
زمین نفس میخواهد، نه شعار/ زمین پاک را باید زندگی کرد
به گزارش خبرنگار گروه استانهای خبرگزاری دانشجو، روز زمین پاک که نخستینبار در سال ۱۹۷۰ میلادی در آمریکا برگزار شد، به سرعت به یک مناسبت بینالمللی بدل شد مناسبتی که هدف آن افزایش آگاهی عمومی نسبت به معضلات زیستمحیطی و ترویج رفتارهای سازگار با طبیعت است. امروز، بیش از ۱۹۳ کشور جهان در این روز با برنامهها، کارزارها و اقدامات محیطزیستی، مشارکت میکنند.
وقتی سخن از زمین پاک به میان میآید، نباید آن را صرفاً یک روز مناسبتی برای عکس گرفتن از پاکسازی طبیعت یا کاشت نهال تلقی کرد. زمین، مفهومی زنده و پویاست. زمین فقط خاک و سنگ نیست، بلکه اکوسیستم پیچیدهای است از زیستبومهایی که انسان، حیوان، گیاه، هوا، آب، خاک و انرژی در آن به هم پیوستهاند و هر اختلالی در بخشی از آن، تمام اجزا را تحت تأثیر قرار میدهد. گرمایش زمین، کاهش منابع آبی، آلودگی هوا، انباشت زبالههای غیرقابل تجزیه، و تخریب جنگلها تنها گوشهای از بحرانهایی هستند که به شکل مستقیم نتیجه سبک زندگی مدرن و توسعهطلبی بیمهار انساناند.
اما سؤال اساسی این است: آیا نامگذاری یک روز، برای نجات زمین کافی است؟
بحرانهایی که زمین با آن مواجه است
امروزه زمین با چالشهای بیشماری روبهروست از گرمایش جهانی و ذوب شدن یخهای قطبی گرفته تا آلودگی هوا، آب و خاک، جنگلزدایی، انباشت زبالههای پلاستیکی، و کاهش تنوع زیستی. بنا بر گزارش سازمان ملل، در هر دقیقه، معادل یک زمین فوتبال از جنگلهای بارانی از بین میرود. پلاستیکهایی که هر روز استفاده میکنیم، صدها سال طول میکشد تا تجزیه شوند و در این مدت، وارد زنجیره غذایی انسان و حیوان میشوند.
شعار سال ۲۰۲۵ برای روز زمین پاک، با محوریت انرژی پاک، انتخاب شده است. این شعار نشاندهنده پیوند ناگسستنی بین سلامت محیط زیست و سلامت جسم و روان انسانهاست. آلودگی هوا، کیفیت پایین آب، استفاده بیش از حد از سموم در کشاورزی و گسترش ریزگردها، همگی بهصورت مستقیم بر سلامت انسان تأثیر میگذارند.
در ایران نیز سازمان حفاظت محیط زیست، شهرداریها، سازمانهای مردمنهاد و مدارس در این روز برنامههای نمادین همچون پاکسازی طبیعت، کاشت نهال، کارگاههای آموزشی و پویشهای رسانهای برگزار میکنند. با این حال، بسیاری از کارشناسان معتقدند این اقدامات نیازمند برنامهریزی مستمر، قانونگذاری مؤثر و مشارکت مردمی گستردهتر هستند.
روز زمین باید فرصتی باشد برای بازنگری در شیوههای تولید و مصرف ما. رفتارهای روزمرهای مانند استفاده بیرویه از انرژی، خریدهای غیرضروری، مصرف پلاستیک یکبار مصرف، یا حتی بیتوجهی به سرنوشت زبالهها، همه حلقههایی از زنجیرهای هستند که سیاره ما را به مرز خفگی رساندهاند. زمین پاک نیازمند انسانهای آگاه، قانونمدار و مسئولیتپذیر است؛ انسانهایی که در تصمیمگیریهای شخصی و جمعی خود، منافع بلندمدت نسلهای آینده و محیطزیست را در نظر بگیرند.
آنچه زمین را نجات میدهد، تغییر در نگرشها، اصلاح سبک زندگی، و نهادینه شدن اخلاق محیطزیستی در سطوح سیاستگذاری، آموزش و رفتارهای روزمره مردم است.
زمین در این روز از ما تقدیر نمیخواهد، بلکه تصمیم میخواهد. تصمیمی برای تغییر، برای بازگشت به تعادل، برای مهار طمع بشر و احیای پیوند گمشده انسان با طبیعت. زمین دیگر تاب شعار ندارد؛ زمین نیازمند اقدام، مشارکت و وفاداری است. تنها در این صورت است که میتوان به آیندهای امیدوار بود که فرزندان ما نیز بتوانند روی همین خاک، در همین هوا، و زیر همین آسمان نفس بکشند.