به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، قایق های تندرو نظامی بازوی عملیاتی ایران در منازعات دریایی جنوب کشور هستند و از دهه شصت و کشاکش های نبرد دریایی و جنگ نفتکش ها استراتژی نبرد نامتقارن دریایی پا به عرصه وجود گذاشت و از همان زمان توسعه قایق های مسلح تندرو در دستور کار نیروهای مسلح به خصوص نیروی دریایی سپاه قرار گرفت.
در روز های اخیر از یکی از آخرین محصولات فناورانه نیروی دریایی سپاه رونمایی شد. محصول رونمایی شده یک قایق با طراحی کاتارامان است که سرعت عملیاتی 110 ناتی دارد و با نام حیدر 110 معرفی شده است.
این قایق در ناوگان جنوب نیروی دریایی سپاه مراحل توسعه خود را پشت سر میگذارد و قابلیت تسلیح به موشک های کروز ضد کشتی دارد که آن را به سدی مستحکم در مقابل ناوگان دریایی دشمن تبدیل میکند.
این شناور با طراحی بدنه‌ی دو بدنه‌ای یا کاتاماران (Catamaran) و سرعت بالای 200 کیلومتر بر ساعت، نه‌تنها به سریع‌ترین قایق جنگی جهان تبدیل شده، بلکه توانسته قابلیت‌های مانور، پایداری و عملکرد خود را به شکل چشمگیری بهبود بخشد. طراحی بدنه کاتاماران، انعطاف‌پذیری و کارایی این شناور را برای عملیات دریایی در خلیج فارس و تنگه هرمز دوچندان کرده است.
در ادامه، ضمن ارائه مشخصات فنی و تسلیحاتی این شناور، به بررسی پلتفرم های کاتاماران و ویژگی‌های عملیاتی آن می‌پردازیم.
مشخصات فنی و تسلیحاتی حیدر-۱۱۰
حیدر-۱۱۰ با ابعادی کوچک و قابلیت‌های پیشرفته، برای پاسخ به نیازهای دفاعی ایران در عملیات‌های سریع و نامتقارن طراحی شده است. برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های فنی و تسلیحاتی این شناور عبارت‌اند از:
طول: ۱۴ متر
عرض: ۴.۳ متر
ارتفاع: ۲.۸ متر
بدنه: از نوع کاتاماران (دو بدنه‌ای) که موجب بهبود ویژگی‌های شناوری و ثبات آن در امواج می‌شود.
سرعت: ۱۱۰ گره دریایی (حدود ۲۰۴ کیلومتر بر ساعت)، که حیدر-۱۱۰ را به سریع‌ترین قایق جنگی عملیاتی جهان تبدیل کرده است.
برد عملیاتی: ۳۵۰ مایل دریایی (معادل ۶۵۰ کیلومتر)
تسلیحات:
دو موشک کروز برد متوسط: این قایق قابلیت حمل دو موشک کروز را دارد. لازم به ذکره وزارت دفاع طیف گسترده ای از موشک های کروز سبک را تولید کرده است که ضمن حفظ ویژگی های عملیاتی و پایداری قایق، به آن توانایی انهدام در هدفی را می دهد. فرماندهان راجع به نوع موشک کروز انتخاب شده برای تسلیح حیدر 110 اظهار نظری نکرده اند.
تیربار سبک درگیری های نزدیک: در بیشتر قایق های سپاه یک تیربار سبک معمولا از خانواده دوشکا به منظور درگیری های نزدیک تعبیه شده است که با نگاهی به طراحی نمونه رونمایی شده به نظر میرسد جایگاه تیربار هم در آن تعبیه شده است.
چرا بدنه قایق جنگی حیدر، کاتاماران است؟ اهمیت استفاده از طراحی دو بدنه ای
یکی از برجسته‌ترین ویژگی‌های شناور حیدر-۱۱۰، استفاده از طراحی بدنه کاتاماران (Catamaran) است. این نوع طراحی که شامل دو بدنه موازی متصل به‌هم است، مزایای شناوری و عملیاتی قابل‌توجهی را به همراه دارد. برخی از ویژگی‌های کلیدی این طراحی عبارت‌اند از:
1. ثبات و پایداری بالا:
طراحی کاتاماران باعث افزایش پایداری قایق در آب می‌شود. این ویژگی به‌خصوص در آب‌های مواج مانند خلیج فارس و تنگه هرمز، که اغلب با شرایط چالش‌برانگیز دریایی مواجه است، اهمیت بالایی دارد.
2. سرعت بالاتر:
مقاومت کمتر بدنه کاتاماران در برابر آب (به دلیل سطح تماس کمتر با آب در مقایسه با قایق‌های تک‌بدنه)، امکان دستیابی به سرعت‌های بسیار بالا را فراهم میکند. این ویژگی یکی از دلایل ثبت سرعت خیره‌کننده ۲۰۴ کیلومتر بر ساعت برای حیدر-۱۱۰ است.
3. کارایی سوخت بهتر:
طراحی کاتاماران با کاهش نیروی مقاوم آب، مصرف سوخت را بهینه میکند و برد عملیاتی بیشتری را ارائه میدهد.
4. مانورپذیری فوق‌العاده:
کاتاماران‌ها به دلیل طراحی خاص خود، قابلیت چرخش، مانور و حرکت سریع در شرایط پیچیده را دارند. این ویژگی برای جنگ‌های نامتقارن که چابکی و واکنش سریع از اهمیت بالایی برخوردار است، بسیار حیاتی است.
5. ایمنی و پایداری در سرعت‌های بالا:
به‌دلیل طراحی دو بدنه‌ای و مرکز ثقل پایین‌تر در کاتاماران، این قایق حتی در سرعت‌های بسیار بالا نیز از پایداری خوبی برخوردار است و احتمال برگشت یا انحراف ناگهانی کاهش می‌یابد.
6. ظرفیت بیشتر:
فضای میان دو بدنه در طراحی‌های کاتاماران می‌تواند برای نصب تسلیحات یا مخازن سوخت اضافی استفاده شود، بدون اینکه تأثیر منفی بر عملکرد شناور داشته باشد.
قابلیت‌های عملیات دریایی حیدر-۱۱۰
طراحی پیشرفته حیدر-۱۱۰ در کنار بدنه کاتاماران و ویژگی‌های تسلیحاتی پیشرفته، قابلیت‌های عملیاتی گسترده‌ای را برای این شناور فراهم کرده است. برخی از این قابلیت‌ها عبارت‌اند از:
1. تعقیب و انهدام سریع اهداف دریایی:
با سرعت خارق‌العاده حیدر-۱۱۰، این شناور می‌تواند به‌راحتی اهداف متحرک مانند کشتی‌ها و ناوچه‌ها را تعقیب کرده و با موشک‌های کروز خود مورد هدف قرار دهد. در واقع به دلیل داشتن ویژگی پرسرعت بودن عملا محدودیتی در عملیات آن وجود ندارد و این سرعت بالا انهدام آن در منطقه نبرد را سخت میکند و قابلیت تردد و سوییچ کردن بین اهداف را به آن میدهد.
2. عملیات در آب‌های کم‌عمق:
طراحی جمع‌وجور و سبک کاتاماران این امکان را فراهم میکند که شناور حیدر-۱۱۰ حتی در آب‌های کم‌عمق و نزدیک به ساحل (مانند خلیج فارس) عملکرد مؤثری داشته باشد. این ویژگی به‌ویژه در مأموریت‌های مین‌گذاری و گشت‌زنی کاربرد دارد.
3. گزینه استنثایی برای مأموریت‌های تهاجمی و کماندویی
با قابلیت حمل موشک‌ها و تجهیزات پیشرفته، حیدر-۱۱۰ برای عملیات‌هایی که نیاز به حمله سریع و فرار سریع‌تر دارند، به یک ابزار ایده‌آل تبدیل شده است. در چنین عملیات هایی سرعت بالا کارت طلایی پیروزی محسوب می شود و به واسطه طراحی خاص و سرعت بالای آن، برای چنین ماموریت هایی گزینه مطلوبی است.
4. پشتیبانی در جنگ‌های نامتقارن:
این شناور به‌عنوان بخشی از تاکتیک جنگ ازدحامی (Swarm Warfare) می‌تواند به‌همراه سایر شناورها حملات هماهنگ علیه ناوهای بزرگ و نیروهای دشمن اجرا کند. در واقع همانطور که پیشتر اشاره شد محوریت عملیاتی این قایق ها، همان دکترین نبرد نامتقادن طراحی شده سپاه در جنگ نفتکش ها است که کارآمدی بالایی از خود نشان داد.
شناور حیدر-۱۱۰ با طراحی پیشرفته بدنه کاتاماران، سرعت بی‌نظیر ۲۰۴ کیلومتر بر ساعت و تسلیحات پیشرفته، انقلابی در توان نظامی دریایی ایران به وجود آورده است. این شناور که عنوان سریع‌ترین قایق جنگی جهان را به خود اختصاص داده، با ثبات بالا، مصرف سوخت بهینه و قابلیت مانور در محیط‌های دریایی پیچیده، به یکی از مهم‌ترین ابزارهای ایران در جنگ‌های نامتقارن تبدیل شده است. ترکیب برد عملیاتی بلند، سرعت بالا، طراحی پیشرفته و تسلیحات مؤثر باعث شده تا حیدر-۱۱۰ نه‌تنها به سلاحی تاکتیکی، بلکه به ابزار راهبردی در بازدارندگی و ایجاد امنیت در منطقه خلیج فارس و تنگه هرمز تبدیل شود.