دوره‌ای برای حضور جدی در عرصه سرودن/ ویژگی اصلی کلک خیال در چیست؟

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، یازدهمین دوره آموزشی «کلک خیال» از سلسله برنامه‌های نوزدهمین دوره جشنواره بین‌المللی شعر فجر، از چهارشنبه اول اسفند (۱۴۰۳) در شیراز جان، شهر اسرار شعر و آداب عشق آغاز به کار کرده است.

گهی راز با انجمن می‌نهاد/گه از راز انجم گره می‌گشاد

کلک خیال یازدهم نخستین دوره آموزش منطقه‌ای شعر است که ادب جویان سیزده استان کشور را دربر می‌گیرد. جویندگانی از استان‌های ایلام، اصفهان، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، فارس، کرمان، کهگیلویه و بویراحمد، لرستان، هرمزگان و یزد به شیراز آمده‌اند تا از ادیبان عصر اسرار شعر را بیاموزند.

اسماعیل امینی، محمدکاظم کاظمی و ابراهیم اسماعیلی اراضی در سالن‌های «غزل» و «مهر» اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس در همسایگی بارگاه حضرت حافظ فنون بلاغت و خلاقیت را به ادب جویانی می‌آموزند که شعر ساختن را بلدند، اما باید بر خیال انگیزی آن بیفزایند که شعر به قول حکما کلام مخیل است که نفس به آن اذعان می‌کند و بدان بدون متد، اندیشه و گزینش؛ بسط و قبض پذیرد و بی‌اختیار و بی‌اراده از آن متأثر شود و این تأثر و انفعال دخلی به صحت و سقم مفهوم شعر ندارد، چون عنصر اصلی و لازم خیال انگیز بودن سخن است نه راست و دروغ بودن آن؛ و افزودن بر این خیال انگیزی جز از طریق استفاده از تجربیات دیگران به دست نمی‌آید. استاد اسماعیل امینی درباره این کلاس‌ها می‌گوید: «این دوره‌ها کلاس محسوب نمی‌شوند و در واقع تبادل تجربه‌های شاعری‌اند. دوستان حاضر در دوره در سنین مختلف‌اند و در رتبه‌های متفاوت در نسبت با شعر قرار دارند و من به عنوان کسی که تجربه بیشتری دارد، کار تبادل را مدیریت می‌کنم.»

باز مرا طبع شعر سخت به جوش آمده‌ست/کم سخن عندلیب دوش به گوش آمده‌ست

نظامی عروضی سمرقندی در مقاله دوم از «چهار مقاله» معروف خود در باب صلاحیت شاعر چنین گفته است که: «اما شاعر باید که سلیم الفطره عظیم الفکره صحیح الطبع جید الرویه دقیق النظر باشد. در انواع علوم متنوع باشد و در اطراف رسوم مستطرف، زیرا چنان که شعر در هر علمی به کار همی‌شود هر علمی در شعر به کار همی‌شود؛ و شاعر باید که در مجلس محاورت خوشگوی بود و در مجلس معاشرت خوشروی.».

اما شاعر چگونه شاعر می‌شود. همو چنین نوشته است که: «اما شاعر بدین درجه نرسد الا که در عنفوان شباب و در روزگار جوانی بیست هزار بیت از اشعار متقدمان یاد گیرد و ده هزار کلمه از آثار متأخران پیش چشم کند و پیوسته دواوین استادان همی‌خواند و یاد همی‌گیرد که درآمد و بیرون شد ایشان از مضایق و دقائق سخن بر چه وجه بوده است تا طرق و انواع شعر در طبع او مرتسم شود و عیب و هنر شعر بر صحیفه خرد او منقش گردد تا سخنش روی در ترقی دارد و طبعش به جانب علو میل کند.»

ادب جویان یازدهمین دوره کلک خیال از شهر‌های گوناگون با آرزو‌های درازدامنی به این دوره آمده‌اند. همگی خوب خوانده‌اند و مفاخر ادب ایران و مفاخر دیار خود را می‌شناسند. پسر سیستانی این دوره خود را ادب جویی از دیار یعقوب لیث صفاری، فرخی سیستانی و محمد بن وصیف سگزی معرفی می‌کند و این یعنی که هویت خود را در امتداد این شخصیت‌های ادبی و سیاسی می‌داند.

این ادب جویان می‌خواهند استاد سخن شوند و می‌دانند که این مهم جز با زحمت و عرق ریزی روح بدست نمی‌آید. آنها با خوشرویی باهم گفت‌و‌گو می‌کنند و در کلاس جست‌وجوگرند، مدام می‌پرسند و مدام یادداشت می‌کنند تا تجربه‌های اساتید را جملگی به خود منتقل کنند. آمده‌اند تا لطایف شعر را بیاموزند و به اسرارش آگاه شوند. همگی طبع خوب دارند و ساختن شعر را بلدند، اما می‌خواهند که شعرشان جادوی کلمات شود تا بر نفوس اثر بگذارد.

آقای ادب جویی از کرمان نیز دوره‌های کلک خیال را بهترین برنامه جنبی جشنواره بین‌المللی شعر فجر معرفی کرد و گفت که این دوره‌ها باعث می‌شود تا فکر و ذهن ادب جویان تماما متوجه ادبیات و غنای سرودن شود. ادب جویان فاصله مابین این دوره و دوره بعدی را مدام کار می‌کنند تا بتوانند از اساتید دوره بعدی تأییدیه بگیرند برای حضور جدی‌تر در عرصه سرودن.

بانوی جوانی از شیراز که از جمله ادب جویان پرتلاش این دوره است، می‌گوید که مدام می‌خواند و مدام مشق می‌کند. او مشق‌های خود را به این دوره آورده تا بدلشان کند به تجربه‌های جدی شعر و سرودن.

پسر جوانی که از اهواز خود را به این دوره رسانده می‌گوید ویژگی اصلی دوره‌های کلک خیال در تنوع اساتید است. اساتید این دوره‌ها از هندسه‌های فکری و زیبایی شناختی متنوع هستند و این برای ما ادب جویان فوق‌العاده است، چرا که می‌توانیم با انواع جریان‌های ادبی عصرمان آشنا شویم.