مقصود از وقت در فضیلت «دعای وقت افطار» چه وقت است؟ /دعای افطار از زبان امام علی (ع)

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، حجت الاسلام والمسلمین مصطفی همدانی، از اساتید سطوح عالی حوزه علمیه قم مطلبی با عنوان «مقصود از وقت در فضیلت «دعا وقت افطار» چه وقت است؟ قبل از افطار؟ حین افطار یا بعد از افطار؟» در اختیار حوزه‌نیوز قرار داده و در آن آورده است:

طبق روایات معصومان، همۀ روز‌ها وشب‌ها ولحظات ماه مبارک رمضان فرصت بسیار مناسب برای دعا و مناجات و ارتباط کلامی مبتنی بر توجه قلبی با خدای متعال است و دعا در آن مستجاب است (صدوق، الأمالی، ص ۹۳).

در این میان فرصت‌هایی از این ماه مبارک، امتیازی خاص برای دعا کردن دارد مانند وقت نماز‌ها و وقت سحر‌ها و از این فرصت‌ها هنگام افطار است که اولاً در حدیث است هر روزه دار یک دعای مستجاب دارد ‏ (ابن طاووس، إقبال الأعمال، ج‏۱، ص۱۱۶).

و ثانیا هنگام اذان است که در‌های رحمت الهی باز می‌شود (شعیری، جامع الاخبار، ص ۶۷)

و ثالثا بر سفره است که روایت است هنگام سفره وقت ذکر واستغفار است (طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، ص۱۴۰؛ نوری، مستدرک الوسائل، ج۵، ص۳۱۹؛) که این دو (ذکر و استغفار) خود از بهترین دعا‌ها هستند؛ بنابراین فرصت ماه رمضان، از سه جهت برای دعا مناسب است.

پرسش اینجاست که مقصود از «وقت افطار» چه زمانی است؟ آیا قبل از افطار یا حین افطار یا بعد از افطار؟

در این زمینه سه دسته روایت داریم:

۱. برخی روایات تاکید دارند که حتماً قبل از افطار دعا کنید (مجلسی، بحارالانوار، ج۹۵، ص۱۰)؛ و از این رو در روایت است که هر روزه دار وقت افطارش دعایی مستجاب دارد پس هنگامی که اول لقمه را برداشت بگوید: بِسْمِ اللَّهِ [اللَّهُمَ‏]یَا وَاسِعَ‏ الْمَغْفِرَةِ اغْفِرْ لِی‏؛ یا بگوید:‏ بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ‏ یَا وَاسِعَ‏ الْمَغْفِرَةِ اغْفِرْ لِی‏ ‏ (ابن طاووس، إقبال الأعمال، ج‏۱؛ ص۱۱۶).

۲. برخی فرموده‌اند پس از افطار دعا کنید: مثلاً در روایت است که پیامبر پس از افطار می‌فرمودند: اللَّهُمَّ لَکَ‏ صُمْتُ‏ وَ عَلَی‏ رِزْقِکَ‏ أَفْطَرْتُ‏ فَتَقَبَّلْهُ مِنَّا ذَهَبَ الظَّمَاءُ وَ ابْتَلَّتِ الْعُرُوقُ وَ بَقِیَ الْأَجْرُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ (ابن اشعث، الجعفریات، ص۶۰) این دعا‌ها که فرموده: «من بر رزق تو افطار کردم ...» نشان می‌دهد افطار «کردم» یعنی این کار در گذشته انجام شده یعنی پس از صرف افطار این دعا را فرمودند؛ و نیز در ادامه که فرموده: تشنگی رفت ...

۳. برخی فرمودند هنگام افطار دعا کنید: مثلاً در حدیث است که پیامبر هرگاه برخی لقمه‌های خود را میل می‌نمودند می‌فرمودند: اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ أَطْعَمْتَ وَ سَقَیْتَ وَ أَرْوَیْتَ فَلَکَ الْحَمْدُ غَیْرَ مَکْفُورٍ وَ لَا مُوَدَّعٍ وَ لَا مُسْتَغْنًی عَنْک‏ (مجلسی، بحارالانوار، ج۹۵، ص۱۵)

دعای امام علی(ع) در هنگام افطار

خدایا! برای تو روزه گرفتیم و با روزی تو افطار می‌کنیم. پس این روزه را از ما بپذیر که به راستی تو شنوا و دانا هستی.

خدایا!‌ای پروردگار روشنی سترگ و‌ای پروردگار جایگاه بلند! تویی معبود هرکس که در آسمان‌ها است و معبود هر کس که در زمین است و جز تو معبودی در میان آن‌ها نیست و تویی قاهر و مسلط بر هر که در آسمان‌ها و هر که در زمین است….

از تو می‌خواهم که در کار من آسانی و گشایشی مقرّر فرمایی و مرا بر دین محمد و خاندان محمد و بر سنّت محمد و خاندان محمد که درود بر او و آنان باد، پا برجا و ثابت قدم بداری و عمل و کردار مرا در فراز جایگاه پذیرفته قرار دهی.

زیرا که من به تو ایمان دارم و بر تو توکل می‌کنم و به درگاه تو زاری می‌نمایم.‌

می‌دانم که بازگشتم به سوی تو است و هرآنچه خیر و خوبی است از تو می‌خواهم که همه را برای من و پدر و مادر و خاندان و فرزندانم گردآوری و هرآنچه بدی است همه را از ما بازگردانی.‌ای خدا! تویی مهر پیشه و نعمت بخش، پدید آرنده‌ی آسمان‌ها و زمین، عطا فرمایی خیر و خوبی را به هر که خواهی و بگردانی آن را از هر که خواهی. پس به مهر و رحمت خویش بر من منّت بنه‌ای مهربان‌ترین مهربانان.۸

امام علی (علیه السلام) فرمود: مستحب است با شیر افطار کند. افطار کردن به آب و نبات و حلوا و آب نیمِ گرم، به هر کدام که باشد نیز خوب است که رسول خدا (صلی الله علیه و آله) با اینها افطار می‌کردند.