مدرک فروشی در سایت‌های معتبر؛ فریب قانونی یا کلاهبرداری آشکار؟

به گزارش خبرنگار دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ «پای مدرک‌ فروشی تحصیلی به دیوار هم رسید». پس از یک جستجوی مختصر در سایت‌های غیرمعتبر، به آگهی‌ای از سایت دیوار برخورد کردیم که عنوان آن به این صورت بود «مدرک دانشگاهی معادل همسطح لیسانس، ارشد، دکترا» این یک آگهی ساده نیست.

پس از یک تماس کوتاه با فرد فروشنده، او نیز همچون دیگر فروشندگان درخواست داشت تا مکالمه زودتر پایان یابد و از طریق پیام‌ رسان خارجی ارتباط برقرار کنیم.

مدرک معادل چیست؟

مدرک معادل به مدارکی گفته می‌شود که به صورت رسمی یا غیررسمی توسط موسسات آموزشی یا سازمان‌ها صادر می‌شوند، اما از نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، مدرک تحصیلی رسمی محسوب نمی‌شوند.

این مدارک عمدتاً برای اهداف شغلی، اجتماعی یا حرفه‌ای صادر می‌شوند و قابلیت ادامه تحصیل ندارند. این مدارک برای ادامه تحصیل، موقعیت‌های دولتی یا علمی معتبر نیستند و پیش از اقدام به دریافت این مدارک، حتماً از کاربرد واقعی آنها در زمینه مورد نظرتان اطمینان حاصل کنید تا دچار سوءاستفاده یا کلاهبرداری نشوید.

روایت خرید مدرک جعلی 

بعد از سلام، فروشنده به من اجازه نداد تا در خواست خود را بازگو کنم. او یک فرم جدید باز کرد که در آن عناوینی مانند «چه مدرکی؟ چه رشته‌ای؟ و برای چه کاری می‌خواهید؟» ارائه شده بود.

پس از پر کردن این فرم، تقریباً سه دقیقه بعد، پیامی با مضمون مدارک شامل چه عناوین و موضوعاتی هستند (از جمله ریز نمرات و...) دریافت کردیم.

در بخشی از پیامی که ارسال شده بود، نوشته شده بود که مدرک دارای «بارکد/هولوگرام/تمبر/مهر برجسته/امضای ریاست دانشگاه» است. تا اینجا هیچ مسئله‌ی مشکلی وجود ندارد.

در همان لحظه، پیامی دیگر برای اقناع ارسال شد که شامل عکس‌هایی از رضایت مشتریان و همچنین استعلام آنلاین از سایت پردیس دانشگاهی و استعلام کتبی از دبیرخانه پردیس دانشگاهی از طریق پست بود. بازه زمانی صدور مدارک بین ۵ تا ۱۵ روز اعلام شد.

تا اینجا به نظر نمی‌رسید مشکلی وجود داشته باشد و مخاطب ممکن است چنین برداشتی کند که موسسه مجاز است؛ چرا که مجوز دارد اما این پایان ماجرا نبود.

چند دقیقه بعد، پیامی دیگر ارسال شد که در صورت احساس تردید، بتواند ما را قانع کند در ادامه، پیامی با عنوان «راه‌های اعتمادی» ارسال شد که شامل مواردی، چون مجوز رسمی و مصوبه مجلس، نماد اعتماد الکترونیکی (اینماد) و نماد طلایی ارشاد، واریز مستقیم به حساب دانشگاه، وجود شماره تماس ثابت و قدمت فعالیت از سال ۱۳۹۶ بود.

بررسی ادعا‌های موسسه پردیس دانشگاهی

اما اجازه دهید با هم این موارد را بررسی کنیم. در مرحله اول، «مجوز رسمی و مصوبه مجلس» ادعا شده که این موضوع را باید بررسی کنیم. هیچ قانونی در مجلس شورای اسلامی وجود ندارد که به یک پردیس دانشگاهی اجازه دهد مدرک معادل لیسانس، ارشد یا دکترا بدون گذراندن دوره‌های تحصیلی صادر کند. 

در مرحله دوم؛ داشتن نماد اعتماد الکترونیکی (اینماد) یا نماد طلایی ارشاد به معنای معتبر بودن محتوای آموزشی یا مدارک صادره نیست. این نماد‌ها فقط نشان می‌دهند که سایت برای فعالیت تجاری ثبت شده است، نه اینکه مدارک دانشگاهی آن رسمی و معتبر باشند. این نماد‌ها تضمینی برای قانونی بودن صدور مدارک دانشگاهی نیستند و در مرحله سوم؛ حتی اگر وجه به حسابی به نام «پردیس دانشگاهی» واریز شود، به این معنی نیست که مدرک معتبر است. بسیاری از موسسات غیرمعتبر، حساب‌های رسمی دارند، اما مدارک آنها فاقد اعتبار علمی است.

در مرحله چهارم؛ داشتن شماره تماس ثابت به تنهایی نمی‌تواند معیار اعتماد باشد. بسیاری از کسب‌وکار‌های کلاهبردار نیز از خطوط ثابت استفاده می‌کنند.

مرحله پنجم؛ اعتبار مالی پردیس دانشگاهی هرچند ممکن است زیاد باشد، اما هیچ موسسه‌ای، حتی اگر سرمایه زیادی داشته باشد، مجاز به صدور مدارک دانشگاهی بدون گذراندن مراحل قانونی نیست و مرحله ششم؛ وجود نام موسسه در روزنامه رسمی به معنای اعتبار مدارک نیست بسیاری از موسسات سودجو نیز در روزنامه رسمی ثبت شده‌اند، اما مدارک آنها از سوی نهاد‌های معتبر علمی به رسمیت شناخته نمی‌شود.

مرحله هفتم؛ سابقه فعالیت ۸ ساله یک موسسه لزوماً به معنای قانونی بودن یا معتبر بودن مدارک نیست. بسیاری از موسسات سودجو ممکن است سال‌ها فعالیت داشته باشند، اما مدارک آنها همچنان غیرمعتبر باشد. در نتیجه؛ این آگهی با دلایل متعددی نشان‌دهنده یک کلاهبرداری است.

هیچ موسسه‌ای حق صدور مدرک معادل لیسانس، ارشد یا دکترا را بدون گذراندن فرآیند‌های قانونی و دانشگاهی ندارد. حتی اگر موسسه ثبت شده باشد یا دارای نماد اعتماد باشد، این تضمینی برای اعتبار مدارک نیست، مدارک معتبر باید از طریق دانشگاه‌های مورد تأیید وزارت علوم یا سازمان‌های رسمی صادر شوند.

مدرک فروشی آنلاین؛ از تبلیغ تا مجازات قانونی

در ادامه پیامی با عنوان «مجوزات در سایت پردیس دانشگاهی» ارسال شد که در آن آمده بود: «مجوزات در سایت پردیس دانشگاهی  استعلام اعتبار پردیس دانشگاهی نیز با وارد کردن شناسه ملی ۱۴۰۰۷۴۱۱۶۳۰ در سایت روزنامه رسمی قوه قضاییه در قسمت آگهی‌های قانونی» است. در ادامه، قدم به قدم با هم این موضوع را بررسی می‌کنیم.

پردیس دانشگاهی علم و فن دانشوران با شناسه ملی ۱۴۰۰۷۴۱۱۶۳۰ در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی ایران ثبت شده است. این نشان‌دهنده ثبت قانونی این موسسه به‌عنوان یک شخصیت حقوقی است. مجوز‌ها و ادعا‌های موسسه شامل مجوز شماره ۹۷/۳۶۲۱۶۷ به تاریخ ۱۳۹۷/۰۸/۲۳ و مصوبه صلاحیت حرفه‌ای مرکز پژوهش‌های مجلس به شماره ۲۸/۷۸۹۵۶ به تاریخ  ۱۳۹۶/۰۸/۲۴ است. همچنین، این موسسه اعلام می‌کند که از سال ۱۳۹۶ فعالیت دارد و مدارک حرفه‌ای در مقاطع کاردانی تا دکتری حرفه‌ای صادر می‌کند.

استعلام مدارک جعلی

اما باید توجه داشت که صرف ثبت یک موسسه در روزنامه رسمی یا داشتن مجوز‌های مذکور، به‌معنای اعتبار مدارک صادره آن در نظام آموزشی رسمی کشور نیست.

مدارک تحصیلی معتبر در ایران باید مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باشند. ثبت قانونی موسسه در روزنامه رسمی تنها نشان‌دهنده موجودیت حقوقی آن است و هیچ ارتباطی با اعتبار مدارک دانشگاهی صادره توسط آن ندارد.

در ادامه، در رابطه با نحوه پرداخت مبلغ، فروشنده توضیح داد که، متن پیام به این شرح بود که «چون شما مستقیماً با خود دانشگاه طرف حساب هستید، مبلغ به حساب هیچ شخصی واریز نخواهد شد و مستقیم به حساب خود دانشگاه واریز می‌شود. نحوه پرداخت به این صورت است که ابتدا مبلغی در قالب بیعانه، معادل نیمی از کل مبلغ، به حساب پردیس دانشگاهی واریز می‌شود.

پس از صدور مدرک، عکس مدرک و مشخصات برای شما ارسال می‌شود. در صورت تأیید، می‌توانید از سایت پردیس دانشگاهی استعلام بگیرید. اگر استعلام موفق بود و مدرک تأیید شد، سپس باقی مبلغ را تسویه می‌کنید».

گفتنی؛ در ماده ۵۲۳ قانون مجازات اسلامی گفته شده جعل و تزویر عبارتند از ساختن نوشته یا سند یا ساختن مهر یا امضای اشخاص رسمی یا غیر رسمی خراشیدن یا تراشیدن یا قلم بردن یا الحاق یا محو یا اثبات یا سیاه کردن یا تقدیم یا تأخیر تاریخ سند نسبت به تاریخ حقیقی یا الصاق نوشته‌ای به نوشته دیگر یا به کار بردن مهر دیگری بدون اجازه صاحب آن و نظایر اینها به قصد تقلب است.

حبس و جزای نقدی سزای جاعلان مدرک تحصیلیدر ماده ۵۲۷ گفته شده هر کس مدارک اشتغال به تحصیل یا فارغ‌التحصیلی یا تاییدیه یا ریز نمرات تحصیلی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی‌داخل یا خارج از کشور یا ارزشنامه‌های تحصیلات خارجی را جعل کند یا با علم به جعلی بودن آن را مورد استفاده قرار دهد علاوه بر جبران خسارت، به‌حبس از یک تا سه سال محکوم خواهد شد؛ در صورتی که مرتکب، یکی از کارکنان وزارتخانه‌ها یا سازمان‌ها و مؤسسات وابسته به دولت یا شهرداری‌ها یا نهاد‌های انقلاب اسلامی‌باشد یا به نحوی از انحاء در امر جعل یا استفاده از مدارک و اوراق جعلی شرکت داشته باشد به حداکثر مجازات محکوم می‌شود.