پیشتازی صنایع «شیمیایی» و «حمل‌ونقل» در بهره‌گیری از فناوری نانو
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، بر اساس گزارش ستاد توسعه فناوری‌های نانو و میکرو، حوزه مواد شیمیایی با اختلاف قابل‌توجه نسبت به سایر حوزه‌ها، پیشتاز تولید محصولات نانویی است. این رشد چشمگیر ناشی از کاربرد گسترده نانو مواد در بهبود خواص، پایداری و بازدهی محصولات شیمیایی است. استفاده از مواد نانوساختار در تولید رنگ‌ها، پوشش‌ها، مواد ضدخوردگی و کاتالیست‌ها، نقشی کلیدی در این حوزه ایفا می‌کند. سرمایه‌گذاری‌های گسترده ایران در صنایع شیمیایی، به ویژه در پتروشیمی و پالایشگاه‌ها، به همراه وجود نیروی متخصص و مراکز تحقیقاتی، زمینه را برای پذیرش و پیاده‌سازی سریع‌تر فناوری نانو در این صنعت فراهم کرده است.
در حوزه حمل‌ونقل، فناوری نانو با هدف کاهش وزن خودروها، افزایش مقاومت قطعات، بهبود مصرف سوخت و ارتقای ایمنی به کار گرفته می‌شود. استفاده از نانوکامپوزیت‌ها، پوشش‌های ضدسایش و روان‌سازهای پیشرفته از جمله کاربردهای رایج این فناوری در صنعت حمل‌ونقل است.
در حالی که حوزه‌هایی مانند مواد شیمیایی و حمل‌ونقل در توسعه فناوری نانو پیشتاز هستند، برخی حوزه‌ها مانند «آب و محیط‌زیست»، «کشاورزی، دامپروری و صنایع‌غذایی» و «نوشت‌افزار، ورزش و سرگرمی» سهم کمتری از کل محصولات نانو دارند. با این حال، این حوزه‌ها دارای ظرفیت بالایی برای رشد هستند.
با توجه به بحران‌های محیط‌زیستی پیش‌رو، فناوری نانو می‌تواند نقش مهمی در ارائه راهکارهای نوین برای حل مشکلات این حوزه ایفا کند. همچنین، استفاده از نانو در کشاورزی و صنایع غذایی می‌تواند به افزایش بهره‌وری، کنترل آفات و بهبود کیفیت محصولات غذایی کمک کند.
مقایسه نسبت تعداد محصولات به شرکت‌ها نشان می‌دهد که برخی شرکت‌ها در حوزه‌هایی مانند حمل‌ونقل بسیار فعال‌تر از سایرین هستند. این امر نمایانگر فعالیت تحقیقاتی و توسعه‌ای گسترده در این حوزه‌ها است. در مقابل، حوزه‌هایی مانند اپتیک یا خدمات صنعتی با نسبت پایین‌تری مواجه‌اند که می‌تواند ناشی از نوظهور بودن فعالیت‌ها یا چالش‌های فنی و مالی در مسیر توسعه باشد.
آمار ارائه شده از وضعیت محصولات و شرکت‌های فناوری نانو در ابتدای سال ۱۴۰۴ نشان می‌دهد که این فناوری در ایران مسیر رشد شتابانی را در پیش گرفته است. با تمرکز ویژه بر حوزه‌های با ظرفیت بالا و رفع موانع موجود، می‌توان انتظار داشت که فناوری نانو در سال‌های آینده نقشی کلیدی در توسعه پایدار و پیشرفت صنعتی کشور ایفا کند.
سرمایه‌گذاری هدفمند، حمایت از تحقیق و توسعه و سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه می‌تواند مسیر را برای گسترش نانو، به ویژه در حوزه‌هایی که تاکنون کمتر توسعه یافته‌اند، هموار سازد. آینده‌پژوهی و حرکت به سوی اقتصاد دانش‌بنیان، نیازمند توجه بیشتر به فناوری‌هایی مانند نانو است که در خط مقدم نوآوری قرار دارند.