم‌های مدیریتی امنیت داده ایجاد کرده و هرگونه نقض امنیت را به سرعت گزارش دهند.
**قانون حفاظت از اطلاعات شخصی چین ۲۰۲۱
طبق این قانون برای جمع آوری اطلاعات شخصی، شرکت‌ها باید از کاربران رضایت صریح و آگاهانه دریافت کنند.
این رضایت باید به گونه‌ای باشد که فرد بتواند از نوع و میزان اطلاعات جمع آوری شده آگاه باشد و در هر زمان بتواند رضایت خود را پس بگیرد.
افراد حق دارند به اطلاعات خود دسترسی داشته باشند، آنها را اصلاح کنند، حذف کنند یا از شرکت‌ها بخواهند که پردازش اطلاعات را متوقف کنند. افراد حق دارند که از نحوه استفاده از اطلاعات شخصی خود توسط شرکت‌ها مطلع باشند.
همچنین شرکت‌ها باید هدف جمع آوری و پردازش اطلاعات را به روشنی توضیح دهند. اطلاعات نباید فراتر از اهداف مشخص شده پردازش شوند، مگر اینکه رضایت کاربر مجدداً کسب شود.
انتقال اطلاعات شخصی به خارج از چین تحت شرایط خاصی مجاز است. این انتقال باید مطابق با استاندارد‌های امنیتی و حفاظتی مشخص انجام شود.
اطلاعات شخصی حساس مانند اطلاعات مالی، داده‌های زیستی، موقعیت جغرافیایی، اطلاعات پزشکی و بهداشتی و سایر داده‌هایی که میتوانند تأثیرات شدیدی بر حقوق و آزادی‌های فرد داشته باشند، تحت مقررات سختگیرانه تری قرار دارند. پردازش این نوع اطلاعات نیاز به رضایت جداگانه و آگاهانه دارد و شرکت‌ها باید از پروتکل‌های امنیتی قویتری برای محافظت از این داده‌ها استفاده کنند.
این قانون مسئولیت کنترل و تنظیم تبلیغات آنلاین را به عهده دارد و طبق آن انتشار هر گونه اطلاعات غلط یا گمراه کننده در تبلیغات ممنوع است. این موضوع شامل هرگونه تبلیغاتی است که سلامت عمومی را به خطر می‌اندازد یا باعث فریب مردم میشود. تبلیغات مرتبط با موضوعات سیاسی، مذهبی و یا انتقاد از دولت چین ممنوع است.
همچنین هر گونه تبلیغی که ممکن است ثبات اجتماعی را به خطر بیاندازد، غیرقانونی است.
براساس این قانون پلتفرم‌های اینترنتی که تبلیغات را نمایش میدهند، موظف به نظارت بر صحت و اعتبار محتوای تبلیغات هستند. در صورت انتشار تبلیغات گمراه کننده یا نامناسب، شرکت‌ها ممکن است با جریمه‌های سنگین مواجه شوند.
**مقررات ویژه پلتفرم‌های داخلی
این مقررات تحت قانون واحدی نیستند و ذیل قوانین مختلف دولت چین مقرراتی برای پلتفرم‌های اینترنتی چینی در نظر گرفته است.
پلتفرم‌های داخلی مانند WeChat ملزم به همکاری با مقامات امنیتی چین هستند. این شامل ارائه اطلاعات کاربران و فعالیت‌های آنها به دولت در صورت نیاز است.
دولت چین به عنوان بخشی از سیاست‌های امنیت ملی، امکان دسترسی به اطلاعات کاربران را دارد تا از تهدیدات احتمالی جلوگیری کند. پلتفرم‌های داخلی از تکنولوژی‌های پیشرفته مانند هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی برای فیلتر و حذف خودکار محتوای حساس استفاده می‌کنند. این سیستم‌ها کلمات کلیدی، تصاویر، و ویدیو‌های حساس را به صورت خودکار شناسایی و حذف می‌کنند.
پلتفرم‌ها موظفند هرگونه فعالیت مشکوک یا محتوای غیرقانونی را به مقامات دولتی گزارش دهند. WeChat و سایر پلتفرم‌ها موظفند کاربران خود را با استفاده از اطلاعات هویتی واقعی ثبت نام کنند. برای مثال، کاربران باید از شماره ملی، شماره تلفن همراه معتبر و سایر مدارک هویتی برای ایجاد حساب کاربری استفاده کنند.
**مقررات مربوط به کودکان و نوجوانان
چین در زمینه تنظیم گری برای دسترسی افراد زیر سن قانونی جزو کشور‌های پیشرو است. در سال ۲۰۰۲، دولت قانونی را تصویب کرد که بر اساس آن کافی نت‌ها از ورود افراد زیر سن قانونی منع شدند.
قانون حمایت از خردسالان در سال ۲۰۰۶ اصلاح شد و خانواده‌ها و دولت را ملزم کرد که باید رفتار آنلاین خردسالان را هدایت کنند.
همچنین پلتفرم‌ها موظف‌اند در این زمینه همکاری کنند. برای مثال وی چت حالت نگهبان (Guardian Mode) را برای محافظت از کاربران زیر ۱۴ سال قرار داده است و پس از روشن کردن حالت نگهبان، برخی امکانات این برنامه قابل دسترسی نخواهند بود و فقط محتوای مناسب برای نوجوانان را نشان میدهد.
ارسال نظرات