به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری دانشجو، نمایش «وارث» به نویسندگی و کارگردانی عطیه زارع و حدیقه حیدری و به تهیهکنندگی مرکز رشد نوجوان امید، با رویکردی تازه به مفهوم انتظار و منجیگرایی، این روزها توجه بسیاری از مخاطبان را جلب کرده است. عطیه زارع، یکی از کارگردانان این نمایش، از روند شکلگیری ایده، چالشهای اجرا و تأثیرگذاری آن بر مخاطب میگوید.
نمایش «وارث» با محوریت مفهوم منجی و انتظار، نگاهی تازه به چالشهای تاریخی و اجتماعی انسانها در مواجهه با این باور ارائه میدهد. این اثر، با روایتی غیرخطی و استفاده از برشهای مختلف تاریخی، به تأثیر انحرافات فکری و رفتاری در فاصله گرفتن جوامع از حقیقت میپردازد.
به گفته عطیه زارع در گفت و گو با دانشجو، این نمایشنامه با بهرهگیری از دوره پژوهشی «روایت انسان» تدوین شده است. این دوره که به بررسی تاریخ از زمان حضرت آدم (ع) تا پیامبران دیگر، از جمله حضرت نوح (ع)، میپردازد، الهامبخش نویسندگان در پرداخت دقیقتر به مقوله انتظار بوده است.
«وارث» عمدتاً بر قشری متمرکز شده که خود را منتظر منجی میدانند، اما گاه درک درستی از مفهوم انتظار ندارند. کارگردان نمایش معتقد است که این افراد بیش از دیگران نیاز به تلنگر دارند تا متوجه شوند انتظار، صرفاً یک باور نیست، بلکه عملی آگاهانه و پویاست. با این حال، در آینده امکان پرداختن به سایر دیدگاهها و اقشار نیز وجود خواهد داشت.
این نمایش ارتباط مستقیمی با مسائل روز جامعه نیز دارد. زارع تأکید میکند که موضوعاتی همچون قدرت رسانه، دروغپردازی، اغواگریهای اجتماعی و تغییر ارزشها، که در نمایش به آنها پرداخته شده، امروزه نیز به وضوح در جوامع مختلف دیده میشود. وی میافزاید که این مفاهیم با بهرهگیری از الگوهای تاریخی و به شکلی ملموس در نمایش گنجانده شده است.
از نظر سبک روایی، «وارث» روایتی غیرخطی دارد که از چندین مقطع تاریخی تشکیل شده است. این شیوه، علاوه بر افزایش جذابیت داستانی، باعث میشود مخاطب درگیری احساسی بیشتری با روایت پیدا کند. هرچند نمایش از برخی الگوهای دراماتیک جهانی الهام گرفته، اما ساختار کلی و روایت آن کاملاً بومی و مبتنی بر ایدهپردازی گروه سازنده است.
مخاطب این نمایش طیف وسیعی از افراد را شامل میشود. به گفته کارگردان، هرکس که دغدغه شناخت مفهوم نجات و انتظار را دارد، میتواند با «وارث» ارتباط برقرار کند، حتی کسانی که به ایده ظهور منجی اعتقاد ندارند، اما در پی درک مفهوم نجات و مسئولیت اجتماعی هستند.
یکی از نکاتی که درباره نمایش مطرح شده، تأکید آن بر انتظار بدون پرداخت عمیق به چرایی آن است. زارع در پاسخ به این مسئله توضیح میدهد که نمایش در بخشهایی، بهویژه در سکانس مرتبط با بصره، به این موضوع پرداخته است. در این قسمت، شخصیتها درباره چرایی پیوستن یا نپیوستن به امام حسین (ع) بحث میکنند و این مسئله به مفهوم انتظار و نقش ولایت در انسجام فکری افراد پیوند میخورد. با این حال، ممکن است در اجراهای آینده این موضوع پررنگتر شود.
از نظر فرم اجرایی، نمایش از تکنیکهایی همچون نریشن، حرکات فرمیک و فضای مینیمالیستی بهره برده است. ریتم تند نمایش، عاملی بوده تا مخاطب را تا پایان اجرا درگیر نگه دارد. کارگردان معتقد است که این تصمیم برای جلوگیری از خستگی تماشاگر در یک نمایش نسبتاً طولانی ضروری بوده است.
فرآیند تولید «وارث» از ایدهپردازی تا اجرای نهایی، بیش از یک سال زمان برده است. نسخه اولیه نمایشنامه پس از انجام تحقیقات تکمیلی و اصلاحات متعدد، به نسخه نهایی رسید.
زارع در پایان، «وارث» را تلاشی برای پیوند گذشته و حال میداند و ابراز امیدواری میکند که این اثر بتواند تلنگری برای مخاطبان باشد و آنان را به تفکر درباره مفهوم انتظار و مسئولیتهای ناشی از آن وادارد.