
گفتمانسازی تولید در دانشگاه؛ نسخه شفابخش اقتصاد بیمار

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، سعید جلیلی، عضو شورای مرکزی ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به فرارسیدن سال ۱۴۰۴ و تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران، حضرت آیتالله خامنهای، بر شعار «سرمایهگذاری برای تولید»، گفت: «امروزه بیش از هر زمان دیگر ضرورت شکلگیری یک گفتمان عمومی و ملی در حمایت از تولید داخلی و سرمایهگذاری در این عرصه احساس میشود.» وی افزود: «در این مسیر، دانشگاهها و دانشجویان به عنوان ارکان اصلی جامعه علمی و فرهنگی، نقشهای شگرف و پراهمیتی را ایفا میکنند.» وی توضیح داد: «گفتمانسازی برای تحقق "سرمایهگذاری در تولید" میتواند نه تنها به تغییر نگرشها و فرهنگ اقتصادی کشور کمک کند، بلکه به نهادینه شدن این شعار بزرگ در تمام ارکان جامعه یاری رساند.»
جلیلی در ابتدا به نامگذاری سالهای اخیر توسط رهبر انقلاب اشاره کرد که این گفتمانها از سال ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۴ نقشهراهی استراتژیک برای پیشرفت اقتصادی ایران ارائه دادهاند. وی گفت: این گفتمانها با توجه به شرایط اقتصادی کشور در هر دوره، در قالب شعارهای سالانه ترسیم شدند. شعارهایی که بهطور مستمر بر بهرهگیری از ظرفیتهای داخلی، نهادسازی، تقویت تولید و نوآوری تأکید داشتهاند. در ادامه، جلیلی به بررسی چهار مرحله اصلی این گفتمانها پرداخت و توضیح داد.
مقابله با تحریمها و بحران اقتصادی از طریق ظرفیتهای داخلی
سعید جلیلی در ادامه اشاره کرد که در دوره ۱۳۹۰-۱۳۹۲، مقام معظم رهبری بر اهمیت بسیج منابع داخلی برای مقابله با تحریمها و چالشهای اقتصادی تأکید کردند. شعارهایی مانند 'جهاد اقتصادی' و 'حماسه اقتصادی' بهعنوان فراخوانی برای همبستگی ملی و استفاده از توانمندیهای داخلی مطرح شدند. این دوره اساساً به دنبال استفاده از ظرفیتهای موجود در کشور برای مقابله با بحرانها و کاهش وابستگی به منابع خارجی بود.
وی ادامه داد: در این زمان، توجه ویژه به تقویت تولید داخلی، بهبود مدیریت منابع و حمایت از بخشهای مختلف اقتصادی کشور مانند صنعت و کشاورزی در دستور کار قرار گرفت.
ایجاد زیرساختهای نهادی و فرهنگی برای اقتصاد مقاومتی
سعید جلیلی سپس به دوره بعدی گفتمانهای اقتصادی پس از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۵ اشاره کرد و گفت: در این مرحله، شعارهایی همچون 'اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل" نشاندهنده حرکت به سمت ایجاد زیرساختهای نهادی و فرهنگی بودند. تأکید در این دوره بر ضرورت تدوین و پیادهسازی ساختارهای نهادی و فرهنگی برای تحقق اقتصاد مقاومتی بود. جلیلی ادامه داد که در این راستا، تقویت نهادها و سازمانها، ایجاد یک سیستم اقتصادی مقاوم در برابر تهدیدات خارجی و همچنین فرهنگسازی در بین مردم بهمنظور پذیرش مفاهیم اقتصاد مقاومتی از اولویتهای اصلی این دوره بود.
وی تأکید کرد: هدف این دوره، تغییر در الگوهای رفتاری و تفکر اقتصادی مردم و مسئولان بود تا کشور از بحرانها بهطور پایدار عبور کند.
تقویت تولید داخلی و اشتغالزایی
سعید جلیلی در ادامه اشاره کرد که دوره ۱۳۹۶ تا ۱۳۹۹، شعارهایی، چون "رونق تولید" و "جهش تولید" بر اهمیت تقویت تولید داخلی و ایجاد اشتغال پایدار تأکید داشت. این دوره بر افزایش تولید در داخل کشور بهویژه در حوزههای صنعتی، کشاورزی و خدمات تأکید داشت تا کشور از وابستگی به واردات کاسته و به توان تولیدی خود تکیه کند. همچنین، جلیلی تأکید کرد که حمایت از کارخانجات و واحدهای تولیدی کوچک و متوسط و توجه به بازارهای داخلی و صادراتی از اولویتهای این مرحله بود.
وی همچنین گفت: در این مرحله، تلاش بر این بود تا تولید بهعنوان موتور محرک اقتصادی شناخته شود و با افزایش سطح تولید، نیازهای داخلی برطرف و اشتغالزایی در سطح وسیعتری انجام شود.
حرکت به سمت تولید دانشبنیان و اقتصاد پایدار
سعید جلیلی به مرحله چهارم گفتمانهای اقتصادی در سالهای ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۳ اشاره کرد و گفت: در این مرحله، شعارهایی مانند 'تولید؛ دانشبنیان، اشتغالآفرین' و 'مهار تورم، رشد تولید' نشاندهنده حرکت به سمت نوآوری در تولید و تأکید بر پایداری اقتصادی بودند: این دوره بهویژه بر استفاده از فناوریهای نوین و توسعه صنایع دانشبنیان تأکید داشت. هدف این مرحله، تحول در فرآیندهای تولید با بهرهگیری از نوآوری و دانش فنی بود تا نهتنها تولید افزایش یابد بلکه کشور از نظر تکنولوژیک و علمی نیز رشد کند.
وی تأکید کرد: این دوره بر استفاده از ظرفیتهای علمی و فناوریهای پیشرفته برای ارتقاء تولید و ایجاد اشتغال پایدار تأکید داشت و هدف آن کاهش وابستگی به واردات و افزایش صادرات محصولات دانشبنیان بود.
گفتمانهای اقتصادی مقام معظم رهبری در این سالها بهطور منسجم و تکاملی مسیر پیشرفت اقتصادی ایران را ترسیم کردهاند. این گفتمانها با تکیه بر توانمندیهای داخلی و توجه به نیازهای روز اقتصاد کشور، یک استراتژی جامع برای رسیدن به توسعه اقتصادی پایدار و مستقل ارائه دادهاند. جلیلی در نهایت بیان کرد که الگوی "پیشرفت درونزای تکاملی" که از این شعارها بهدست میآید، تلاش دارد تا با استفاده از منابع داخلی، ظرفیتهای انسانی و دانش فنی، اقتصاد ایران را به سمت رشد پایدار و مقاوم هدایت کند.
وی همچنین اشاره کرد: هرچند ممکن است در عمل شکافهایی وجود داشته باشد، این گفتمانها همچنان بهعنوان راهنمایی برای پیشرفت اقتصادی کشور در مواجهه با چالشهای داخلی و خارجی محسوب میشوند. این استراتژیها میتوانند راهگشای توسعهای پایدار و مبتنی بر ظرفیتهای درونی ایران باشند.
دانشگاهها؛ مروج گفتمان علمی و اقتصادی
جلیلی سپس به نقش دانشجو پرداخت و دانشگاهها را بهعنوان قطب مروج گفتمان علمی و اقتصادی معرفی کرد و گفت: «دانشگاهها همواره در قلب تولید علم و دانش جای داشتهاند و اینک میتوانند در نقش پیشگامان گفتمانسازی برای سرمایهگذاری در تولید، نقشی بس تأثیرگذار ایفا کنند.» وی افزود: «با برگزاری سمینارها، کارگاهها و کنفرانسها، دانشگاهها فضایی فراهم میآورند تا افکار و ایدهها در زمینههای مختلف سرمایهگذاری در تولید به اشتراک گذاشته شود.» وی توضیح داد: «این رویدادها نه تنها بستری مناسب برای تبادل نظر میان متخصصان، صنعتگران و دانشگاهیان فراهم میکنند، بلکه زمینهای برای ایجاد شبکههای علمی و اقتصادی به وجود میآورند تا از همفکری و همافزایی بهرهمند شوند.» وی ادامه داد: «از سوی دیگر، دانشگاهها با تقویت آموزشهای تخصصی در زمینههای مدیریت مالی، سرمایهگذاری و کارآفرینی میتوانند نسل جوان را برای ورود به دنیای تولید و سرمایهگذاری آماده سازند.»
تقویت گفتمان و مشارکت در پروژههای تولیدی
وی در ادامه، به نقش دانشجویان در تقویت گفتمان و مشارکت در پروژههای تولیدی اشاره کرد و گفت: «دانشجویان، بهعنوان نسلی جوان، پرشور و مملو از ایدههای نو، قادرند در پیریزی و تقویت گفتمان «سرمایهگذاری در تولید» نقشی برجسته ایفا کنند.» وی افزود: «آنها میتوانند با مشارکت در پروژههای تحقیقاتی و استارتاپهای نوآورانه، نشان دهند که چگونه علم و فناوری میتوانند در خدمت بهبود فرآیندهای تولید داخلی و ارتقای کیفیت محصولات باشند.» وی توضیح داد: «به عنوان نمونه، در دانشگاههای بزرگ کشور، گروههای دانشجویی با برگزاری نشستهای علمی و دعوت از اساتید برجسته و کارشناسان اقتصادی میتوانند در تغییر نگرشها و ترغیب دولت و بخش خصوصی به سرمایهگذاری در تولید مؤثر واقع شوند.»
ارتباط مؤثر میان دانشگاه و صنعت برای ترغیب به سرمایهگذاری در تولید
وی سپس به اهمیت ارتباط مؤثر میان دانشگاه و صنعت برای ترغیب به سرمایهگذاری در تولید اشاره کرد و گفت: «یکی از ارکان اساسی در گفتمانسازی برای «سرمایهگذاری در تولید»، تقویت ارتباط میان دانشگاهها و صنعت است.» وی افزود: «دانشگاهها، بهعنوان مراکز تولید علم، میتوانند با شناسایی نیازهای واقعی صنایع و پاسخگویی علمی به آنها، به گسترش تولید داخلی و کاهش وابستگی به واردات کمک کنند.» وی توضیح داد: «دانشجویان در این تعامل میتوانند از فرصتهای تحقیقاتی بهرهبرده و با حل چالشهای صنعتی، بهعنوان مدافعان علمی، در این فرایند مشارکت کنند.»
ترویج فرهنگ سرمایهگذاری در تولید میان دانشجویان
عضو شورای مرکزی ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم در ادامه، به ترویج فرهنگ سرمایهگذاری در تولید میان دانشجویان پرداخت و گفت: «فرهنگ سرمایهگذاری در تولید در میان دانشجویان یکی از مؤلفههای مهم برای تحقق شعار «سرمایهگذاری برای تولید» است.» وی افزود: «دانشگاهها با آموزش مفاهیم دقیق سرمایهگذاری و اصول مدیریت مالی میتوانند دانشجویان را به سرمایهگذاری در تولید ترغیب کنند.» وی توضیح داد: «علاوه بر آن، برگزاری کمپینهای آموزشی و مشارکت در پروژههای جمعی مانند استارتاپها به دانشجویان این فرصت را میدهد تا تجربیات عملی کسب کرده و نشان دهند که چگونه سرمایهگذاریهای کوچک و بزرگ میتواند به رشد تولید داخلی، ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی منجر شود.»
دانشگاهها بهعنوان مراکز مشاوره و هدایت سرمایهگذاری
وی سپس به نقش دانشگاهها بهعنوان مراکز مشاوره و هدایت سرمایهگذاری اشاره کرد و گفت: «دانشگاهها میتوانند با ایجاد مراکز مشاورهای و برنامههای حمایتی، نقشی کلیدی در هدایت سرمایهها به سمت پروژههای تولیدی ایفا کنند.» وی افزود: «این مراکز میتوانند با ارائه مشاورههای مالی، حقوقی و فنی به دانشجویان و فارغالتحصیلان کمک کنند تا ایدههای خود را بهصورت علمی و تخصصی تدوین کرده و با جذب سرمایهگذاران، این ایدهها را به واقعیت تبدیل کنند.»
اقتصاد دانشبنیان و نقش آن در رشد تولید داخلی
جلیلی در ادامه، به اقتصاد دانشبنیان و نقش آن در رشد تولید داخلی پرداخت و گفت: «اقتصاد دانشبنیان، بر پایه استفاده از ظرفیتهای علمی و تحقیقاتی، میتواند راهگشای تحولی عظیم در تولید ثروت باشد.» وی افزود: «در این نوع اقتصاد، از فناوریهای نوین برای تولید محصولات و خدمات با ارزش افزوده بالا استفاده میشود که نه تنها بهرهوری تولید را افزایش میدهد، بلکه باعث کاهش وابستگی به واردات و بهبود رقابتپذیری میشود.» وی توضیح داد: «بهعنوان مثال، ایران در سالهای اخیر در تولید داروهای نوترکیب، واکسنها و تجهیزات پزشکی پیشرفتهای قابل توجهی داشته است.»
ظرفیتهای هوش مصنوعی و علم کوانتوم در تولید
جلیلی سپس به ظرفیتهای هوش مصنوعی و علم کوانتوم در تولید داخلی اشاره کرد و گفت: «در دنیای امروز، هوش مصنوعی و علم کوانتوم بهعنوان دو فناوری پیشرفته، در تولید ثروت و تحول در فرآیندهای تولید داخلی نقشآفرینی میکنند.» وی افزود: «هوش مصنوعی با تحلیل دادهها و الگوریتمهای پیشرفته میتواند در بهبود فرآیندهای تولید، افزایش بهرهوری و کاهش هزینهها مؤثر باشد.» وی توضیح داد: «بهعنوان مثال، در صنعت خودروسازی، هوش مصنوعی در طراحی خودروهای هوشمند و بهینهسازی فرآیندهای تولید نقش برجستهای ایفا میکند.»
صنایع پیشرفته و چشمانداز توسعه آنها
سعید جلیلی در ادامه، به صنایع پیشرفته و چشمانداز توسعه آنها اشاره کرد و گفت: «صنایع پیشرفته مانند بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی و انرژیهای تجدیدپذیر، با استفاده از فناوریهای نوین، ظرفیت بالایی برای رشد تولید داخلی و صادرات دارند.» وی افزود: «در حوزه بیوتکنولوژی، ایران به تولید داروهای نوترکیب و واکسنهای پیشرفته دست یافته است که میتواند به صادرات این محصولات کمک کند.» وی توضیح داد: «در زمینه نانوتکنولوژی نیز، محققان ایرانی در تولید مواد پیشرفتهای که در صنایع الکترونیک، خودروسازی و پزشکی بهکار میروند، موفق بودهاند.»
عضو شورای مرکزی ناظر بر نشریات دانشگاهی وزارت علوم در پایان گفت: «دانشگاهها و دانشجویان با ایفای نقشی مؤثر و فعال در گفتمانسازی و پروژههای تولیدی، میتوانند نقش بیبدیلی در تحقق شعار «سرمایهگذاری برای تولید» ایفا کنند و در مسیر توسعه و شکوفایی اقتصادی کشور گام بردارند.»